طبع و خواص اسطوخودوس: درمان استرس + تقویت ذهن

خواص اسطوخودوس چیست؟ ممکن است بارها در فضای مجازی عبارت اسطوخودوس را شنیده باشید اما ندانید این گیاه چیست؟ چرا اینقدر بر سر زبان‌ها افتاده و چه کاربردها و مزایایی دارد. از این رو می‌خواهیم در این قسمت به بررسی خواص اسطوخودوس بپردازیم و شما را بیشتر با این گیاه پر از خواص و طبیعی آشنا کنیم.

خواص اسطوخودوس چیست؟

اسطوخودوس یکی از گیاهان از دسته نعنائیان است که به صورت بوته در طول نیم‌ متر رشد می‌کند. این گیاه دارای گل‌ها و شکوفه‌هایی آبی رنگ، بنفش یا قرمز سیر است که می‌توانید از آن برای خواص و مزایای مختلفی استفاده کنید. در ادامه می‌خواهیم به این خواص اسطوخودوس به صورت کامل بپردازیم.

به طور کلی، قبل از آنکه به سراغ معرفی کامل و خواص این گیاه بپردازیم، باید گفت قسمت بوته و سرشاخه‌های برگدار آن، بخش‌هایی هستند که می‌تواند برای مصرف و اسانس گیری استفاده شود. شما می‌توانید از این گیاه برای خواص تسکین روح، جسم و … استفاده کنید که خواص بسیاری را برای شما به ارمغان می‌آورد. از جمله درمان تهوع، زخم‌های کهنه و غیره که در ادامه در بخش موردنظر صحبت می‌کنیم.

خواص اسطوخودوس به انگلیسی

ابتدا باید بگوییم اسطوخودوس چیست و از کجا آمده است. اسطوخودوس که در انگلیسی با نام Lavandula شناخته می‌شود، سرده‌ای است که می‌توان آن را در 47 نوع مختلف از دسته گیاهان گل‌دار طبقه‌بندی کرد. شکل رایج این گیاه در نوع Lavandula angustifolia است. شما می‌توانید این گیاه را در مناطق مختلف از جمله اروپا، آفریقا، قسمت‌هایی از آسیا و … مشاهده کنید. به علت وجود مزایای بسیاری که در این گیاه وجود دارد، این گیاه توانسته است نام خود را در بسیاری از کشورها برسر زبان‌ها بیندازد. علاوه بر خواص اسطوخودوس، شما می‌توانید از روغن‌های ضروری آن و نیز سایر کاربردهای این گیاه به غیر از تغذیه استفاده کنید.

نوشیدن یک لیوان از دمنوش این گیاه، به باور درمانگران طب سنتی در چین، هند و ایران، قادر خواهد بود تا بیماری‌های بسیاری را سرنگون کرده و از آن جلوگیری کند.

طبع اسطوخودوس

بنا به افرادی که در این زمینه تخصص دارند از جمله متخصصین طب سنتی، طبع اسطوخودوس به صورت گرم و خشک است (همانند سنبل الطیب). شما می‌توانید از آن برای تهیه دمنوش و نیز روغن‌های آروماتراپی استفاده کنید. طبع روغن این ماده نیز مانند گیاه خشک و گرم است. این گیاه معمولا به صورت خشک و یا دمنوش استفاده می‌شود.

در کنار این مورد، قابل ذکر است که به طور کلی، افراد بایستی در حفظ و میانه کردن طبع بدنی خود کوشش کنند. این قانون از طب سنتی نشات می‌گیرد که در آن بیان می‌شود انسان که از چهار ماده اصلی طبیعی یعنی آب، خاک، آتش و هوا تشکیل شده است، باید برای درمان و جلوگیری از بیماری‌های جسمی و روانی خود، مزاج یا طبع خود را کنترل کند. از این رو، کسانی که طبع سرد و مرطوبی دارند، می‌توانند از اسطوخودوس استفاده کنند. البته کسانی که طبع گرم دارند نیز می‌توانند از این ماده استفاده کنند اما در مقدار کمتر. با توجه به طبع گرم این گیاه، شما می‌توانید از آن برای رفع بیماری‌هایی که منشا آنها سردی است استفاده کنید.

بهترین دمنوش ها برای لاغری را در این قسمت مطالعه کنید.

خواص اسطوخودوس برای مو

اولین مورد از خواص اسطوخودوس را با مو شروع می‌کنیم. روغن این گیاه می‌تواند از جهات مختلفی بر روی موهای شما تاثیر گذار باشد. از جمله این موارد می‌توان گفت:

• کمک به رشد موها: با توجه به مطالعه‌ای که در سال 2016 بر روی موش‌ها انجام شد، ثابت شده است که استفاده از این روغن می‌تواند در افزایش رشد موها به خصوص در قسمت سرعت رشد و ضخامت تاثیر مثبتی داشته باشد.
• خواص ضدمیکروبی: یکی دیگر از مواردی که می‌توان راجع به خواص اسطوخودوس بیان کرد، خواص ضدمیکروبی آن است که سبب می‌شود تا رشد قارچ‌ها و میکروب در سر جلوگیری شده و نیز شوره و خارش سر نیز کمتر شود. برای این کار بایستی از روغن اسطوخودوس استفاده گردد.
• شپش‌های سر: مورد دیگری از جمله خواص اسطوخودوس، در از بین بردن و جلوگیری از شپش‌های سر بیان می‌شود که در این حالت، شما می‌توانید از آن در کنار روغن‌های دیگر، برای از بین بردن شپش‌ها استفاده کنید.
• رفع التهاب پوست: شما می‌توانید از روغن آن برای رفع التهاب و نیز خشکی پوست استفاده کنید.
• عطر آگین شدن: شما می‌توانید از این ماده برای عطرآگین کردن و ایجاد یک بوی خوشاینده استفاده کنید که می‌تواند منجر به تسکین و آرام کردن سیستم ایمنی بدن شود و نیز اخلاق شما را بهبود بخشد.

خواص اسطوخودوس برای مغز

شاید یکی از جالب‌ترین عناوینی که به این گیاه داده شده است، این است که اسطوخودوس، متخصص مغز و اعصاب ما است. در مورد مزایای اسطوخودوس می‌توان گفت:

• آرامش سیستم عصبی مغز انسان: یکی از بهترین مزایای اسطوخودوس آن است که می‌تواند منجر به آرامش مغز و اعصاب شما بشود. در این حالت شما می‌توانید با پخش کردن رایحه آن در فضای خانه یا محل کار، از آن برای برطرف نمودن تنش‌ها استفاده کنید.
• تقویت حافظه: شما می‌توانید از طریق این گیاه، برای تقویت حافظه اقدام کنید که در این حالت، از فراموشی زودهنگام جلوگیری می‌شود و می‌تواند جایگزین مناسبی باشد به جای آنکه از روش‌ها و داروهای شیمیایی استفاده کنید.
• بهبود گردش خون: یکی از موارد مهمی که می‌تواند در قسمت خواص این گیاه برای مغز قرار گیرد، کمک به بهبود گردش خون است که در این حالت، شما می‌توانید از آن برای بهبود عملکرد مغز استفاده کنید.
• کاهش آلزایمر: این گیاه می‌تواند با توجه به خواص ضد التهابی که دارد، برای کاهش خطر ابتلا به زوال عقل یا همان آلزایمر به شما کمک کند.

از دیگر مواردی که می‌توان برای خواص اسطوخودوس مغز بیان کرد، می‌توان به افزایش عملکر مغز و تقویت حافظه، کاهش استرس و اضطراب، آرامش و افزایش تمرکز اشاره نمود. در حقیقت اسطوخودوس می‌تواند با اثرات مثبتی که از نظر روانی و روحی بر شما می‌گذارد، سیستم عصبی شما را به خوبی مدیریت کند.

خواص اسطوخودوس برای پوست

بخش دیگری از خواص این گیاه مرتبط با پوست می‌شود که نمونه آن را در قسمت موها ذکر کردیم. برای این مورد می‌توان گفت:

• تسکین اگزما: اگزما یکی از مشکلاتی است که می‌تواند در برخی از قسمت‌های بدن دیده شود. در این حالت پوست خارش پیدا می‌کند و می‌تواند به حالت پوسته پوسته در آید. اما عصاره لاوندر یا اسطوخودوس می‌تواند در این حالت موثر باشد. این عصاره با داشتن خاصیت ضدباکتری که دارد، در کنار کاهش التهاب منجر خواهد شد تا از آن برای تسکین اگزما استفاده کنید. برای آنکه بتوانید از خواص این گیاه برای اگزما استفاده کنید، کافیست دو قطره از آن را به میزان مناسب و مساوی با عصاره درخت چای و نیز 2 قاشق غذاخوری روغن نارگیل استفاده نمایید.
• روشن کردن پوست: بار دیگر خاصیت اسطوخودوس برای پوست را می‌توان بر اثر حالت کاهش التهاب دانست که منجر می‌شود تا پوست شما روشن گردد. در واقع عصاره اسطوخودوس منجر می‌شود تا تغییر رنگ پوست کاهش یافته و به همین منظور قرمزی و التهاب پوست کاهش یابد.
• کاهش قرمزی و لکه صورت: شما می‌توانید از این گیاه برای کاهش قرمزی و لکه صورت خود نیز استفاده کنید که در این حالت در صورتی که لکه‌ها از نوع هایپرپیگمنتیشن باشد، خواهید توانست تا از عصاره آن برای درمان این مشکل استفاده کنید.
•  کاهش چین و چروک: رادیکال‌های آزاد یکی از اصلی‌ترین دلایلی هستند که می‌تواند منجر به چین و چروک روی صورت شود. عصاره این گیاه می‌تواند با داشتن آنتی اکسیدان، از پوست شما در برابر این رادیکال‌ها محافظت کند. بدین منظور چند قطره آن را با روغن نارگیل ترکیب نموده و از آن به حالت مرطوب کننده یک یا دو بار در روز استفاده کنید.
• بهبود زخم: مورد دیگر از خواص اسطوخودوس، بهبود زخم است. در واقع شما می‌توانید از این ماده برای مشکلاتی مانند بریدگی‌ها، کبودی و نیز سوختگی به صورت جزئی استفاده نمایید. استفاده از روغن این ماده می‌تواند سنتژ کلاژن را افزایش داده و باعث بهبود بافت پوست شود. برای استفاده از این ماده برای این مورد، کافیست چند قطره از آن را بر روی قسمت کبود یا سوخته ماساژ داده و جریان خون را در آن قسمت افزایش دهید. با توجه به این خاصیت شما می‌توانید از روغن اسطوخودوس برای التهاب‌های پوستی، آفتاب سوختگی و نیز جوش‌های ناشی از اصلاح صورت استفاده نمایید.

خواص اسطوخودوس برای سودا

در قسمت‌های اولیه این مطلب اشاره کردیم که طب سنتی بدن را به 4 طبع مختلف یعنی سرد و خشک، سرد و تر، گرم و خشک و گرم و تر طبقه‌بندی می‌کند. این 4 طبع با نام‌های دیگری یعنی سودایی، بلغمی، صفراوی و نیز دموی شناخته می‌شود. ماده سمی سودا می‌تواند به خاطر سبک نادرست زندگی در بدن افزایش یافته و منجر به دشواری برای فرد گردد. یکی از راهکارهای دفع سودا، استفاده از گیاه اسطوخودوس است.

بنا به گفته یکی از محققین طب سنتی، این گل می‌تواند مغز را پاک نمایید. از سوی دیگر سودا و بلغمی را که رسوب شده است را مغز و قلب پاک نماید. یکی از موادی که می‌تواند اخلاط غلیظ بدن را یعنی سودا و بلغم را کاهش داده و رقیق کند، همین اسطوخودوس است. شما می‌توانید با این گیاه، کل بدن را گرم کرده و نیز رطوبت‌های عفونی معده را پاک نمایید.

همچنین توجه کنید که تغییر مزاج، هرچند در طب سنتی به این صورت بوده است که در سنین 40-50 سالگی به مزاج سودا می‌رود، اما با توجه به اعتقاد طب سنتی مدرن، باید گفت عوامل دیگری نیز منجر به مزاج سودا می‌شود. مثلا یک جوان 16 ساله که بر اثر یک حادثه عاطفی و یا فشارهای زندگی منجر به سودا می‌شود.

خواص اسطوخودوس برای خواب

شما می‌توانید از اسطوخودوس برای خواب نیز استفاده کنید. شما می‌توانید از مصرف این گیاه برای خوابی عمیق استفاده کنید که می‌تواند از نظر طب سنتی موجب ترمیم بدن شده و از خواب سطحی که می‌تواند به بدن ضرر بزند یا خلق و خو را دچار مشکل کند، جلوگیری می‌کند. شاید بتوان علت این خاصیت اسطوخودوس را خواص ضد استرس و آرامش‌بخشی آن دانست که منجر به بهبود اختلالات در خواب خواهد شد. بنابراین شما می‌توانید آن را نسبت به قرص‌های شیمیایی در اولویت قرار دهید.

برای آنکه بتوانید یک خواب آرام را داشته باشید، می‌توانید به مقدار 1 قاشق غذاخوری از گل خشک این گیاه استفاده کرده، آن را به 2 فنجان آب جوش اضافه نمایید. سپس آن را به مدت 10 دقیقه کنار بگذارید تا دم بکشد. حال شما می‌توانید این دمنوش را با مقداری عسل نیز ترکیب کنید تا خوشمزه‌تر شود. این نوشیدنی را پیش از خواب میل کنید. در نهایت باید گفت بدون مشورت افراد متخصص در حوزه طب سنتی، از این گیاه به مدت طولانی استفاده نکنید.

خواص اسطوخودوس برای عفونت

از جمله خواصی که می‌توان برای اسطوخودوس بیان کرد، باید به درمان زخم و عفونت آن اشاره نمود. شما می‌توانید با استفاده از 2 قطره از این ماده در محلی که آسیب دیده است، درد زخم و نیز تورم را کمتر کنید. در این حالت می‌توانید دوره بهبود زخم را نیز کمتر کرده و تورم و زخم را کاهش دهید.

خواص اسطوخودوس برای عفونت رحم

یکی از مزایای اسطوخودوس برای زنان، تسکین درد قاعدگی آنها است که می‌تواند در زنان جوان به کار گرفته شود. در این حالت بایستی مصرف این نوع روغن به خصوص در سه روز اول قاعدگی، منجر به کاهش کمر درد و نیز دل درد در زنان شود. شما همچنین می‌توانید از روغن این گیاه برای درمان بیماری leucorrhoea استفاده کنید که یک نوع بیماری زنانه است و در آن ترشحات زرد رنگ از قسمت دهانه رحم خارج می‌شود. البته توجه داشته باشید که یک آزمایش بر روی رحم موش نشان داده است که استفاده در دوز بالا از این گیاه می‌تواند منجر به خطر آفرینی برای افراد گردد.

خواص اسطوخودوس برای کیست

اسطوخودوس از جمله گیاهانی است که سالیان سال مورد استفاده قرار گرفته است. اگر بخواهیم برای مخاطبین و افرادی را که می‌توانند از این گیاه استفاده کنند را دسته‌بندی کنیم، می‌بایست گفت:

• کسانی که به دنبال آرامش روح و روان هستند. این نوع گیاه می‌تواند برای کاهش استرس در شما مناسب بوده و به دنبال آن آرامش روحی را به همراه داشته باشد.
• کسانی که از سردردهای میگرنی رنج می‌برند می‌توانند از این گیاه برای تسکین درد خود استفاده نمایند که در این حالت شما می‌توانید از دمنوش این گیاه و خواص اسطوخودوس در آن استفاده کنید.
• کسانی که به دنبال خواب مناسب هستند. در قسمت قبل اشاره کردیم که گیاه اسطوخودوس می‌تواند برای کسانی که نیاز به خواب عمیق دارند، قبل از آنکه به رختخواب بروند، گزینه مناسبی باشد.
• کسانی که به دنبال تقویت موی سر هستند. اگر شما می‌خواهید از خواص ضدمیکروبی، جلوگیری از شپش و التهاب پوست سر استفاده کنید، روغن اسطوخودوس می‌تواند پیشنهاد خوبی برای شما باشد.
• مورد دیگر بری کسانی است که می‌خواهند عملکرد ذهنی بهتری داشته باشند که در قسمت بالا در این زمینه اشاره شد که تقویت احساسات روانی و حالت روحی در اسطوخودوس منجر به بهبود عملکرد مغز شما خواهد شد.
• پوست مورد دیگری است که بر کاربردها و خواص اسطوخودوس می‌افزاید. در این حالت شما می‌توانید به منظور کاهش قرمزی پوست، سفیدی آن و نیز بهبود زخم‌ها و …، از گیاه اسطوخودوس استفاده کنید.
• رفع استرس، بهبود جریان خون، درمان بی‌خوابی، درمان سردرد، کاهش فشار خون، رفع عفونت، رفع حالت تهوع و … از دیگر مواردی است که افراد در صورت مبتلا شدن به آن می‌توانند برای درمان و بهبود یا جلوگیری به سراغ خواص اسطوخودوس بیایند.

خواص اسطوخودوس برای استرس

یکی از کاربردهای گذشته به جا مانده از این گیاه، آن بود که رومیان از رایحه آن برای خوشبو کردن حمام و نیز شست‌و‌شوی بدن استفاده می‌کردند. این باعث می‌شود تا علاوه براینکه رایحه معطر این گیاه، موجب دور شدن استرس شود، روغن آن نیز برای برطرف کردن ناراحتی‌های پوستی به کار رود.

شما می‌توانید در هربار رفتن به حمام، وان حمام را با 6 – 10 قطره از این ماده در آب گرم و غوطه ور شدن در آن، معطر کرده و نیز از خواص مفید آن برای پوست نیز بهره ببرید. همچنین می‌توانید از گیاه خشک آن نیز استفاده نموده و آن را در 1 لیتر آب جوش به مدت 10 دقیقه جوشانده و از صافی رد نمایید.  از دیگر فواید این گیاه در این حوزه می‌توان گفت:

• خاصیت ضدعفونی و تصفیه
• رفع ناراحتی‌های مغزی، تشنج، فلج، حالات عصبی و دردهای معده
• اثر قطعی برای تشنج، سرگیجه و …
• تقویت مغز و اعصاب در هنگام مواجهه با نزله‌ها، کولیک‌های نفخی، ناراحتی‌های ریوی

خواص اسطوخودوس برای اعصاب

شما می‌توانید از بوی عرق اسطوخودوس برای کاهش استرس خود استفاده کنید. استفاده از دمنوش‌ها و نیز بوی عرق از خواص اسطوخودوس است که منجر می‌شود تا اعصاب شما آرام شده و در این حالت اضطراب شما هم کاهش می‌یابد. در این حالت شما می‌توانید اضطرابتان را نیز کنترل کنید.

جالب است بدانید که استفاده از این گیاه می‌تواند در سیستم عصبی و نیز در تنظیم ضربان قلب به شما کمک کند.

در کنار این موارد ذکر یک نکته بسیار مهم است. شما در کنار مصرف داروهایی که برای اعصاب یا روان خود استفاده می‌کنید، لازم است به این نکته توجه نمایید که اشخاص نبایستی همزمان با مصرف دارو، از این گیاه و دمنوش‌های گیاهی سرخود استفاده کنند؛ چراکه منجر به تداخل دارویی شده و نیز نباید دمنوش اسطوخودوس را با دیگر دمنوش‌ها برای استرس و اضطراب استفاده کنید.

خواص اسطوخودوس برای سرماخوردگی

از دیگر خواص اسطوخودوس که می‌تواند بسیار مفید باشید، بایستی به مقابله با سرماخوردگی در آن اشاره نمود. در واقع گیاه اسطوخودوس را می‌توانید به صورت بخور نیز مصرف کنید که در این حالت بخور دادن آن منجر به این می‌شود که مجاری تنفسی بازتر شود. این مورد به این خاطر است که انبساط رگ‌های خونی منجر به افزایش سرعت جریان خون شده و نیز می‌تواند عکس العمل سیستم ایمنی بدن را بالاتر ببرد. خود بخور هم مانند دیگر راهکارهای موثر در زمینه بهبود سرماخوردگی، تاثیرگذار است.

شما می‌توانید از بخور این گیاه در حالتی که سرماخوردگی شدید است، به مدت 3 بار در روز استفاده کنید. در حالت سرماخوردگی ضعیف، یکبار کافی است و قبل از خواب بخور آن را مصرف نمایید. این ماده می‌تواند با داشتن خواص ضدعفونی کننده و نیز ضدالتهابی، ترشحات بینی را تقویت نماید.

خواص اسطوخودوس برای ریه

شما می‌توانید برای قسمت ناحیه گلو، سینه از روغن اسطوخودوس استفاده کنید. در این حالت لازم است به مقدار 2 – 3 قطره از آن را برای استشمام به قسمت بینی و لب‌ها بمالید. این کار باعث می‌شود تا به کاهش التهاب ناشی از آلرژی و آسم کمک شده و شما بتوانید بهبود بیابید. از دیگری مواردی که می‌تواند به پاکسازی ریه‌ها کمک کند، می‌توان به بخور بابونه، اسطوخودوس، آویشن اشاره نمود که بیمار بایستی حتما قبل از اینکه اقدام به اجرای آن نماید، با پزشک خود حتما مشورت کند.

برای اینکه بتوانید یک بخور مفید از این گیاه تهیه کرده و از خواص اسطوخودوس در این زمینه بهره‌مند شوید، لازم است تا 5 قطره از روغن آن را به مقدار یک کاسه آب داغ افزوده و سپس آن را در مدت 15 دقیقه بجوشانید و از بخور آن استفاده کنید.

خواص اسطوخودوس در طب اسلامی

علاوه بر اینکه از این گیاه در طب سنتی و ایرانی نیز استفاده می‌شود (که با عنوان جاروب دماغ یاد شده است)، می‌توان در طب اسلامی نیز فوایدی از آن را مشاهده کرد. از جمله:

• آرامش بخش و مناسب برای سردردهای عصبی و تنش
• گیاهی مطبوع که طعم تلخی دارد و به ارتفاع نیم متر باریک و دراز است
• تقویت معده، تقویت کننده عمومی، ضد تشنج و مفید برای بیماری‌های کبدی

مضرات اسطوخودوس

در کنار فوایدی که تا به اینجای کار برای این ماده ذکر کردیم، می‌توان به مضرات آن نیز اشاره نمود که عبارتند از:

• هنگام مصرف خوراکی: اسطوخودوس معمولاً در غذاها مصرف می‌شود. هنگامی که به عنوان دارو از این ماده استفاده می‌کنید، می‌تواند بی‌خطر باشد. همچنین راجع به عوارض جانبی آن باید گفت مصرف آن می‌تواند شامل یبوست، اسهال و سردرد باشد.
• هنگام استفاده روی پوست: اسطوخودوس می‌تواند بی‌خطر باشد. معمولاً در غالب افراد مشکلی ایجاد نمی‌کند اما گاهی اوقات می‌تواند باعث تحریک پوست شود.
• هنگام استنشاق: اسانس اسطوخودوس می‌واند بی‌خطر باشد. تا 12 هفته به طور ایمن به عنوان رایحه درمانی استفاده می‌شود.

استفاده مداوم از روغن این گیاه به منظور بهره بردن از خواص اسطوخودوس بر روی پوست می‌تواند به ژنیکوماستی پیش از بلوغ ختم شود که در آن بافت سینه در پسران بزرگتر می‌شود. همچنین توجه کنید که ایمنی استفاده از این گیاه در دوران بارداری تایید نشده است. به طور کلی، هرگونه استفاده از روغن‌های ضروری، گیاهان دارویی یا مکمل‌ها در دوران بارداری بایستی با پزشک هماهنگ شود. پزشکان توصیه می‌کنند که 2 هفته قبل از جراحی مصرف این ماده انجام نشود؛ چراکه سرعت سیستم عصبی مرکزی کاهش می‌یابد.