آیا تا به حال دربارهٔ سهم امام شنیده‌اید و از خود پرسیده‌اید که سهم امام چیست؟ در این مقاله قصد داریم به زبانی ساده به این سوال پاسخ دهیم و شما را با یکی از مفاهیم مهم در فقه شیعه آشنا کنیم. اگر به دنبال فهم بهتر از مسائل دینی و فقهی هستید، با ما همراه باشید.
سهم امام چیست؟
سهم امام بخشی از مالیات شرعی به نام خمس است که به خدا، پیامبر (ص) و امام معصوم تعلق دارد. در آیهٔ خمس در قرآن کریم، مصرف‌های شش‌گانه‌ای برای خمس ذکر شده است که فقهای شیعه سه مورد اول آن (خدا، پیامبر و ذوی‌القربی) را به عنوان سهم امام می‌شناسند؛ به عبارت دیگر، سهم امام شامل سهم خدا، سهم پیامبر و سهم نزدیکان پیامبر می‌شود.
فرق سهم سادات و سهم امام
خمس به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: سهم سادات و سهم امام. سهم سادات به سادات نیازمند، یتیمان سادات و در راه ماندگان از نسل بنی‌هاشم تعلق می‌گیرد؛ اما سهم امام به امام معصوم و در زمان غیبت، به مراجع تقلید شیعه اختصاص دارد. تفاوت اصلی بین این دو سهم در مصارف و گیرندگان آن‌هاست.
نحوه محاسبه سهم امام
برای محاسبه سهم امام، ابتدا باید مقدار خمس خود را تعیین کنید. خمس یک پنجم از مازاد درآمد سالانه و برخی موارد دیگر مانند معدن و گنج است. پس از محاسبه کل خمس، آن را به دو بخش مساوی تقسیم می‌کنید: نیمی برای سهم سادات و نیمی برای سهم امام؛ بنابراین، سهم امام برابر با 50 درصد از کل خمس شماست.
سهم امام به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟
در زمان حضور امام معصوم، سهم امام مستقیماً به ایشان پرداخت می‌شد؛ اما در زمان غیبت، مراجع تقلید شیعه این سهم را دریافت می‌کنند و آن را در راه ترویج و تقویت اسلام مصرف می‌کنند. این شامل امور خیریه، بنای مساجد، حمایت از حوزه‌های علمیه و کمک به نیازمندان می‌شود. به عبارتی، مراجع تقلید نمایندگان امام زمان (عج) در دریافت و مصرف سهم امام هستند.
آیا سهم امام را می‌توان به فقیر داد؟
سهم امام به طور مستقیم به افراد فقیر داده نمی‌شود، مگر با اجازه و صلاحدید مرجع تقلید. اگر مرجع تقلید تشخیص دهد که مصرف سهم امام در کمک به فقرا مورد رضایت امام معصوم است، می‌تواند اجازه دهد که این سهم در این موارد مصرف شود؛ اما به طور کلی، پرداخت سهم امام بدون اجازه مرجع تقلید جایز نیست.
چند درصد خمس سهم امام است؟
همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد، خمس به دو بخش مساوی تقسیم می‌شود؛ بنابراین، سهم امام برابر با 50 درصد از کل خمس است. اگر شما مبلغی را به عنوان خمس محاسبه کرده‌اید، نیمی از آن به سهم امام و نیمی دیگر به سهم سادات اختصاص دارد.
مصارف سهم امام در زمان ما
در عصر حاضر، سهم امام توسط مراجع تقلید در مواردی مصرف می‌شود که گمان می‌رود امام معصوم نیز به آن رضایت داشته باشد. این موارد شامل توسعه حوزه‌های علمیه، نشر معارف دینی، ساخت مساجد و مدارس و کمک به نیازمندان است. هدف اصلی از مصرف سهم امام، ترویج دین و تقویت بنیان‌های اسلامی در جامعه است.
چگونه سهم امام را پرداخت کنیم؟
برای پرداخت سهم امام، باید آن را به مرجع تقلید خود یا نمایندهٔ ایشان تحویل دهید. برخی مراجع تقلید اجازه می‌دهند که با کسب اجازه، خودتان سهم امام را در موارد مشخصی مصرف کنید؛ اما بدون اجازه مرجع تقلید، پرداخت سهم امام به صورت مستقیم جایز نیست.
نکاتی درباره سهم امام
- اگر قصد دارید سهم امام را در مصرف خاصی استفاده کنید، باید از مرجع تقلید خود اجازه بگیرید.
- در پرداخت سهم امام، لازم نیست به گیرنده بگویید که این پول خمس است؛ می‌توانید به عنوان هدیه به او بدهید و نیت خمس کنید.
- استفاده از سهم امام برای ساخت مساجد یا مدارس، تنها با اجازه مجتهد عادل و با رعایت اولویت‌ها مجاز است.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم به سوال سهم امام چیست پاسخ دهیم و نکات مهمی را درباره آن بیان کنیم. سهم امام بخشی از خمس است که در زمان غیبت امام معصوم، توسط مراجع تقلید دریافت و در راه تقویت دین و کمک به نیازمندان مصرف می‌شود. اگر سوال یا نظری درباره سهم امام دارید، خوشحال می‌شویم آن را در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.
سؤالات متداول
1- سهم امام و سهم سادات یعنی چه؟
سهم امام نیمی از خمس است که به امام معصوم و در زمان غیبت به مراجع تقلید تعلق دارد. سهم سادات نیز نیمی دیگر از خمس است که به سادات نیازمند اختصاص دارد.
2- میزان سهم امام از خمس چه مقدار است؟
سهم امام برابر با 50 درصد از کل خمس است.
3- چگونه می‌توان سهم امام را پرداخت کرد؟
سهم امام را باید به مرجع تقلید یا نمایندهٔ او تحویل داد یا با اجازه ایشان در موارد مشخص مصرف کرد.
