روزه داری در دوران شیوع کرونا: آیا روزه بگیریم یا نه؟
آیا در روزهای کرونایی روزه بگیریم یا خیر؟ حکم آن چیست؟
روزه داری در دوران شیوع کرونا میتواند هم با یکسری خطرها همراه باشد که در ادامه کامل راجع به آن صحبت میکنیم اما در حالت کلی باید گفت افرادی که زیر 60 سال هستند، به شرط رعایت نکات بهداشتی و هم تغذیه مناسب، میتوانند بدون مشکل روزه بگیرند. همچنین لازم است بدانید روزه داری مسئلهای است که افراد با توجه به وضعیت جسمانی خود و نظر پزشک نسبت به آن تصمیم میگیرند. تا انتهای این مقاله برای بررسی دادههای مطرح شده در خصوص روزه داری در دوران شیوع کرونا با ما باشید.
روزه داری در دوران شیوع کرونا
با گذشت بیش از 2 سال از به وجود آمدن کرونا که تاکنون بیش از 6 میلیون نفر در جهان و در ایران (140 هزار نفر در ایران) را با خود به کام مرگ کشانده است، لازم است به خصوص در زمان روزه داری افراد توجه و رعایت بیشتری نسبت به این مسئله داشته باشند. معمولا مردم فکر میکنند روزه داری میتواند به شدت آنها را ضعیف کرده و این باعث میشود تا به راحتی در کرونا مبتلا شوند و جان خود را از دست دهند. اما در این راستا باید بدانید که روزه داری در دوران شیوع کرونا، در صورتی که با رعایت پروتکلهای بهداشتی و نیز توجه به رژیم غذایی مناسب باشد، اصلا به سمت این مباحث نخواهد رفت و شما میتوانید همانند سالهای گذشته بدون نگرانی این فریضه الهی را ادا کنید.
در همین ابتدا بایستی راجع به روزه داری در دوران شیوع کرونا به این مطلب اشاره کنیم که این عمل برخلاف گفتههای که به صورت شایعه و بدون منبع در اینترنت و در میان مردم بیان شده است، موجب اختلال در عملکرد بدن و ضررهای سنگین به او (افرادی که مشکل خاصی ندارند) نمیشود. بنا به تحقیقاتی که در میان انسانها و حیوانات انجام شده است، رژیمهای غذایی مشابه روزه میتواند بیماریهای مزمن را در افراد بهبود بخشد. البته توجه کنید که این قاعده در برخی افراد که مشکلاتی مانند قند خون و فشار خون دارند، بازخورد متفاوتی دارد و این دسته از افراد بایستی حتما با پزشک خود هماهنگ باشند.
با این حال متخصصین توصیه کردهاند از رژیمهای غذایی مناسب برای تقویت سیستم ایمنی بدن غافل نباشید که در ادامه این مطالب در بخش روزه داری در دوران شیوع کرونا و تغذیه مناسب بیان میشود. همچنین از نظر مراجع و علمای دینی، که در انتهای مقاله به نظر آنان نیز میپردازیم، روزه داری را بنا به تشخیص هر فرد و پزشک او مشروط دانستهاند.
تاثیر روزه داری بر ویروس کرونا
حال میخواهیم راجع به روزه داری در دوران شیوع کرونا و تاثیرات آن صحبت کنیم. در این خصوص باید گفت:
- از نظر پزشکان، روزه داری میتواند در ثابت سیستم ایمنی بدن و بهبود عملکرد آن موثر باشد.
- همچنین بیان شده است که با توجه به تاثیر روزه بر کاهش پاسخهای التهابی ضررده و نیز بالا بردن میزان واکنش بدن در زمان استرس، روزه گرفتن برای کسانی که کمتر از 65 سال سن دارند، با رعایت نکات بهداشتی قابل انجام باشد.
- در تحقیقی که قبلا صورت گرفته، روزه به عنوان یک راهکار برای بازیابی سیتسم ایمنی بدن شناخته میشود که در این رابطه گفته شده است که 3 روز ناشتایی میتواند به بدن شما کمک کند تا گلبولهای سفید خون جدیدی را تولید کند و این منجر خواهد شد تا بدن بتواند به جوانسازی سیستم ایمنی بدن بپردازد.
- روزه میتواند سلامت بدن و عملکرد سیستم ایمنی مسلمانان بالغ سالم را بهبود بخشد و انتظار میرود روند بهبودی بیماران مبتلا به کووید-19 را تسریع بخشد.
- روزهداری سطوح سیتوکینهای پیشالتهابی مرتبط با کووید-19 شدید را کاهش میدهد.
- مطالعهای که تأثیر روزهداری ماه رمضان را بر مرگ و میر ناشی از کووید-19 در بریتانیا ارزیابی میکند، نشان میدهد که شیوههای مرتبط با ماه رمضان باعث تشدید آمار مرگ و میر در این کشور نمیشود.
با توجه به این موارد، باید به این نتیجه برسیم که روزهداری ماه رمضان برای افراد سالمی که رژیم غذایی متعادلی دارند، مایعات فراوان مینوشند و فعالیت بدنی منظمی دارند باعث نگرانی نمیشود.
با این حال تحقیقات نمیتواند به صورت کامل ثابت کند که روزه داری در دوران شیوع کرونا میتواند منجر به قویتر شدن بدن شده و یا خیر؛ چراکه حجم تحقیقات صورت گرفته کافی نیست. توجه کنید که مهمترین عاملی که میتواند همانند گذشته هم در دوران کرونا برای بدن شما در ضدیت کرونا به خوبی عمل کند، تقویت سیستم ایمنی بدن و نیز رعایت فاصله گذاری اجتماعی است.
آیا روزه باعث افزایش ابتلا به کرونا میشود؟
یکی از سوالات مهمی که در خصوص تلاقی ماه رمضان با کرونا از دو سال قبل تاکنون بارها مطرح شده است، این است که آیا روزه گرفتن میتواند انسانها را بیشتر از قبل در معرض ابتلا به کرونا قرار دهد یا خیر؟ واضح است که اگر منظور این سوال از روزه داری در دوران شیوع کرونا این باشد که آیا روزه گرفتن موجب بیشتر شدن کرونا میشود، این فرض غلط است. روزه گرفتن به خودی خود منجر به افزایش آمار ابتلا نمیشود. در واقع دلیل اصلی که باعث افزایش ابتلا به کرونا خواهد شد، عدم رعایت نکات بهداشتی زیر است:
- عدم رعایت فاصله گذاری اجتماعی که بایستی حداقل 1.5 – 2 متر فاصله داشته باشید.
- شرکت در مراسمهای جشن و عروسی که میتواند منجر به انتقال آسان و سریع بیماری در بین افراد مختلف شود.
- رفتن به سفر که به راحتی افراد را در معرض کامل خطرات ابتلا به این مشکل قرار خواهد داد.
- غذاخوردن در بیرون، سفارش گرفتن از بیرون، قرار گرفتن در محیط باز با تراکم جمعیتی بالا.
با این حال قطعا نکتهای که مهم است در روزه داری در دوران شیوع کرونا به آن توجه کنید، این است که افراد با بیماریهای زمینهای در کنار کاهش آب بدن، پتانسیل بالایی را دارند که در صورت ابتلا به این بیماری، با شرایط و علائم وخیمتر روبرو شوند. بسته به شرایط بدنی و میزان شیوع و سختی آن، عملکرد بدن روزه داران متفاوت است.
مورد دیگری که از سوی برخی پزشکان مطرح میشود، خشکی در دهان است. این خشکی میتواند با کاهش خاصیت لغزندگی و خاصیت ضدمیکروسکوپی همراه باشد و اگر ادامه یابد، قادر خواهد بود تا به ایجاد ضایعات و زخمها در دهان منجر شود که این موارد زمینه مستعدی را برای ایجاد بیماری کرونا در شما ایجاد خواهند کرد. جالب است بدانید که همین بزاق در دهان، از ترکیبات مختلفی مانند پروتئینها، ایمونوگلوبینها، هیستاتینها و غیره تشکیل میشود که منجر میشود بسیاری از میکروبها از بین بروند.
یکی از نکاتی که میتوان راجع به روزه داری در دوران شیوع کرونا بیان کرد آن است که شیرینیجات برخلاف ایام سال که باعث ترشح انسولین بیشتر در بدن میشود و خطر کرونا را بیشتر میکند، اما در ماه رمضان این تاثیر معکوس است. از آنجایی که روزه داری با تحمل گرسنگی همراه است، بدن از همان ابتدای روز مقدار قند خون را در بدن و خون تا حد زیادی مصرف میکند و این یعنی انسولین و قند کمتر که خطر کرونا را هم کاهش میدهد.
شما میتوانید مقاله کاملتر در زمینه اثرات روزه داری در افراد دیابتی را در این قسمت مطالعه کنید.
بنا به مواردی که در زمینه روزه داری در دوران شیوع کرونا بیان شده است، این عمل نمیتواند منجر به ضعیف شدن بدن بشود. چرایی آن را میتوان در تاثیر هورمونهای رشد در هنگامی که انسولین کمتر ترشح میشود یافت که این کار باعث میشود تا سلولهای قدیمی ضعیف یا حتی مواردی که با سرطان همراه هستند در بدن از بین بروند. تاثیر دیگری که این عمل خواهد داشت، در جلوگیری از تکثیر ویروس که یک موجود مرده است میباشد. گلژی، نام دستگاهی در داخل سلولهای ما است که مسئول تولید پروتئین میباشد. در کنار این موضوع باید بدانید که بیشترین فعالیت این دستگاه در زمان بالا بودن قند خون است. از سوی دیگر توجه کنید که منتشر شدن و بیشتر شدن ویروس در حالتی رخ میدهد که پروتئین آنها در سلول توسط این دستگاه بیشتر شود. با توجه به این مسئله میتوان به خوبی فهمید که روزه داری در دوران شیوع کرونا باعث کاهش قند خون، کاهش عملکرد دستگاه گلژی و نیز کاهش رشد و تکثیر ویروس خواهد شد.
در انتهای این بخش از روزه داری در دوران شیوع کرونا باید به یک دسته از افراد که سن بالایی دارند هم اشاره کنیم که این افراد بایستی با افزایش سطح مراقبتی، بر رعایت بیشتر مسائل بهداشتی و نیز تامین انرژی و آب توجه بالاتری داشته باشند.
امکان روزه گرفتن چند روز بعد از کرونا؟
ممکن است شما هم جزو افرادی باشید که به بیماری کرونا مبتلا شدهاید اما نمیدانید که وظیفه شما در قبال این فریضه چیست؟ در این خصوص راجع به روزه داری در دوران شیوع کرونا برای این دسته از عزیزان باید گفت:
- اگر کرونا گرفتهاید و همچنان هم بیمار کرونایی به شمار میآیید، لازم است از روزه گرفتن خودداری کنید؛ چراکه بدن شما به واسطه درگیر شدن با این بیماری، نمیتواند وضعیت گرسنگی را تحمل کند و در حالت عادی خود قرار ندارد. این دسته از افراد دچار کم اشتهایی و احساس ضعف هستند. همچنین باید به تغذیه خود توجه کنند و از مصرف غذاهای سنگین، پرچرب، انواع غذاهای آماده و فست فودی جلوگیری کنند. فرقی نمیکند چند ساله هستید، تک تک لحظاتی که کرونا دارید، فرصتی هستند تا خود را از چنگال مرگ بیرون بکشانید، بنابراین بایستی وضعیت سلامتی خود را در اولویت قرار دهید.
- همچنین کسانی که کرونا گرفتهاند، این دسته از افراد برای روزه داری در دوران شیوع کرونا زمانی که بهبود یافتهاند توجه کنند که نباید تا 6 هفته بعد از سرپا شدن، به روزه داری اقدام نمایند.
- همچنین افرادی که بیماریهای پیش زمینهای مانند فشار خون بالا یا دیگر موارد مشکلات عروقی، سرطان و دیابت را دارند، حتما قبل از اقدام به روزه داری در دوران شیوع کرونا، نظر پزشک خود را در این مورد بررسی کرده و از بی ضرر بودن آن اطمینان حاصل نمایند.
- این دسته از افراد بایستی استفاده از غذاهای کم نمک و نیز چای و پرهیز از نوشابه را در دستور کار خود قرار دهند چراکه این کار باعث میشود بدن شما مقدار آب کمتری را در طول روز دفع کند و کاهش مقاومت و خشکی بدن را در پی داشته باشد.
- کسانی که تاب و تحمل گرسنگی و تشنگی را با وضعیت بیماری خود ندارند، لازم است روزه داری را به تدریج، در زمانهایی که در خانه هستند و یا بعد از زمان پایان یافتن دوران کرونا انجام دهند.
کرونا و اصول تغذیه در ماه رمضان
همانطور که در ابتدای مطلب هم اشاره کردیم، یکی از نکات مهم در روزه داری در دوران شیوع کرونا، تغذیه مناسب است که بایستی با بهبود و تقویت رژیم غذایی شما همراه باشد. در این خصوص بایستی گفت:
- بنا به توصیه پزشکان، استفاده از منابع مناسب پروتئین از گیاهان یا حیوانات برای بهبود و عملکرد صحیح و معمول سیستم ایمنی بدن ضروری میباشد. همچنین به این نکته توجه کنید که رعایت این نکته میتواند در پیشگیری از این بیماری هم مفید باشد.
- همچنین شما میتوانید برای تامین پروتئین از حبوبات و غلات استفاده کنید که میتواند جایگزینی برای منابع گوشتی مانند ماهی، مرغ و گوشت باشد.
- استفاده از موادی که با مقدار زیاد شیرینی، چربی و ادویه همراه هستند مانند بامیه، قند و شکر و زولبیا، منجر به تحلیل سیستم ایمنی بدن میشوند. شما میتوانید از سبزیجات خشک و معطر به جای این موارد جهت طعم دار کردن غذا استفاده نمایید.
- فرقی نمیکند اکنون در شرایط کرونایی هستیم یا خیر، راجع به روزه داری در دوران شیوع کرونا و اصول تغذیه حتما دو وعده افطار و سحر به عنوان برنامه غذایی اصلی روزه داران بایستی تامین و تغذیه شود. رعایت این اصل میتواند شما را از خستگی، ضعف و نیز کم آبی حفظ نماید.
- لازم است افراد خانواده در تغذیه دوران کرونا همزمان با ماه رمضان، امکان بهرهمندی از غذا و ویتامین بیشتر، مصرف میوه و سبزیجات و نیز مصرف مایعات را بیشتر از قبل افزایش دهند.
- کسانی که از کرونا بهبود یافتهاند، بهتر است وعدههای غذایی خود را بیشتر از دسته مواد بخارپز تنظیم کنند. توصیههای دیگر غذایی برای آنها شامل عدم استفاده از غذاهای سرخ شده، نوشیدن آب و مصرف مواد پروتئینی است.
- شما میتوانید از منابع غذایی که دارای ویتامین آ و نیز د است، ویتامینهایی که سیستم ایمنی شما را تقویت میکنند، بهره ببرید که شامل دستههای غذایی مانند انواع سبزیها و میوهها، انواع مرکبات و کدو حلوایی، زرده تخم مرغ و ماهی میگردد.
- استفاده از غذاهایی که کم چرب، با شیرینی کمتری هستند، ادویه کمتری دارند و جایگزینی آنها با غذاهای ساده و سبک که میتوان از آن جمله به پلو و خورش مثال زد، توصیه شده است.
شما میتوانید برای دریافت کاملتر مطالب تغذیه در ماه مبارک رمضان، به این لینک مراجعه کنید.
حکم روزه داری در شرایط کرونا
در مورد احکامی که مراجع تقلید برای کسانی که میخواهند اقدام به روزه داری در دوران شیوع کرونا کنند، میتوان به نظرات زیر اشاره کرد که عبارتند از:
- نظر آیت الله سیستانی: روزه گرفتن یک تکلیف شرعی است و حتی تا زمانی که این امر موجب شود تا او مدام مسائل بهداشتی را رعایت کند، در خانه قرنطینه شود ولی بتواند روزه را بگیرد، واجب است. از نظر ایشان در صورتی که فرد خوف این را داشته باشد که این کار (روزه گرفتن) میتواند منجر به ابتلای او به کرونا شده و راه حلی برای کاهش احتمال آن نباشد، نیاز به خوردن مداوم آب باشد و نتواند کارش را رها کند، به شرط عدم روزه خواری در ملاعام، روزه بر آنها واجب نیست.
- نظر آیتالله خامنهای: روزه واجب است مگر آنکه گرفتن روزه، موجب شود تا فرد با گمان عقلانی (توصیه پزشک) متوجه شود این کار میتواند به بیمار شدن او منجر شده و یا بیماری را تشدید نماید. توجه کنید که قضای آن حتمی است.
- نظر آیتالله مکارم شیرازی: با تشخیص اطباء حاذق، در صورتی که روزه گرفتن برای او مضر باشد، نبایستی برای انجام آن اقدام کند.
- نظر آیتالله نوری همدانی: روزه عملی واجب است اما افرادی که در سفر هستند، بیمار هستند و یا در حالتی هستند که با روزه گرفتن، خوف بیمار شدن و تشدید بیماری آنها وجود دارد، نباید بر آن اقدام نمایند.
- نظر آیتالله صافی گلپایگانی: ایشان در رابطه با حکم روزه داری در دوران شیوع کرونا این چنین عرض میکنند که اگر خوف عقلانی برای دچار شدن به بیماری و تشدید آن را داشته باشید، بایستی افطار کرده و قضای آن را به جای آورد.
- نظر آیتالله علوی گرگانی: ایشان تنها در صورتی که به ظن قوی با توجه به تشخصی پزشکان متخصص متوجه شوند که این کار میتواند منجر به تشدید بیماری او و یا مبتلا شدن به بیماری باشد، روزه گرفتن را غیر واجب (به همراه ادای قضای آن) میدانند.
- نظر آیتالله شبیری زنجانی: ایشان نیز همانند نظری که آیتالله مکارم شیرازی ارائه کردهاند، بیان کردند که شرط تشخیص پزشکان متخصص در این امر برای روزه نگرفتن لازم است.
با این وجود، در مبحث روزه داری در دوران شیوع کرونا تحقیقات کاملی صورت نگرفته و غالب متخصصین مسلمان نیز بر این عقیده دارند که با جمعیت 1.8 میلیاردی مسلمانان در جهان، ارائه اطلاعات صحیح به آنها برای شناسایی افرادی که میتوانند از روزه گرفتن سود ببرند یا در معرض خطر روزه داری هستند، یک حوزه مهم تحقیقاتی است.
در انتهای این مقاله راجع به روزه داری در دوران شیوع کرونا باید به این مورد اشاره کنیم که رمضان زمان بسیار خوبی برای تفکر است. مردم میتوانند از آن برای فکر کردن به رژیم غذایی، سبک زندگی و سلامت روان و کاهش وزن برای افرادی که اضافه وزن دارند استفاده کنند؛ چراکه این کار از نظر بهبود عملکرد متابولیک و ایمنی فوایدی دارد. شما میتوانید در طول روزه داری در دوران شیوع کرونا، بیشتر بر روی مدیریت رژیم غذایی، دوری از لذات و گناهان و نیز همدردی با مساکین اقدام کنید.