جلوگیری از چاقی در کودکان (عوامل مؤثر بر اضافه وزن ناسالم)
راهکارهای جلوگیری از چاقی در کودکان چیست؟ بررسی دلایل ایجاد آن
یکی از مشکلات شایع در جوامع امروزی، چاقی است که به طور ویژه بر کودکان نیز تأثیر میگذارد. کم تحرکی، ژنتیک و تغذیه نامناسب دلایل شایع این نوع عارضه است. البته دقت کنید اضافه وزن در کودکان عوارض جدی برای سلامتی آنها دارد و آنها ممکن است به بیماریهای قلبی، دیابت و مشکلاتی روانی دچار شوند. بنابراین پیشگیری از چاقی در کودکان از اهمیت ویژهای برخوردار است. در این مطلب از مجله جوان ایرانی به نحوه جلوگیری از چاقی در کودکان پرداخته و راهکارهایی را برای کنترل مصرف کالریهای اضافی در کودکان و افزایش سطح فعالیت آنها ارائه میدهیم.
راهکارهای جلوگیری از چاقی در کودکان
در این بخش به بررسی راهکارهای جلوگیری از چاقی در کودکان میپردازیم.
تغذیه سالم
مهمترین کار برای جلوگیری از چاقی در کودکان، تغذیه سالم است. غذاهای سالم و غنی از مواد مغذی برای کودکان، شامل میوهها، سبزیجات و پروتئینهای سالم هستند.
فعالیتهای ورزشی
خودتان را عادت دهید تا در طی روز، به فعالیتهای ورزشی بپردازید. این نوع فعالیتها شامل فوتبال، دوچرخهسواری و ورزشهای موردعلاقه است.
کنترل مصرف کالریها
سعی کنید مصرف کالریهای کودکتان را کنترل کنید و به آنها یاد دهید که از غذاهای پرچرب و پرشکر به خوبی خودداری کنند. البته دقت کنید از مصرف نوشیدنیهای شیرین و غنی از قند نیز پرهیز کند.
تربیت مناسب
حتماً در طی روز مدت زمانی را برای تربیت فرزندتان اختصاص دهید. به آنها آموزش دهید که در طی روز به فعالیتهای ورزشی بپردازند و از مصرف مواد غذایی ناسالم دوری کنند.
مراجعه به پزشک
اگر کودک شما به هر دلیلی دچار چاقی شده است، به پزشک مراجعه کنید تا یک برنامه منظم و مناسب برای کاهش وزن کودکتان ارائه دهد.
کنترل کردن حجم غذای مصرفی
یکی دیگر از راهکارهای جلوگیری از چاقی در کودکان این است که حجم غذای مصرفی آنها به اندازه باشد. اجازه ندهید که کودک شما بیش از حد، غذا مصرف کند. البته کودکانی که در سن رشد هستند، نیاز غذایی آنها افزایش مییابد، اما باید بدانید که پرخوری بسیار مضر است.
جایگزین کردن غذاهای سالم
سعی کنید غذای سالم را جایگزین غذای مسموم کنید. در واقع شیرینی، نوشیدنیهای شیرین، چیپس و هر نوع تنقلاتی که احساس میکنید برای کودک شما مضر است را از دسترس آنها دور کنید و سپس مواد غذایی سالم را جایگزین اینگونه غذاهای مسموم کنید. به عنوان مثال کلم بروکلی، فلفل سبز و میوههای تازه، ماهی و مرغ، برنج قهوهای، شیر بدون سرشیر و ماست یونانی، میان وعدههای سالم برای کودک شما هستند و میتوانید به جای تنقلات صنعتی، از اینگونه مواد طبیعی استفاده کنید.
دورهمی غذا خوردن
سعی کنید همراه فرزندان خودتان سر میز غذا نشسته و با هم غذا بخورید. اگر کودکتان جلوی تلویزیون، رایانه یا هرگونه بازی، غذا میل کند، منجر به پرخوری آنها شده و آگاهی آنها از غذایی که مصرف میکنند، کاهش مییابد.
پرداختن به فعالیتهای موردعلاقه فرزندتان
یکی دیگر از بهترین راهکارهای جلوگیری از چاقی در کودکان این است که فعالیتهایی که آنها دوست دارند را پیدا کنید. به طور کلی اگر فرزند شما کوهنوردی دوست دارد، به کوهنوردی بروید یا اینکه پیادهروی، دوچرخهسواری، خواندن یا هر علاقه دیگری را در او کشف کرده و بها دهید. همچنین میتوانید در کلاسهای ورزشی و هنری ثبت نام کنید یا اینکه گاهی اوقات به طبیعتگردی بپردازید. بهتر است اجازه دهید با دوستانش وقت بگذراند.
داشتن خواب کافی
خواب خوب و عمیق به پیشگیری از دیابت نوع دو و چاقی کمک زیادی میکند. به طور کلی کودکانی که خواب کافی ندارند، در خطر افزایش وزن هستند. احتمالاً کمبود خواب باعث میشود که کودک شما بیشتر غذا بخورد یا به دلیل کمبود انرژی، فعالیت بدنی کمتری داشته باشد. شما باید بدانید که کودکان پیش دبستانی به ۱۰ الی ۱۲ ساعت خواب در روز نیاز دارند. همچنین میتوانند در طی روز مقداری چرت بزنند. کودکان ۶ تا ۱۲ سال به ۹ تا ۱۲ ساعت خواب بدون وقفه در طی روز نیاز دارند و نوجوانان ۱۳ تا ۱۷ ساله به ۸ تا ۱۰ ساعت خواب نیاز دارند. یک برنامه خواب ثابت و منظم حتی در تعطیلات آخر هفته میتواند به خواب بهتر کودک شما کمک زیادی کند.
↵ شما عزیزان باید بدانید که کودکان چاق در بزرگسالی، بیشتر به چاقی مبتلا میشوند و در نتیجه در معرض خطر بیشتری برای سکته مغزی هستند. همچنین احتمال دارد به بسیاری از انواع سرطانها، بیماریهای قلبی، دیابت نوع ۲ و بیماریهای روانی مانند افسردگی بالینی و اضطراب دچار شود.
راه حل واحدی برای مقابله با چاقی و اضافه وزن وجود ندارد، اما راهکارهای زیادی وجود دارد که والدین میتوانند به کودکان خودشان کمک کنند تا وضعیت سالمی داشته و عادات غذایی سالمی را در زندگی و در خانه ایجاد کنند.
علائم دیابت در کودکان چیست؟ نحوه مدیریت آن را در این مطلب بخوانید:
عوامل مؤثر در ایجاد چاقی کودکان چیست؟
عوامل متعددی برای چاقی وجود دارد که شامل عوامل بیولوژیکی، ژنتیکی، رفتاری، محیطی، اجتماعی و فرهنگی است. شما عزیزان باید بدانید که چاقی نیز مانند بسیاری از بیماریهای مزمن تأثیر زیادی بر روی فرد مبتلا و همچنین اطرافیان دارد. تمام افراد مبتلا به چاقی نیاز به تشخیص، غربالگری و درمان دارند. چاقی در دوران کودکی میتواند به سلامت جسمی و روانی کودکان آسیب زیادی وارد کرده و آنها در تحصیلشان دچار عملکرد ضعیف شوند. همچنین ممکن است کیفیت زندگی کودکان پایین بیاید. علاوه بر این احتمال ابتلا به انواع مشکلات سلامتی از جمله بیماریهای قلبی عروقی، مقاومت به انسولین، اختلالات اسکلتی عضلانی و سرطانهای آندومتر، سرطان سینه و روده بزرگ نیز در آنها افزایش مییابد. در این بخش به بررسی عوامل مؤثر برای افزایش چاقی در دوران کودکی میپردازیم.
تغذیه نامناسب
یکی از مهمترین دلایلی که باعث ایجاد چاقی در کودکان میشود، تغذیه نامناسب است. در واقع مصرف غذایی پرشکر، پرنمک و پرچرب باعث اضافه وزن آنها خواهد شد. همچنین مصرف نوشیدنیهای شیرین و غنی از قند، مصرف میوهها و سبزیجات نیز باعث چاقی و اضافه وزن کودکان میشود.
کم کاری تیروئید
یکی دیگر از مواردی که باعث ایجاد چاقی در کودکان میشود، کم کاری تیروئید است. هرچند در برخی از موارد کم کاری تیروئید باعث اضافه وزن نمیشود، اما آنچه که مشخص است، تغییر در هورمون محرک تیروئید یا TSH بر روی چاقی تاثیرگذار است.
سبک زندگی ناسالم
یکی دیگر از مواردی که باعث چاقی کودکان میشود و نقش بسیار مهمی در افزایش وزن ناسالم آنها دارد، محیطی است که کودک در آن رشد میکند. اگر والدین دچار اضافه وزن باشند و هیچ توجهی به خودشان نکنند، در نتیجه باعث میشود که کودکان بیشتر به مواد غذایی ناسالم روی آورند. اینگونه کودکان حتی برای رفتن به سوپرمارکت نیز پیادهروی نمیکنند و تمایلی به قدم زدن ندارند و بیشتر وقتشان را صرف تماشای تلویزیون، موبایل و کامپیوتر میکنند. همچنین اگر کودک شما مدام درس بخواند و اصلاً بازی یا هر نوع فعالیت دیگری نداشته باشد، دچار چاقی خواهد شد.
کمتحرکی
یکی دیگر از مواردی که باعث چاقی کودکان میشود، کم تحرکی است. به طور کلی کودکانی که وقت خودشان را صرف تماشای تلویزیون کرده و فعالیتهای ورزشی کمی دارند، بیشتر در معرض چاقی هستند. همچنین برخی از آنها در طی شبانهروز مشغول بازیهای ویدئویی بوده یا اینکه از دستگاههای الکترونیکی استفاده میکنند.
ژنتیک
یکی دیگر از مواردی که باعث چاقی در کودکان میشود، ژنتیک است که نقش مهمی در ایجاد اضافه وزن دارد. اگر یکی از والدین یا هر دوی آنها چاق باشند، احتمال چاقی در کودکان نیز افزایش مییابد.
↵ البته هر عاملی میتواند با یک یا چند عامل دیگر نیز ترکیب شود و چندین عامل باعث ایجاد اضافهوزن کودکان شود.
راهکارهایی برای کاهش مصرف تنقلات
برای اینکه مصرف تنقلات در کودکان کاهش یابد و سلامت آنها بهبود یابد، نیاز است که راهکارهای مؤثر برای کاهش مصرف تنقلات را به فرزندان خودتان آموزش دهید. در نتیجه به جلوگیری از چاقی آنها نیز کمک زیادی میشود. در ادامه این مطلب از مجله جوان ایرانی به بررسی این نوع راهکارها میپردازیم.
ایجاد الگوی غذایی سالم
شما عزیزان باید بدانید که کودکان از والدین خودشان تقلید میکنند. بنابراین اگر شما به عنوان والدین، میوهها و سبزیجات تازه را مصرف کنید، کودکان نیز از شما یاد گرفته و این رفتار شما را در طی روز دنبال خواهند کرد.
استفاده از پاداشهای غیرخوراکی
سعی کنید فرزندان خودتان را شکمو بار نیاورید و از دادن خوراکی به عنوان پاداش خودداری کنید. بلکه از تشویقهای کلامی استفاده کرده یا اینکه آنها را به گردش ببرید و با همدیگر وقت بگذرانید.
آموزش درباره قند و میزان کالری
به کودکان خودتان آموزش دهید که برچسب مواد غذایی را به خوبی بخوانند و میزان قند موجود در آنها را با همدیگر مقایسه کنند. در مورد عوارض قند و شیرینی با آنها صحبت کنید تا نسبت به انتخابهایی که دارند آگاهتر عمل کنند.
استفاده از تزئینات جذاب
غذاهای سالم را به شکل جذاب و سرگرم کننده تزیین کنید تا توجه کودک شما به آنها جلب شده و از غذای سالم خوردن لذت ببرند.
تشویق به صورت فعالیتهای بدنی
یکی دیگر از راهکارهایی که برای کاهش مصرف تنقلات مفید است تشویق کودکان به شرکت در فعالیتهای ورزشی و بازیهای مختلف است تا آنها مشغول شده و کمتر به تنقلات روی بیاورند.
محدودکردن زمان مصرف تنقلات
سعی کنید کودک شما میزان مصرف تنقلات را کاهش دهد. به عنوان مثال به هیچ وجه در هنگام تماشای تلویزیون به آنها تنقلات ندهید، زیرا باعث پرخوری میشود.
کاهش نوشیدنیهای مضر
سعی کنید مصرف نوشابهها، آبمیوههای صنعتی و هرگونه نوشیدنیهای مضر را کاهش دهید. همچنین باید بدانید که شربتها نیز حاوی مقادیر زیادی قند هستند، کالری دریافتی کودک شما افزایش داده و منجر به چاقی آنها میشوند. بنابراین سعی کنید شما به عنوان والدین حتماً آبمیوه طبیعی تازه یا خود میوه را در برنامه غذایی آنها قرار دهید. برای تنوع میتوانید به جای نوشیدنیهای گازدار و نوشابهها از دوغ کم نمک و بدون گاز که به صورت خانگی تهیه شده استفاده کنید، همچنین مصرف مایعات را برای آنها افزایش دهید.
درمان افسردگی کودکان در خانه چیست؟ نشانههای آن را در این مطلب بخوانید:
عوارض چاقی در کودکان چیست؟
به طور کلی چاقی عوارض زیادی دارد که در ادامه این مطلب آنها را با هم مورد بررسی قرار میدهیم.
بیماری بر اثر چاقی
هرچند چاقی در کودکان منجر به آسیب مغزی و حملات قلبی نمیشود، اما در بزرگسالی مشکلات بسیاری برای آنها ایجاد خواهد کرد. در بزرگسالی احتمال ابتلا به بیماریهایی مانند فشارخون، کلسترول بالا، دیابت و اختلالات کبدی افزایش مییابد.
دیابت نوع ۲
یکی دیگر از عوارض چاقی ابتلا به بیماری دیابت نوع ۲ است. در واقع کمتحرکی و سبک زندگی ناسالم باعث ایجاد دیابت نوع ۲ میشود.
کلسترول بالا و فشارخون
معمولاً کودکان چاق مبتلا به کلسترول بالا هستند و در نتیجه ممکن است دچار فشارخون شوند. به طور کلی عادات و رژیم غذایی ناسالم آنها را در معرض خطر بیماریهای خطرناکی قرار میدهد. حتی احتمال سکته قلبی یا مغزی در آینده برای اینگونه کودکان افزایش مییابد.
اختلال خواب
یکی دیگر از عوارض چاقی در کودکان اختلال خواب است. حتی ممکن است دچار وقفه تنفسی در خواب شده و در تنفس خودشان دچار مشکل شوند. این مورد نیز خطر زیادی را برای آنها به همراه دارد.
اعتماد به نفس پایین
کودکانی که مبتلا به چاقی هستند، به دلیل اینکه مورد تمسخر دیگران قرار میگیرند، ممکن است اعتماد به نفس و عزت نفس پایینی داشته باشند. این مورد به مرور زمان بر اعتماد به نفس کودکان تأثیر زیادی میگذارد.
کبد چرب
یکی دیگر از عوارض چاقی در کودکان، بیماری کبد چرب است. این بیماری معمولاً به ایجاد رسوبات چربی در کبد، کمک زیادی کرده و در نهایت باعث آسیبدیدن کبد کودکان میشود.
مشکلات روانی
یکی دیگر از عوارض چاقی، مشکلات روانی اجتماعی است. در واقع اینگونه کودکان خطر ابتلا به اضطراب و افسردگی در آنها افزایش مییابد.
درد مفاصل
کودکانی که مبتلا به اضافه وزن هستند، معمولاً از درد مفاصل رنج میبرند. تحرک و ورزش نیز دچار اینگونه دردها خواهند شد. برای کاهش اثرات چاقی حتماً به دنبال درمان آن باشید.
آسم یا التهاب مجاری تنفسی
یکی دیگر از عوارض چاقی در کودکان، آسم یا التهاب مجاری تنفسی است. البته هرچند تحقیقات زیادی در این مورد صورت نگرفته، اما معمولاً افرادی که دچار آسم هستند، اضافه وزن دارند.
بیماریهای قلبی
افرادی که مبتلا به اضافه وزن هستند، معمولاً دچار بیماریهای قلبی میشوند؛ زیرا کلسترول و فشارخون آنها بالا است. اینگونه کودکان باید دقت کنند که خوردن غذاهای پرچرب و پرنمک وضعیت آنها را بسیار بدتر میکند.
افسردگی
کودکان چاق معمولاً مبتلا به افسردگی میشوند، زیرا توسط همسالان خودشان تشویق نشده و مورد تأیید آنها قرار نمیگیرند. کودکان مبتلا به چاقی از ظاهر خودشان راضی نیستند و ممکن است دچار انزوا و گوشه نشین شوند. در نتیجه احتمال ایجاد افسردگی در آنها افزایش مییابد.
چگونه با پرخاشگری کودکان برخورد کنیم؟ علائم آن چیست؟
نحوه برخورد با پرخاشگری کودکان
نقش والدین در درمان چاقی کودکان
شما عزیزان باید بدانید که والدین نقش بسیار مهمی در جلوگیری و درمان چاقی کودکان خودشان دارند. ابتدا سعی کنید عزت نفس و اعتماد به نفس فرزندان خود را افزایش دهید، همچنین با آنها آشکارا و شفاف صحبت کنید.
هر از گاهی به هر دلیلی کودکان خودتان را تشویق کنید. به عنوان مثال میتوانید به یک پارک محلی نزدیک بروید یا هر گردشی که آنها تمایل دارند را در برنامه روزانه قرار دهید. به فرزندان خودتان کمک کنید که به جز غذا خوردن، راهکارهای دیگری برای ابراز احساساتشان پیدا کنند. والدین باید در این مسیر بسیار صبور بوده و با آرامش کامل روی عادات غذایی و وزن فرزندشان حساس باشند. شما عزیزان باید بدانید که چاقی در کودکان بسیار شایع است و عوارض زیادی را گریبانگیر کودک میکند. بنابراین باید نحوه جلوگیری از آن را جدی بگیرید. حتی میتوانید در سنین کم تحرک، ورزش و استفاده از غذای سالم با حجم کم را در برنامه روزانه آنها قرار دهید. همچنین مشورت از یک متخصص حرفهای را فراموش نکنید. مطمئن باشید اگر کودک شما تحرک کافی و غذای سالم با حجم کم مصرف کند، احتمال چاقی در او بسیار کم میشود.
نتیجهگیری
با پیادهسازی راهکارهایی که در ادامه این مطلب از مجله جوان ایرانی به طور کامل شرح داده شد، والدین میتوانند به کودکان خودشان کمک کنند تا عادات غذایی سالمتری پیدا کرده و از مصرف تنقلات ناسالم پرهیز کنند. در نتیجه این راهکارها میتواند منجر به سلامتی بهتر و پیشگیری از چاقی برای آنها شود. اگر شما عزیزان هرگونه تجربهای در این مورد دارید، میتوانید در انتهای مقاله بخش نظرات پیام خود را با ما و سایر مخاطبان جوان ایرانی در میان بگذارید.
منابع:
https://www.cdc.gov/obesity/family-action/index.html
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/obesity/preventing-obesity
https://www.health.ny.gov/prevention/nutrition/resources/obparnts.htm
