بیماری زونا چیه؟ علائم، علت و عوامل خطر آن

آیا می‌دانید بیماری زونا چیه؟ زونا یک عفونت ویروسی است که باعث ایجاد بثورات و اگزما پوستی دردناک می‌شود. این عارضه می‌تواند در هر جایی از بدن شما ایجاد شود.

زونا توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد شده؛ در واقع همان ویروسی که باعث بروز آبله‌مرغان می‌شود. پس از ابتلا به آبله‌مرغان، ویروس تا آخر عمر در بدن شما باقی می‌ماند و سال‌های بعد، ویروس ممکن است دوباره به‌صورت زونا فعال شود.

در واقع زونا تهدیدکننده زندگی نیست؛ اما می‌تواند بسیار دردناک باشد. لازم است بدانید که واکسن‌ها می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به زونا کمک کنند.

علائم بیماری زونا

زونا معمولاً تنها بر بخش کوچکی از بدن شما تأثیر می‌گذارد. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد، سوزش یا گزگز
• حساسیت به لمس
• بثورات قرمز
• تاول‌های پر از مایع
• خارش
• تب
• سردرد
• حساسیت به نور
• خستگی

درد معمولاً اولین علامت زونا است. برای برخی افراد، درد می‌تواند شدید باشد. بسته به محل درد، گاهی اوقات ممکن است با مشکلات قلب، ریه یا کلیه اشتباه گرفته شود. برخی از افراد بدون ایجاد بثورات، درد زونا را تجربه می‌کنند.

علل بیماری زونا

خواندیم که، زونا توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می‌شود؛ همان ویروسی که باعث آبله‌مرغان می‌شود. هر کسی که آبله‌مرغان گرفته باشد ممکن است به زونا مبتلا شود. پس از بهبودی از آبله‌مرغان، ویروس وارد سیستم عصبی شما می‌شود و سال‌ها غیرفعال می‌ماند.

گاهی اوقات ویروس دوباره فعال می‌شود و در امتداد مسیرهای عصبی به سمت پوست شما حرکت می‌کند و باعث ایجاد زونا می‌شود. اما همه کسانی که آبله‌مرغان داشته‌اند به زونا مبتلا نمی‌شوند.

دلیل زونا دقیق مشخص نیست. ممکن است به دلیل کاهش ایمنی در برابر عفونت‌ها با افزایش سن افراد باشد. لازم به ذکر است که، زونا در افراد مسن و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند شایع‌تر است.

واریسلا زوستر بخشی از گروهی از ویروس‌ها به نام ویروس‌های هرپس است. این همان گروهی است که شامل ویروس‌هایی است که باعث تب‌خال و تب‌خال تناسلی هستند می‌شود.

در نتیجه، زونا به‌عنوان هرپس زوستر نیز شناخته می‌شود. اما ویروسی که باعث آبله‌مرغان و زونا می‌شود همان ویروسی نیست که باعث تب‌خال یا تب‌خال تناسلی می‌شود. این‌ها یک عفونت مقاربتی هستند.

عوارض بیماری زونا

لازم است بدانید که، عوارض زونا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• نورولوژی پس از تب‌خال: برای برخی افراد، درد زونا تا مدت‌ها پس از پاک شدن تاول‌ها ادامه دارد. این وضعیت به‌عنوان نورولژی پس از هرپس شناخته می‌شود. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که رشته‌های عصبی آسیب‌دیده پیام‌های گیج‌کننده و اغراق‌آمیز درد را از پوست به مغز شما ارسال می‌کنند.
• از دست دادن بینایی: زونا در داخل یا اطراف چشم می‌تواند باعث عفونت‌های دردناک چشم شود که ممکن است منجر به از دست دادن بینایی شود.
• مشکلات عصبی: زونا ممکن است باعث التهاب مغز (آنسفالیت)، فلج صورت، یا مشکلات شنوایی یا تعادل شود.
• عفونت‌های پوستی: اگر تاول‌های زونا به‌درستی درمان نشوند، ممکن است عفونت‌های باکتریایی پوست ایجاد شود.

آیا زونا مسری است؟

فرد مبتلا به زونا می‌تواند ویروس واریسلا زوستر را به هر کسی که در برابر آبله‌مرغان مصون نیست منتقل کند. این مشکل معمولاً از طریق تماس مستقیم با زخم‌های باز راش زونا رخ می‌دهد. بااین‌حال، زمانی که فرد آلوده شود، به‌جای زونا، به آبله‌مرغان مبتلا می‌شود.

آبله‌مرغان برای برخی افراد خطرناک است. تا زمانی که زونا شما تاول نزند، شما مسری هستید. از تماس فیزیکی با افرادی که هنوز آبله‌مرغان یا واکسن آبله‌مرغان نگرفته‌اند خودداری کنید. این شامل افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، زنان باردار و نوزادان می‌شود.

عوامل خطر در ابتلا به زونا

هر کسی که تابه‌حال آبله‌مرغان داشته باشد ممکن است به زونا مبتلا شود؛ اما عواملی در تشدید و مبتلا شدن به این بیماری وجود دارد که عبارت‌اند از:

• سن: خطر ابتلا به زونا با افزایش سن بیشتر می‌شود. زونا معمولاً در افراد مسن‌تر از 50 سال رخ می‌دهد و افراد بالای 60 سال احتمال بیشتری دارد که عوارض شدیدتری را تجربه کنند.
• برخی بیماری‌ها: بیماری‌هایی که سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف می‌کنند، مانند HIV/AIDS و سرطان، می‌توانند خطر ابتلا به زونا را افزایش دهند.
• درمان‌های سرطان: پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی می‌تواند مقاومت شما را در برابر بیماری‌ها کاهش دهد و ممکن است باعث ایجاد زونا شود.
• برخی داروها: داروهایی که از رد اعضای پیوندی جلوگیری می‌کنند می‌توانند خطر ابتلا به زونا را افزایش دهند. استفاده طولانی‌مدت از استروئیدها مانند پردنیزون نیز ممکن است خطر ابتلا به زونا را افزایش دهد.

جلوگیری از زونا

واکسن زونا ممکن است به پیشگیری از زونا کمک کند. افرادی که واجد شرایط هستند باید واکسن Shingrix را دریافت کنند که از زمان تأیید آن توسط سازمان غذا و دارو در سال 2017 در ایالات متحده در دسترس بوده است. واکسن Zostavax دیگر در ایالات متحده موجود نیست، اما کشورهای دیگر ممکن است همچنان از آن استفاده کنند.

شینگریکس برای افراد 50 ساله و بالاتر، چه مبتلا به زونا بوده باشند و چه نداشته‌اند، تأیید و توصیه می‌شود. افرادی که در گذشته واکسن زوستاواکس را تزریق کرده‌اند یا نمی‌دانند که آیا به آبله‌مرغان مبتلا شده‌اند نیز ممکن است واکسن شینگریکس را دریافت کنند.

شینگریکس همچنین برای افرادی که 19 سال به بالا هستند و به دلیل بیماری یا دارو سیستم ایمنی ضعیفی دارند توصیه می‌شود.

شینگریکس یک واکسن غیرزنده است که از یک جزء ویروسی ساخته شده است. این دارو در دو دوز و بین دوزهای 2 تا 6 ماهه تجویز می‌شود.

شایع ترین عوارض جانبی واکسن زونا قرمزی، درد و تورم در محل تزریق است. برخی از افراد نیز خستگی، سردرد و سایر عوارض جانبی را تجربه می‌کنند.

واکسن زونا تضمین نمی‌کند که شما به زونا مبتلا نخواهید شد. اما این واکسن احتمالاً سیر و شدت بیماری را کاهش می‌دهد و خطر ابتلا به نورالژی پس از تب‌خال را کاهش می‌دهد. مطالعات نشان می‌دهد که Shingrix برای بیش از پنج سال از زونا محافظت می‌کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر مشکوک به زونا هستید، به‌خصوص در شرایطی که در قسمت‌های قبل بیان کردیم، دراسرع‌وقت به یک پزشک مراجعه کنید. اصولاً در این بیماری درد و بثورات در بدن ایجاد می‌شود. اگر این عفونت درمان نشود، ممکن است به آسیب دائمی منجر شوند، مخصوصاً در ناحیه چشم.