بیماری پارکینسون چیست؟ (علل + علائم + تشخیص و درمان)

آیا می‌دانید بیماری پارکینسون چیست؟ پارکینسون یک اختلال پیش‌رونده است که سیستم عصبی و قسمت‌هایی از بدن که توسط اعصاب کنترل می‌شوند را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

علائم این بیماری به‌آرامی شروع می‌شوند. اولین علامت ممکن است لرزش در یک دست باشد. در مراحل اولیه بیماری پارکینسون، ممکن است هنگام راه رفتن بازوهای شما تکان نخورند و گفتار شما نرم یا نامفهوم شود.

علائم این بیماری با پیشرفت آن در طول زمان بدتر می‌شود. اگرچه بیماری پارکینسون قابل‌درمان نیست، اما امکان دارد که داروها علائم شما را به میزان قابل‌توجهی بهبود بخشند.

علائم بیماری پارکینسون

این علائم برای هرکسی می‌تواند متفاوت باشد. علائم اولیه ممکن است خفیف بوده و موردتوجه قرار نگیرند و از یک طرف بدن شروع شوند. علائم پارکینسون عبارت‌اند از:

• لرزش: لرزش ریتمیک یا قرصی، معمولاً در یک اندام، اغلب دست یا انگشتان شما شروع می‌شود. می‌توانید انگشت شست و سبابه خود را به جلو و عقب مالش دهید. همچنین ممکن است دست شما در حالت استراحت بلرزد.
• حرکت آهسته، معروف به برادی کینزی: با گذشت زمان، بیماری پارکینسون ممکن است حرکت شما را کند و کارهای ساده را دشوار و وقت‌گیر کند. امکان دارد هنگام راه رفتن قدم‌های شما کوتاه‌تر شوند، بلند شدن از روی صندلی سخت و یا حتی هنگام تلاش برای راه رفتن، ممکن است پاهای خود را بکشید یا به هم بزنید.
• ماهیچه‌های سفت: سفتی عضلات ممکن است در هر قسمتی از بدن شما رخ دهد. سفت شدن ماهیچه ها می‌تواند دردناک باشد و دامنه حرکتی شما را محدود کند.
• اختلال در وضعیت و تعادل: وضعیت بدن شما ممکن است خمیده شود و یا امکان دارد در اثر بیماری پارکینسون زمین بخورید یا مشکلات تعادلی برایتان پیش آید.
• از دست دادن حرکات خودکار: درگیری با این بیماری می‌تواند توانایی شما در انجام حرکات ناخودآگاه را کاهش دهد، از جمله پلک زدن، لبخند زدن یا چرخاندن دستان خود هنگام راه رفتن.
• تغییر گفتار: ممکن است قبل از صحبت کردن، آهسته یا سریع صحبت کنید، بدگویی کنید یا تردید داشته باشید. گفتار شما ممکن است بیشتر یکنواخت باشد تا اینکه الگوهای گفتاری معمولی داشته باشد.
• تغییر سبک نوشتن: شاید نوشتن برای شخص بیمار سخت شود و نوشته او کوچک و یا حتی ناخوانا به نظر برسد.

علل بیماری پارکینسون

در بیماری پارکینسون، سلول‌های عصبی خاصی به نام نورون‌ها در مغز به‌تدریج تجزیه می‌شوند یا می‌میرند. بسیاری از علائم پارکینسون به دلیل از دست دادن نورون‌هایی است که یک پیام‌رسان شیمیایی در مغز شما به نام دوپامین تولید می‌کنند. هنگامی که سطح دوپامین کاهش می‌یابد، باعث فعالیت نامنظم مغز می‌شود که منجر به مشکلات حرکتی و سایر علائم بیماری پارکینسون می‌شود. علت بیماری پارکینسون ناشناخته است، اما به نظر می‌رسد عوامل متعددی در آن نقش دارند که در ادامه آن‌ها را بررسی کرده‌ایم.

ژن‌ها

محققان تغییرات ژنتیکی خاصی را شناسایی کرده‌اند که می‌تواند باعث بیماری پارکینسون شود. اما این موارد غیرمعمول هستند، مگر در موارد نادری که بسیاری از اعضای خانواده تحت‌تأثیر بیماری پارکینسون قرار دارند. بااین‌حال، به نظر می‌رسد تغییرات ژنی خاص خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش می‌دهند.

محرک‌های زیست‌محیطی

قرار گرفتن در معرض سموم خاص یا عوامل محیطی ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون بعدی را افزایش دهد، اما این خطر کم است.

محققان همچنین اشاره کرده‌اند که تغییرات زیادی در مغز افراد مبتلا به بیماری پارکینسون رخ می‌دهد، اگرچه مشخص نیست که چرا این تغییرات رخ می‌دهد. این تغییرات عبارت‌اند از:

• حضور اجساد لوی: توده‌هایی از مواد خاص در سلول‌های مغز نشانگرهای میکروسکوپی بیماری پارکینسون هستند. این اجسام لویی نامیده می‌شوند و محققان معتقدند این اجسام سرنخ مهمی برای علت بیماری پارکینسون دارند.
• آلفا سینوکلئین موجود در اجسام لوی: مواد زیادی در اجسام لوی یافت می‌شود و دانشمندان معتقدند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها پروتئین طبیعی و گسترده‌ای به نام آلفا سینوکلئین است که به آن a-synuclein نیز می‌گویند. در تمام اجسام لویی به شکل انباشته یافت می‌شود که سلول‌ها نمی‌توانند تجزیه شوند. این موضوع در حال حاضر یک تمرکز مهم در میان محققان بیماری پارکینسون است. محققان پروتئین آلفا سینوکلئین را در مایع نخاعی افرادی که بعداً به بیماری پارکینسون مبتلا می‌شوند، پیدا کرده‌اند.

عوارض بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون اغلب با مشکلات متفاوتی همراه است که ممکن است قابل‌درمان باشد. این مشکلات شامل موارد زیر می‌شوند.

مشکلات فکری

فرد مبتلا ممکن است مشکلات شناختی؛ مانند زوال عقل و مشکلات فکری را تجربه کند. اینها معمولاً در مراحل بعدی بیماری پارکینسون رخ می‌دهند. چنین مشکلات شناختی معمولاً مصرف دارو فایده‌ای ندارد.

افسردگی و تغییرات عاطفی

گاهی اوقات در مراحل اولیه ممکن است افسردگی را تجربه کنید. دریافت درمان برای افسردگی می‌تواند مدیریت چالش‌های دیگر بیماری پارکینسون را آسان‌تر کند. همچنین ممکن است تغییرات احساسی دیگری مانند ترس، اضطراب یا از دست دادن انگیزه را تجربه کنید که می‌تواند با دارو کنترل شود.

مشل در بلع

با پیشرفت بیماری ممکن است در بلع مشکل داشته باشید. امکان دارد به دلیل کندی بلع، بزاق در دهان شما جمع شود و منجر به ترشح آب دهان شود.

مشکل در جویدن و خوردن

بیماری پارکینسون در مراحل پایانی بر ماهیچه‌های دهان تأثیر می‌گذارد و جویدن را دشوار می‌کند. این مشکل می‌تواند منجر به خفگی و تغذیه نامناسب شود.

اختلال در خواب

افراد مبتلا به بیماری پارکینسون اغلب مشکلات خواب دارند، از جمله بیدار شدن مکرر در طول شب، زود بیدار شدن یا به خواب رفتن در طول روز.

همچنین ممکن است اختلال رفتار خواب با حرکات سریع چشم را تجربه کنند که شامل دیدن رؤیاها است. داروها ممکن است خواب بیمار را بهبود بخشند.

مشکلات مثانه

بیماری پارکینسون ممکن است باعث مشکلاتی برای مثانه شود، از جمله عدم توانایی در کنترل ادرار یا مشکل در ادرار کردن.

یبوست

بسیاری از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، عمدتاً به دلیل کندی دستگاه گوارش، دچار یبوست می‌شوند.

فشارخون بالا

شاید هنگام ایستادن به دلیل افت ناگهانی فشارخون (افت فشارخون ارتواستاتیک) احساس سرگیجه یا سبکی سر داشته باشید.

اختلال عملکرد بویایی

در این بیماری ممکن است مشکلاتی در حس بویایی خود داشته باشید. حتی در شناسایی بوهای خاص یا تفاوت بین بوها مشکل داشته باشید.

خستگی

بسیاری از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون انرژی خود را از دست می‌دهند و به‌خصوص در اواخر روز احساس خستگی می‌کنند. علت همیشه مشخص نیست.

درد

برخی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون درد را در نواحی خاصی از بدن خود یا در سراسر بدن تجربه می‌کنند.

اختلال عملکرد جنسی

برخی از افراد مبتلا به پارکینسون متوجه کاهش میل یا عملکرد جنسی می‌شوند.

عوامل خطر در ابتلا به پارکینسون

برای بیماری پارکینسون عوامل خطر عبارت‌اند از:

• سن: جوانان به‌ندرت این بیماری را تجربه می‌کنند. معمولاً در اواسط یا اواخر زندگی شروع می‌شود و خطر آن با افزایش سن افزایش می‌یابد. افراد معمولاً در حدود سن 60 سالگی یا بالاتر به این بیماری مبتلا می‌شوند.
• وراثت: داشتن یک خویشاوند نزدیک مبتلا به بیماری پارکینسون، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. بااین‌حال، خطرات شما هنوز اندک است مگر اینکه بستگان زیادی در خانواده خود مبتلا به بیماری پارکینسون باشند.
• ارتباط جنسی: مردان بیشتر از زنان در معرض ابتلا به بیماری پارکینسون هستند.
• قرار گرفتن در معرض سموم: قرار گرفتن مداوم در معرض علف‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها ممکن است کمی خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد.

جلوگیری از پارکینسون

ازآنجایی‌که علت بیماری پارکینسون ناشناخته است، هیچ راه اثبات شده‌ای برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که ورزش منظم هوازی ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش دهد.

البته برخی تحقیقات دیگر نیز نشان داده‌اند افرادی که کافئینی که در قهوه، چای و کولا وجود دارد مصرف می‌کنند کمتر از افرادی که آن را نمی‌نوشند به بیماری پارکینسون مبتلا می‌شوند.

چای سبز همچنین با کاهش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون مرتبط است. بااین‌حال، هنوز مشخص نیست که آیا کافئین از ابتلا به پارکینسون محافظت می‌کند یا به طریق دیگری مرتبط است. در حال حاضر شواهد کافی وجود ندارد که نشان دهد نوشیدن نوشیدنی‌های کافئین‌دار از پارکینسون محافظت می‌کند.

تشخیص بیماری پارکینسون

در حال حاضر، آزمایش خاصی برای تشخیص بیماری پارکینسون وجود ندارد. تشخیص توسط یک متخصص مغز و اعصاب انجام می‌شود. در واقع تشخیص پارکینسون بر اساس سابقه پزشکی، بررسی علائم و معاینه عصبی و فیزیکی است.

• اسکن DAT  : شاید پزشک یک اسکن توموگرافی کامپیوتری با انتشار تک فوتون (SPECT) به نام اسکن انتقال‌دهنده دوپامین (DAT) را پیشنهاد بدهد. اگرچه این می‌تواند به حمایت از این ظن مبنی بر ابتلا به بیماری پارکینسون کمک کند، اما این علائم و نتایج یک معاینه عصبی است که در نهایت تشخیص صحیح را تعیین می‌کند. لازم به ذکر است که اکثراً نیازی به اسکن DAT ندارند.
• آزمایش: ممکن است آزمایش خون را برای رد سایر شرایطی که ممکن است باعث علائم شما شوند، دکتر پیشنهاد دهد.
• تصویربرداری: مانند MRI ، سونوگرافی مغز و اسکن PET – همچنین ممکن است برای کمک به رد سایر اختلالات مورد استفاده قرار گیرند. تست‌های تصویربرداری برای تشخیص بیماری پارکینسون زیاد مفید نیستند.

گاهی اوقات تشخیص بیماری پارکینسون زمان می‌برد. متخصصان ممکن است، قرار ملاقات‌های منظم را توصیه کنند. بااین‌حال، در آینده آزمایش جدیدی ممکن است انجام شود.

سنجش تقویت بذر آلفا سینوکلئین

محققان در حال مطالعه آزمایش پارکینسون هستند که می‌تواند بیماری را قبل از شروع علائم تشخیص دهد. این آزمایش، سنجش تقویت بذر آلفا سینوکلئین نامیده می‌شود.

در یک مطالعه در سال 2023، محققان مایع نخاعی بیش از 1000 نفر را آزمایش کردند تا به دنبال توده‌هایی از پروتئین آلفا سینوکلئین باشند.

آلفا سینوکلئین در اجسام لویی یافت می‌شود. توده‌هایی را تشکیل می‌دهد که بدن نمی‌تواند آن‌ها را تجزیه کند. توده‌ها پخش می‌شوند و به سلول‌های مغز آسیب می‌رسانند.

توده های آلفا سینوکلئین نشانه بارز بیماری پارکینسون هستند. این آزمایش در 87.7 درصد مواقع افراد مبتلا به بیماری پارکینسون را به طور دقیق شناسایی کرد. این آزمایش همچنین برای تشخیص افراد در معرض خطر بیماری پارکینسون بسیار حساس بود.

این مطالعه از روش تقویت بذر آلفا سینوکلئین بزرگ‌ترین مطالعه تا کنون بود. برخی از محققان می‌گویند این مطالعه ممکن است یک تغییر بازی برای تشخیص بیماری پارکینسون، تحقیقات و آزمایشات درمانی باشد.

اما مطالعات بیشتر مورد نیاز است. در میان محققان این امید وجود دارد که در آینده، این آزمایش با استفاده از نمونه خون به‌جای مایع نخاعی انجام شود.

کنترل پارکینسون

بیماری پارکینسون قابل‌درمان نیست، اما داروها و رعایت برخی مسائل می‌توانند به کنترل علائم، اغلب به طور چشمگیر، کمک کنند. در برخی موارد پیشرفته‌تر، ممکن است جراحی نیز توصیه شود.

داروها

امکان دارد داروها به شما در مدیریت مشکلات راه رفتن، حرکت و لرزش کمک کنند. این داروها باعث افزایش یا جایگزینی دوپامین می‌شوند.

افراد مبتلا به بیماری پارکینسون سطوح پایینی از دوپامین مغزی دارند. بااین‌حال، دوپامین را نمی‌توان مستقیماً داد زیرا نمی‌تواند وارد مغز شود.

ممکن است پس از شروع درمان بیماری پارکینسون، علائم خود بهبود قابل‌توجهی داشته باشد. بااین‌حال، با گذشت زمان، فواید داروها اغلب کاهش می‌یابد یا کمتر ثابت می‌شود. معمولاً هنوز هم می‌توانید علائم خود را به‌خوبی کنترل کنید.

جراحی

در تحریک عمقی مغز (DBS)، جراحان الکترودهایی را در قسمت خاصی از مغز کاشت می‌کنند. الکترودها به یک ژنراتور کاشته شده در قفسه سینه نزدیک استخوان ترقوه متصل می‌شوند. ژنراتور پالس‌های الکتریکی را به مغز می‌فرستد و ممکن است علائم بیماری پارکینسون را کاهش دهد.

جراحی شامل خطراتی از جمله عفونت، سکته مغزی یا خونریزی مغزی است. برخی از افراد با سیستم DBS مشکل دارند یا به دلیل تحریک دچار عوارض می‌شوند.

تحریک عمیق مغز اغلب به افراد مبتلا به بیماری پارکینسون پیشرفته که پاسخ‌های ناپایدار به لوودوپا دارند ارائه می‌شود. DBS   می‌تواند نوسانات دارو را تثبیت کند، حرکات غیرارادی به نام دیسکینزی را کاهش یا متوقف کند، لرزش را کم کند، سفتی را کاهش دهد و حرکات را بهبود بخشد.

درمان‌های پیشرفته

سونوگرافی متمرکز با هدایت MRI (MRgFUS) یک روش درمانی کم تهاجمی است که به برخی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون در مدیریت لرزش کمک کرده است.

توسط MRI به ناحیه‌ای در مغز که لرزش شروع می‌شود هدایت می‌شود. امواج اولتراسوند در دمای بسیار بالایی قرار دارند و مناطقی را می‌سوزانند که در ایجاد لرزش نقش دارند.

سبک زندگی

برای یافتن یک برنامه درمانی که بیشترین تسکین علائم را با کمترین عوارض جانبی به شما بدهد، باید با پزشک خود همکاری نزدیک داشته باشید.

برخی داروها می‌توانند علائم شما را بدتر کنند، بنابراین لطفاً در مورد داروهایی که در حال حاضر مصرف می‌کنید با متخصص مشورت کنید. البته بعضی از تغییرات سبک زندگی نیز ممکن است به آسان‌تر کردن زندگی با بیماری پارکینسون کمک کند.

تغذیه سالم

درحالی‌که هیچ غذا یا ترکیبی از غذاها برای کمک به بیماری پارکینسون ثابت نشده است، برخی از غذاها ممکن است به کاهش برخی از علائم کمک کنند.

به‌عنوان‌مثال، خوردن غذاهای سرشار از فیبر و نوشیدن مایعات فراوان می‌تواند به پیشگیری از یبوست که در بیماری پارکینسون رایج است کمک کند.

یک رژیم غذایی متعادل همچنین مواد مغذی مانند اسیدهای چرب امگا 3 ممکن است برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون مفید باشد.

ورزش

همیشه ورزش قدرت عضلانی، انعطاف‌پذیری و تعادل شما را افزایش می‌دهد. ورزش همچنین می‌تواند بهزیستی شما را بهبود بخشد و افسردگی یا اضطراب را کاهش دهد.

متخصص ممکن است به شما پیشنهاد کند که با یک فیزیوتراپیست کار کنید تا برنامه تمرینی که برای شما مناسب باشد را آموزش ببینید. همچنین ممکن است ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا، ایروبیک در آب یا کشش را امتحان کنید.

بیماری پارکینسون می‌تواند حس تعادل شما را بر هم بزند و راه رفتن معمول را دشوار کند پس ورزش ممکن است تعادل شما را بهبود بخشد.

اجتناب از سقوط

مراحل بعدی بیماری، ممکن است راحت‌تر زمین بخورید. در واقع، ممکن است تنها با یک فشار یا ضربه کوچک از تعادل خارج شوید. این مرحله پیشنهاد می‌شود:

• به‌جای چرخاندن بدن روی پاها، یک دور برگردید.
• وزن خود را به طور مساوی بین هر دو پا تقسیم کنید و خم نشوید.
• هنگام راه رفتن از حمل اشیا خودداری کنید.
• از راه رفتن به عقب خودداری کنید.

فعالیت‌های روزمره زندگی

کارهایی مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن، حمام کردن و نوشتن می‌توانند برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون دشوار باشند. یک کار درمانگر می‌تواند تکنیک‌هایی را به شما نشان دهد که زندگی روزمره را آسان‌تر می‌کند.

اگر در صحبت کردن مشکل دارید، یک گفتار درمانگر ممکن است بتواند به شما کمک کند. بسیاری از افراد مبتلا به پارکینسون مشکلات گفتاری مانند صدای آهسته و ضعیف، مشکل در حروف صامت، تکلم نامفهوم، صدای آهسته و سکوت‌های نامناسب دارند. یک گفتار درمانگر ممکن است بتواند به این مشکلات کمک کند.

درمان‌های حمایتی

این درمان ها می‌توانند به کاهش برخی از علائم و عوارض بیماری پارکینسون مانند درد، خستگی و افسردگی کمک کنند. هنگامی که این درمان ها همراه با درمان‌های شما انجام شوند، ممکن است کیفیت زندگی شما را بهبود بخشند.

• ماساژ: ماساژدرمانی می‌تواند تنش عضلانی را کاهش و آرامش را افزایش دهد.
• تای چی: یک شکل قدیمی از ورزش چینی است که از حرکات آهسته و روان استفاده می‌کند و ممکن است انعطاف‌پذیری، تعادل و قدرت عضلانی را بهبود بخشد. تای چی همچنین ممکن است به جلوگیری از سقوط کمک کند. انواع مختلفی از تای چی برای افراد در هر سن و شرایط فیزیکی طراحی شده است. یک مطالعه نشان داد که تای چی ممکن است تعادل افراد مبتلا به بیماری پارکینسون خفیف تا متوسط را بیشتر از تمرینات کششی و مقاومتی بهبود بخشد.
• یوگا: در یوگا، حرکات کششی ملایم و حالت‌ها ممکن است انعطاف و تعادل شما را افزایش دهند. شما ممکن است اکثر ژست‌ها را متناسب با توانایی‌های فیزیکی خود تغییر دهید.
• تکنیک اسکندر: این تکنیک که بر وضعیت عضلانی، تعادل و تفکر در مورد نحوه استفاده از عضلات تمرکز دارد ممکن است تنش و درد عضلانی را کاهش دهد.
• مراقبه: در مدیتیشن، شما بی‌سروصدا ذهن خود را بر روی یک ایده یا تصویر متمرکز می‌کنید. مدیتیشن ممکن است استرس و درد را کاهش دهد و حس خوب بودن شما را بهبود بخشد.
• حیوان درمانی: داشتن یک حیوان خانگی ممکن است انعطاف و حرکت شما را افزایش دهد و سلامت عاطفی شما را بهبود بخشد.
• تکنیک‌های آرامش‌بخش: این تمرینات به کاهش فشارخون، کاهش ضربان قلب و بهبود توان عضلات کمک می‌کند.

مقابله و حمایت با پارکینسون

زندگی با هر بیماری مزمنی می‌تواند دشوار باشد، و این غیرمعمول نیست که گاهی اوقات احساس عصبانیت، افسردگی یا دلسردی کنید.

بیماری پارکینسون می‌تواند عمیقاً خسته‌کننده باشد؛ زیرا راه رفتن، صحبت کردن و حتی خوردن غذا سخت‌تر و وقت‌گیر می‌شود.

افسردگی در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون شایع است. اما داروهای ضدافسردگی می‌توانند به کاهش علائم افسردگی کمک کنند، بنابراین اگر دائماً احساس غمگینی یا ناامیدی دارید، حتماً با یک متخصص مشورت نمایید.

اگرچه دوستان و خانواده می‌توانند بهترین متحدان شما باشند، اما درک افرادی که می‌دانند در چه شرایطی هستید می‌تواند مفید باشد. گروه حمایتی می‌تواند منبع خوبی برای اطلاعات عملی در مورد بیماری پارکینسون باشد.

تلاش برای حفظ برخی از فعالیت‌های معمولی شما ممکن است مفید باشد. سعی کنید تاحدامکان کارهایی را انجام دهید که می‌توانید قبل از شروع بیماری پارکینسون انجام دهید. روی زمان حال تمرکز کنید و سعی کنید نگرش مثبت خود را حفظ کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر هر یک از علائم مرتبط با بیماری پارکینسون را دارید به یک متخصص مراجعه کنید. نه‌تنها برای تشخیص بیماری بلکه برای درمان و جلوگیری از بدتر نشدن آن.