رابطه روزه داری و فشار خون: توصیه‌های پزشکی مهم

رابطه روزه داری و فشار خون را در این مقاله می‌خواهیم برای شما ارزیابی کنیم. به طور کلی دسته‌های مختلفی از افراد هستند که در گرفتن روزه دچار شبهه می‌شوند، از مادران باردار گرفته تا افراد دیابتی و نیز کسانی که فشار خون دارند. در این قسمت سعی می‌کنیم تاثیر و رابطه روزه داری و فشار خون را برای شما آشکار کنیم و توصیه‌هایی را نیز در این خصوص برای کسانی که با این مشکل می‌خواهند روزه داری را پیشه کنند، گوشزد نماییم.

رابطه روزه داری و فشار خون

روزه گرفتن یکی از واجبات دینی است که بایستی مردم مسلمان نسبت به گرفتن آن اقدام کنند؛ از سوی دیگر اما عذر و بهانه‌هایی نیز برای برخی از افراد وجود دارند که ممکن است از نظر بیماری و وضعیت بهداشتی، وضعیت مسافر بودن، عدم دسترسی به آب و غذا و غیره نتوانند روزه بگیرند. یکی از این مشکلات فشار خون افراد است که معمولا رابطه خوبی با روزه داری ندارد.

در این خصوص باید گفت هستند افرادی که تنها با یک برنامه غذایی فشار خون خود را کنترل می‌کنند که در این حالت نیازی نیست آنها روزه داری را کنسل کنند؛ بلکه افرادی که با مصرف دارو برای افزایش یا کاهش فشار خون خود اقدام می‌کنند (به خصوص کسانی که از 3 – 4 گروه دارویی برای دفع این مشکل کمک می‌گیرند) لازم است تا از پزشک خود راهنمایی گرفته و همچنین اگر برای فرد مشکلات و عوارضی از فشار خون رخ دهد، مانند سکته مغزی و یا سایر موارد مشابه، لازم است روزه گرفتن را برای وقت دیگری کنار بگذارند. لازم است به این نکته توجه کنید که روزه داری می‌تواند برای کسانی که مشکل قلبی دارند و شاهد تجربه برخی از مشکلات مانند تنگی نفس و نیز درد در قفسه سینه می‌باشند، تاثیر گذار خواهد بود ولی برای افراد سالم، روزه داری تغییر شدیدی در فشار خون آنها ایجاد نخواهد کرد. حال برای عمیق‌تر شدن در تاثیرات و رابطه روزه داری و فشار خون، می‌خواهیم به دو مورد تاثیر زیر اشاره کنیم که به شرح زیر می‌باشد:

روزه داری و افت فشار خون

یکی از مهم‌ترین اثراتی که رابطه روزه داری و فشار خون در پی خواهد داشت، افت آن است که می‌تواند برای سلامتی افراد تاحدودی مناسب باشد اما افت فشار خون همیشه اتفاق نمی‌افتد. در افرادی که فشار خون بالایی دارند، روزه داری می‌تواند سبب تناوب فشار خون و قند خون آنها شود که این روند می‌تواند باعث افزایش فشار خون هم بشود. همانطور که اطلاع دارید، یکی از علل مرگ در دنیا برای انسان‌ها، همین مشکلات قلبی است که رفته رفته می‌تواند عوارض آن گریبانگیر زندگی انسان‌ها شود. اما در مورد افت فشار خون، گرفتن یک رژیم غذایی مثل روزه گرفتن که ساعت‌ها گرسنگی را در پی دارد، می‌‌تواند در پایین آوردن فشار خون به شما کمک نماید. همچنین قادر خواهد بود تا منجر به عدم تعادل الکترولیت شده و این می تواند قلب را مستعد آریتمی یا مشکلاتی در ریتم یا ضربان قلب شما کند.

در این قسمت راجع به قند خون نرمال مطالعه کنید.

برای این قسمت بهتر است به ارائه یک گزارش در سال 2021 بپردازیم که در انجمن قلب آمریکا منتشر شده است. این تحقیق در رابطه روزه داری و فشار خون، با تحت آزمایش قرار دادن 85 فرد مسلمان در بازه سنی 18 – 61 سال از پنج مسجد، نشان داد که آنها در حالت میانگین در حدود 29/7 میلی‌متر جیوه در سیستولیک (عدد بالا) و 42/3 در دیاستولیک (عدد پایین) کاهش فشار خون را تجربه کرده‌اند و این کاهش در تمام طیف افراد اتفاق افتاده است. همچنین تحقیقات دیگری که بر روی بیش از 3 هزار نفر در کشورهای مختلف از جمله ایران و ترکیه انجام شده است، نشان داد که روزه داری سبب شده تا شرکت کنندگان فشار خون کمتری را داشته باشند. اما این کاهش وزن و کاهش فشار خون تنها در بازه ماه رمضان پایدار بوده است.

همچنین در رابطه روزه داری و فشار خون پایین باید گفت در برخی موارد احتیاج به داروهای ضد فشار خون با توجه به روزه داری ممکن است کاهش یابد و حتی با افت فشار خون شدید مواجه شویم که با علائمی از جمله رنگ پریدگی، کاهش انرژی، تعریق زیاد، ضعف و سرگیجه، حالت غش همراه است. دلائلی که منجر به این گونه مشکلات خواهد شد از جمله مصرف نمک و مایعات کم است و درمان آن افزایش این مواد در بدن و نیز خنک نگه داشتن فرد خواهد بود. یکی از نکاتی که در این راستا مطرح می‌شود، تفاوت افت قند خون با افت فشار خون است که در این حالت توجه کنید که افت فشار خون یک مشکل نیازمند بررسی بوده و در حالیکه افت قند خون در ماه رمضان یک پدیده رایج ناشی از مصرف زیاد قند های های ساده مانند زولبیا و بامیه و غیره است.

همچین برای رابطه روزه داری و فشار خون قابل ذکر است که کاهش وعده‌های غذایی به 2 وعده در روز و به این ترتیب کاهش وزن در افراد می‌تواند از جمله نکات مفید روزه داری باشد که برای فشار خون هم مناسب خواهد بود.

روزه داری و افزایش فشار خون

در حقیقت فشار خون، فشاری است که خون شما در هنگام عبور از رگ‌ها، به دیواره‌های آن وارد می‌کند. در حالت معمول مقدار طبیعی 120/80 است، مقدار بسیار کم خطرناک آن نیز در 90/60 بوده و در حالت پرفشاری هم عدد روی 150/95 می‌باشد. فشار خون می‌تواند به خطر سکته و حمله قلبی منجر شود.

در مورد افزایش فشار خون در روزه داری برخلاف مطلب بالا همچنین باید به این نکته توجه کنید که با افزایش زمان گرسنگی در رابطه روزه داری و فشار خون، عاملی در افزایش آدرنالین در خون است. این موضوع سبب آن می‌گردد که قند خون کاهش یافته و فشار خون زیادتر شود. بنابراین لازم است افرادی که فشار خون کنترل نشده‌ای دارند، از روزه گرفتن پرهیز نمایند. ایجاد علائمی مانند تنگی نفس و نیز تغییرات ناگهانی دیگر، برای بیماران قلبی، منجر می‌شود تا افراد روزه خود را متوقف کنند.

آیا روزه برای فشار خون ضرر دارد؟

یکی از مشکلاتی که در رابطه روزه داری و فشار خون مطرح می‌شود، نوساناتی است که در این بخش رخ می‌دهد. در حقیقت روزه داری باعث می‌شود تا نوسانات زیادی در این شاخصه بدن ایجاد شود و در این حالت کم و زیاد شدن آن منجر به وضعیت نابسامان فرد خواهد شد. عواملی که در ماه رمضان در رابطه روزه داری و فشار خون منجر به این نوسانات می‌شود، شامل عدم ورزش کردن، وعده‌های غذایی نامناسب به خصوص در وعده‌های افطار و سحر، دمای بالا، استرس گرسنگی، عدم خوردن داروها در زمان مناسب هستند.

بنابراین در پاسخ به این پرسش در رابطه روزه داری و فشار خون باید گفت

• کسانی که فشار خون کنترل نشده دارند و دارو مصرف می‌کنند، این دسته از افراد همانند کسان دیگری که بیماری‌هایی مانند ورم معده، خونریزی معده یا زخم اثنی عشر دارند، نباید روزه بگیرند،
• کسانی که فشار خون بالایی دارند،
• کسانی که از سوی پزشک برای گرفتن روزه منع شده‌اند،
• کسانی که متوجه برخی از علائم در تغییرات فشار خون می‌شوند،

اینها از جمله افرادی می‌باشند که روزه گرفتن برای آنها ضرر داشته و می‌توانند با توجه به احکام موجود در این زمینه از گرفتن روزه خودداری کنند.

در این قسمت راجع به مضرات روزه داری مطالعه کنید.

امروزه با ارتقا شرایط بهداشت روانی و نیز استفاده از الگوهای مناسب تغذیه در کنار شیوه صحیح زندگی افراد و تصحیح عادات غذایی، شیوع بیماری‌های قلبی تا حد زیادی قابل کنترل است. اگر شما می‌خواهید با داشتن فشار خون، اقدام به روز گرفتن نمایید، لازم است به یکسری نکات بیشتر از قبل توجه کنید که عبارتند از:

• توجه کنید که از مصرف چربی‌های اشباع شده خودداری کنید.
• همچنین بایستی پرخوری را کنار گذاشته و مصرف مواد غذایی مایع را بیشتر کنید.
• شما بایستی سفره غذایی خود را متنوع‌تر کنید و آن را شامل میوه‌جات، سبزی‌ها و نیز قندهای طبیعی نمایید. استفاده از موادی که در این برنامه خوراکی وجود دارد از جمله منیزیم و ضروری و مفید است.
• حتما سری به پزشک معالج خود بزنید و از او بخواهید با بررسی وضعیت شما، امکان تنظیم مجدد ساعات مصرف دارو، به شما در گرفتن روزه راهنمایی‌های لازم را ارائه نماید. در این صورت ممکن است پزشک داروهایی با ماندگاری بالاتری را تجویز کند.
• از مصرف مواد کافئین دار مانند قهوه و چای و نیز سیگار برای این دسته از افراد جلوگیری شود.
• همچینن در رابطه روزه داری و فشار خون مهم‌ترین نکته داشتن یک برنامه غذایی مناسب از یک سو و نیز مصرف داروهای تجویز شده از سوی دیگر است.

توصیه بر این است کسانی که فشار خون آنها بیشتر از 150 بر روی 95 را دارند، اقدام به روزه داری نکنند. کسانی که قرص می‌خورند، با توجه به اینکه قرص‌ها معمولا دارای اثرات 12 تا 16 ساعته هستند، می‌توان از آن در هنگام سحر و یا افطار استفاده نمود.

غلظت خون و روزه گرفتن

غلظت خون به معنای افزایش یافتن گلبول‌های قرمز در خون شما است. شاخصه‌ای که در این خصوص وجود دارد، عدد 17 برای مردان و عدد 16 در دسی لیتر برای زنان است که مرز آن را تعیین می‌کند. مشکل غلظت خون بالا می‌تواند با علائم و عوارضی مانند اختلالات بینایی، تاری دید، تیرگی لب‌ها، برجستگی ورید‌های چشم، سردردهای غیر طبیعی، حالت ضعف و بی حالی در بدن، خارش بدن، اختلالات در قسمت هوشیاری و منگی و سرخ شدن صورت را به همراه داشته باشد. علت ایجاد این چنین مشکلاتی هم با کند شدن حرکت خون در رگ‌های بدن و نیز قلب است که در اثر آن شاهد این علائم، وزوز گوش و نیز افزایش فشار خون هستیم.

در روزه داری این دسته از افراد منعی برای آنها در روزه داری بیان نشده است اما توصیه‌هایی از سوی متخصص رابطه روزه داری و فشار خون و غلظت آن بیان شده است که می‌توانید آنها را درنظر بگیرید:

• از دستورات و مشورت پزشک خود، با توجه به وضعیت متفاوت هر فرد، غافل نباشید.
• میوه‌جات و سبزی‌هایی مانند لیموترش، آلبالو، موز، موادی هستند که با داشتن ویتامین C و همچنین فیبرهای نامحلول یا محلول می‌توانند به کاهش غلظت خون منجر شوند.
• این دسته از افراد بایستی در برنامه تغذیه خود از خوردن موادی که منجر به افزایش غلظت خون برای آنها می‌شود جلوگیری کنند که شامل روغن جامد و حیوانی و نیز گوشت قرمز می‌شود.
• از عوامل تشدید این مشکل که شامل مصرف سیگار، مشکلات قلبی و مادرزادی، بیماری‌ها در قسمت ریه و زخم اثنی عشر، استرس و اسهال شدید، تعریق دوری شود.

اگر می‌خواهید فشار خون خود را اندازه بگیرید،به این نکته توجه کنید که گرفتن فشار خون برای در ماه رمضان هم فرقی با دیگر ماه‌ها ندارد. همچنین توجه کنید که افراد بایستی در اندازه گیری این شاخصه:

• بعد از استرس یا فعالیت
• بعد از خوردن غذا

اقدام نکنند. شما می‌تواند در هنگام صبح زود و یا قبل از نماز صبح برای اندازه گیری فشار خون خود اقدام کنید. البته اندازه گرفتن دو نوبت فشار خون در طول روز برای کسانی که کنترل بیشتری نسبت به این بیماری می‌خواهند نیز گزینه دیگری است.

بنابراین بایستی در رابطه روزه داری و فشار خون به 3 عنصر مهم توجه کنید که شامل اصلاح رژیم غذایی، جلوگیری و ترک عادت‌های نادرست و نیز کاهش وزن می‌شود.