هپارین یک داروی ضدانعقاد خون است که در پیشگیری و درمان لخته‌های خونی نقش مهمی ایفا می‌کند. البته این دارو می‌تواند مانند هر داروی دیگری عوارض جانبی داشته باشد و نیاز به نظارت دقیق دارد. در این مطلب از مجله جوان ایرانی به بررسی مزایا و عوارض آمپول هپارین پرداخته و همچنین کاربردهای آن را به طور کامل شرح می‌دهیم.

آمپول هپارین چیست؟

هپارین یک داروی ضدانعقاد خون است که به صورت آمپول هپارین سدیم به شکل ورید یا زیر پوستی تزریق می‌شود. هرچند هپارین به طور طبیعی در بدن ترشح می‌شود، اما به بیماران قلبی و عروقی تجویز می‌شود تا تشکیل لخته در عروق آن‌ها را مختل کند. هپارین برای جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون در افرادی که شرایط پزشکی خاصی دارند که در آن‌ها احتمال تشکیل لخته را افزایش می‌دهد، مورداستفاده قرار می‌گیرد. همچنین برای جلوگیری از رشد لخته‌هایی که قبلاً در رگ‌های خونی ایجاد شده‌اند، استفاده می‌شود. اما شما باید بدانید که نمی‌توان از این دارو برای کاهش اندازه لخته‌هایی که قبلاً تشکیل شده استفاده کرد. اگر خودتان در منزل این دارو را تزریق می‌کنید، حتماً دستورالعمل‌های روی نسخه را به دقت دنبال کنید. حتی اگر موردی را متوجه نشدید، از پزشک بخواهید که به شما توضیح دهد. همچنین طبق دستور پزشک مصرف کنید، کمتر یا بیشتر از آن استفاده نکنید.

کاربردهای هپارین چیست؟

هپارین در موارد زیر استفاده می‌شود:

پیشگیری و درمان لخته‌های خونی

یکی از متداول‌ترین دلایل تجویز هپارین، این است که برای جلوگیری از لخته‌های خونی در رگ‌ها به خصوص در بیماران بستری در بیمارستان استفاده می‌شود. البته این دارو همچنین برای بیمارانی که در معرض خطر لخته شدن خون قرار دارند یا به دلیل مشکلاتی مثل جراحی، بی‌حرکتی طولانی و بیماری‌های خاص احتمال تشکیل لخته در آن‌ها زیاد است، نیز تجویز می‌شود.

بیماری‌های قلبی عروقی

گاهی اوقات پزشکان برای درمان برخی از مشکلات قلبی عروقی از جمله آمبولی ریه و ترومبوز ورید عمیقی، هپارین تجویز می‌کنند.

پس از جراحی

یکی دیگر از کاربردهای پزشکی این دارو، جلوگیری از لخته شدن خون پس از جراحی است.

دیالیز کلیه

همچنین افرادی که دیالیز می‌کنند، برای جلوگیری از لخته شدن خون در دستگاه‌های دیالیز طبق تجهیز پزشک هپارین مصرف می‌کنند.

نحوه پیشگیری از لخته خون در پا چگونه است؟ بهترین درمان آن را در این مطلب بخوانید:

نحوه پیشگیری از لخته خون در پا

اقدامات احتیاطی هنگام مصرف هپارین

قبل از استفاده از هپارین دقت کنید اگر به هر داروهای دیگر، فرآورده‌های گوشت گاو، محصولات گوشت خوک یا هر یک از مواد تشکیل‌دهنده تزریق هپارین، حساسیت دارید به پزشک خودتان اطلاع دهید. همچنین به پزشک یا داروساز بگویید که چه داروهای تجویزی و بدون نسخه، همچنین ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی و محصولات گیاهی در حین استفاده از هپارین مصرف می‌کنید. حتی اگر قصد مصرف آن را دارید، به پزشک اطلاع دهید. پزشک ممکن است تشخیص دهد که دوز داروهای شما را تغییر دهد یا اینکه از نظر عوارض جانبی شما را تحت‌نظر داشته باشد.

البته شما عزیزان باید بدانید که محصولات بدون نسخه نیز حتی ممکن است با هپارین تداخل داشته باشند. به عنوان مثال آسپرین و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، نیکوتین، داروهای آلرژی مانند دیفن هیدرامین، لوراتادین، فکسوفنادین و سیتریزین احتمال دارد که با آن تداخل داشته باشد. همچنین اگر سطح پلاکت‌ها در خون شما پایین است و خونریزی شدیدی دارید که قابل توقف نیست ممکن است هپارین برای شما مشکل‌ساز شود.

سؤالات متداول در مورد آمپول هپارین

در این بخش به بررسی سؤالات متداول در مورد آمپول هپارین می‌پردازیم.

چه دستورات غذایی خاصی را باید هنگام استفاده از آمپول هپارین رعایت کنیم؟

شما نیازی به رژیم غذایی خاصی ندارید و همان رژیم عادی خودتان را ادامه دهید، مگر اینکه پزشک به شما دستور دیگری بدهد.

اگر یک نوبت از آن را فراموش کنم، چه کاری باید انجام دهم؟

اگر خودتان در خانه هپارین تزریق می‌کنید، با پزشک خودتان در مورد فراموش‌کردن یک دوز دارو مشورت کنید.

عوارض داروی هپارین چیست؟

به طور کلی هپارین ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند، اما آنچه اهمیت دارد این است که اگر علائم شما شدید است یا به مرور زمان بهبود می‌یابید، به پزشک اطلاع دهید. به عنوان مثال قرمزی، درد، کبودی یا زخم در محل تزریق هپارین همچنین ریزش مو، برخی از عوارض جانبی این دارو محسوب می‌شوند. همچنین اگر مبتلا به کبودی یا خونریزی غیرمعمول شدید، استفراغ خونی حاوی خون قرمز روشن یا سیاه و قیری، خون در ادرار، خستگی مفرط، حالت تهوع و استفراغ، درد قفسه سینه فشار یا ناراحتی، سرفه خونی، تعریق بیش از حد، سردرد شدید ناگهانی، سبکی سر یا غش‌کردن، از دست دادن ناگهانی تعادل یا هماهنگی و مشکل ناگهانی راه رفتن از جمله مواردی هستند که باید به پزشک مراجعه کنید.

نحوه نگهداری داروی هپارین چگونه است؟

اگر در خانه هپارین تزریق می‌کنید، پزشک به شما می‌گوید که چگونه آن را نگهداری کنید. اما شما باید دستورالعمل‌های روی دارو را دنبال کنید. همچنین آن را در ظرفی که در آن قرار دارد محکم بسته و دور از دسترس کودکان نگهداری کنید. البته این دارو باید در دمای اتاق (نه در حمام) و به دور از گرما و رطوبت اضافی نگهداری شود. به هیچ وجه این دارو را داخل فریزر قرار ندهید.

آیا آمپول هپارین را می‌توان در بارداری استفاده کرد؟

هیچ مطالعه مشخصی وجود ندارد که این دارو بر روی مادران باردار چه تأثیری می‌گذارد، اما پزشکان بر این باور هستند مادران باردار و شیرده باید از مصرف خودسرانه این دارو به شدت پرهیز کنند. برخی از افراد تصور می‌کنند که هپارین باعث سقط جنین می‌شود، در حالی که چنین مطلبی ثابت نشده است. برخی از پزشکان حتی مصرف آن را در دوران بارداری بی‌خطر می‌دانند.

علت لخته شدن خون در پریود چیست؟ زمان مراجعه به پزشک را در این مطلب بخوانید:

علت لخته شدن خون در پریود

آیا هپارین برای تمام افراد بی‌خطر است؟

خیر معمولاً این دارو برای افرادی که شرایط خاصی مانند خونریزی فعال یا حساسیت به هپارین دارند بی‌خطر نیست.

نحوه تزریق آمپول هپارین چگونه است؟

طبق تجویز پزشک معمولاً آمپول هپارین به صورت وریدی یا زیر پوستی تزریق شده و نباید داخل عضله تزریق شود. دوز این دارو کاملاً باید بر اساس نوع بیماری و وضعیت سلامتی شما تجویز شود، زیرا دارای عوارض جانبی زیادی است.

علائم اوردوز آمپول هپارین چیست؟

نشانه‌های اوردوز آمپول هپارین می‌تواند شامل خونریزی غیرطبیعی مانند خون‌دماغ، خون در ادرار، مدفوع سیاه و همچنین کبودی باشد که در این صورت نیاز به فوریت‌های پزشکی وجود دارد. البته اگر علائم دیگری مانند از هوش رفتن و مشکلات تنفسی را مشاهده کردید، باید به بخش اورژانس مراجعه کنید. دقت کنید که این دارو برای همین وضعیت شما تجویز شده و در موارد مشابه از آن استفاده نکنید.

سخن پایانی

همان‌طور که مشاهده کردید هپارین یک داروی مؤثر در پیشگیری و درمان لخته‌های خونی است، اما با توجه به عوارض جانبی احتمالی دارو، استفاده از آن باید تحت‌نظر دقیق پزشک باشد. همچنین اگر عوارض جانبی شما شدید شد، حتماً به پزشک مراجعه کنید. در این مطلب از مجله جوان ایرانی هر آنچه که باید در مورد آمپول هپارین بدانید را شرح دادیم. اگر شما عزیزان نیز هرگونه تجربه‌ای در این مورد دارید می‌توانید در انتهای مقاله، بخش نظرات پیام خودتان را ثبت کنید.

منابع:

https://medlineplus.gov/druginfo/meds/a682826.html

https://www.drugs.com/heparin.html

https://medicalguidelines.msf.org/en/viewport/EssDr/english/heparin-injectable-16682769.html

https://www.medicines.org.uk/emc/product/1681/smpc#gref

https://medlineplus.gov/druginfo/meds/a682826.html