علائم دژنراسیون ماکولا: تشخیص به‌موقع برای حفظ بینایی
نشانه‌های بیماری دژنراسیون ماکولا چیست؟ نحوه جلوگیری از آن چگونه است؟
بیماری دژنراسیون ماکولا، بیماری چشمی است که معمولاً به دلیل تخریب ماکولا بخش مرکزی شبکیه ایجاد می‌شود. این بیماری که معمولاً در افراد مسن دیده می‌شود، تأثیرات جدی بر بینایی می‌گذارد. در این مطلب از مجله جوان ایرانی به طور کامل شرح می‌دهیم که علائم بیماری ماکولا چیست، سپس دلایل ایجاد آن و راهکارهای مدیریت و پیشگیری از آن را به طور کامل بررسی می‌کنیم.
علائم بیماری دژنراسیون ماکولا
بیماری ماکولا یک بیماری چشمی است که حتی ممکن است منجر به از دست دادن بینایی و کوری شود. همچنین ممکن است به صورت ناگهانی ایجاد شده و نیاز به درمان فوری دارد. علائم آن را در ادامه بررسی می‌کنیم.
- خطوط و نقاط سیاه یا سایه‌ای در دید
- تاری دید
- افزایش حساسیت به نور
- افزایش انعطاف‌پذیری یا کاهش آن
- خشک چشم‌ها
- تغییر در شکل و اندازه ماکولا
- تغییر در رنگ دید
- کاهش تیز بینایی
در ادامه این مطلب، نشانه‌های شایع این بیماری را با هم بررسی می‌کنیم.
تاری دید
یکی از علائم شایع این بیماری، تاری دید است. در این صورت بیماران ممکن است متوجه شوند که دید مرکزی آنها مشکل دارند.
کاهش دید مرکزی
با پیشرفت این بیماری کاهش دید مرکزی افراد بیشتر دیده می‌شود. این وضعیت می‌تواند به طور ویژه‌ای بر توانایی افراد بر انجام فعالیت‌های روزانه تأثیر بگذارد.
دیدن خطوط موج‌دار
یکی دیگر از علائم بیماری ماکولا این است که گاهی اوقات بیماران متوجه می‌شوند که خطوط مستقیم به صورت موج‌دار دیده می‌شود. این علائم است نشان‌دهنده شروع این بیماری است.
لکه‌های تاریک در دید
برخی از بیماران ممکن است لکه‌های تاریک یا خالی در دید مرکزی خود مشاهده کنند. این لکه‌ها ممکن است به تدریج بزرگتر شده و باعث کاهش بینایی این‌گونه افراد شود.
مشکل در تطابق با نور کم
یکی دیگر از نشانه‌های شایع این بیماری این است که معمولاً افرادی که مبتلا به دژنراسیون ماکولا می‌شوند، در تطابق با نور کم محیط مشکل دارند. البته این وضعیت می‌تواند باعث شود که آنها در محیط‌های کم نور مانند رستوران‌های کم نور یا سینما دچار مشکلاتی شوند.
تغییرات در درک رنگ
برخی دیگر از این بیماران ممکن است متوجه تغییراتی در درک رنگ شوند. به عنوان مثال ممکن است رنگ‌ها را کمرنگ‌تر یا متفاوت از قبل مشاهده کنند.
علت درد چشم چپ و سر چیست؟ چرا به سردرد و چشم درد یک طرفه دچار می‌شویم؟
انواع بیماری دژنراسیون ماکولا
در این بخش و بررسی انواع بیماری دژنراسیون ماکولا می‌پردازیم.
- دژنراسیون ماکولا خشک
- دژنراسیون ماکولا مرطوب
در ادامه این بخش به بررسی انواع این بیماری می‌پردازیم.
دژنراسیون ماکولا خشک
در واقع شایع‌ترین نوع این بیماری دژنراسیون ماکولا خشک است و حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد افراد مبتلا به آن می‌شوند. این نوع بیماری به تدریج پیشرفت می‌کند و معمولاً با رسوب مواد زائد در زیر شبکه چشم آغاز می‌شود. سپس با گذشت زمان سلول‌های حساس به نور در ماکولا از بین رفته و به مرور زمان باعث کاهش بینایی افراد می‌شود.
دژنراسیون ماکولا مرطوب
هرچند دژنراسیون ماکولا مرطوب کمتر شایع است، اما شدیدتر و پیشرونده‌تر است. در واقع این نوع از بیماری زمانی ایجاد می‌شود که رگ‌های خونی غیرطبیعی در زیر شبکه رشد کرده و باعث ایجاد نشت خون و مایع شوند. در واقع این وضعیت باعث می‌شود که به سرعت آن فرد بینایی خودش را از دست بدهد. بنابراین تشخیص زودهنگام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
نحوه مدیریت بیماری دژنراسیون ماکولا
بیماری دژنراسیون ماکولا هیچ درمانی ندارد. البته شروع درمان زود هنگام این بیماری می‌تواند پیشرفت آن را کندتر کرده و حتی علائم آن را کمتر کند. شما عزیزان باید بدانید که حتی با بهترین درمان‌ها نیز ممکن است این بیماری مجدداً بازگردد. بسته به نوع بیماری، درمان آن ممکن است شامل مکمل‌های غذایی، داروها، فتودینامیک تراپی و لیزردرمانی باشد.
در ادامه این مطلب به بررسی راهکارهای مدیریتی می‌پردازیم که اکثر پزشکان آن را توصیه می‌کنند.
تغییرات سبک زندگی
به طور کلی تغییرات سبک زندگی می‌تواند به کاهش پیشرفت بیماری ماکولا کمک زیادی کند. این تغییرات شامل داشتن ورزش منظم، رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات و ماهی‌های چرب، حفظ وزن سالم و ترک سیگار است.
مکمل‌های غذایی
طی تحقیقات انجام شده توسط مجله جوان ایرانی برخی از مکمل‌ها حاوی ویتامین‌های C, E، روی، مس لوتئین و زاگزانتین از پیشرفت این بیماری جلوگیری می‌کند.
لیزر درمانی
همچنین برای از بین بردن رگ‌های خونی غیرطبیعی، لیزردرمانی توصیه می‌شود. در این صورت به کاهش نشت مایع و جلوگیری از پیشرفت این بیماری کمک زیادی می‌شود.
درمان فتودینامیک
در این روش که برخی از پزشکان در مواقع خاص توصیه می‌کنند یک داروی حساس به نور به بیمار تزریق شده و سپس با استفاده از لیزر، رگ‌های خونی غیرطبیعی مورد هدف قرار می‌گیرد. این روش ممکن است با کاهش نشت مایع به بهبود بینایی افراد کمک زیادی کند.
استفاده از دستگاه‌های کمکی بینایی
یکی دیگر از روش‌های مدیریتی بیماری دژنراسیون ماکولا، استفاده از دستگاه‌های کمکی بینایی است. این دستگاه برای بیمارانی کاربرد دارد که دچار کاهش شدید بینایی شده‌اند. این دستگاه‌ها شامل عینک‌های مخصوص، ذره‌بین‌ها و نرم‌افزارهای بزرگ‌نمایی هستند.
نحوه تشخیص بیماری دژنراسیون ماکولا
برای تشخیص بیماری دژنراسیون ماکولا پزشک ممکن است از روش‌های تصویربرداری مانند آنژیوگرافی فلورسئین، اسکن اپتیک، کوهنرس و آزمون‌های دیگری استفاده کند. البته اندازه‌گیری تیزبینی و بررسی ماکولا از طریق اپتومتری نیز به تشخیص این بیماری کمک زیادی می‌کند.
علت ایجاد بیماری دژنراسیون ماکولا چیست؟
هرچند این بیماری ممکن است ارثی باشد، اما ممکن است حتی در افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را ندارند، ایجاد شود. در واقع دژنراسیون ماکولا زمانی ایجاد می‌شود که ماکولا در پشت چشم شما به دلایل کاملاً نامعلوم و نامشخصی از بین می‌رود. هرچند افزایش سن یکی از عوامل ایجاد این بیماری است، اما دژنراسیون ماکولا غیرمرتبط با سن ممکن است به دلیل دیابت، آسیب‌های سر، عفونت‌ها و رژیم غذایی فاقد مواد مغذی موردنیاز ایجاد شود.
عوارض قطره سیپلکس برای چشم نوزاد چیست؟ در این مطلب بیشتر بخوانید:
عوارض قطره سیپلکس برای چشم نوزاد
روش‌های تشخیص بیماری ماکولا
در این بخش به بررسی روش‌های تشخیص بیماری دژنراسیون ماکولا می‌پردازیم.
معاینه چشم
اولین قدم در تشخیص این بیماری، معاینه چشم توسط چشم پزشک است. این معاینه شامل بررسی دید مرکزی بررسی شبکه و ماکولا است.
تست شبکه آمسلر
شبکه آمسلر نیز یک ابزار ساده است که به بیماران کمک زیادی می‌کند تا هرگونه تغییراتی که در دید مرکزی آنها ایجاد شده را تشخیص دهند. در این تست بیمار به خطوط مستقیم نگاه کرده و هرگونه امواج یا لکه‌های تاریک را گزارش می‌دهد.
آنژیوگرافی فلورسئین
یکی دیگر از روش‌های تشخیص بیماری دژنراسیون ماکولا، آنژیوگرافی فلورسئین است. این روش یک رنگ مخصوص به رنگ‌های خونی تزریق شده و پس از آن از شبکه عکس‌برداری می‌شود. این روش به تشخیص رگ‌های خونی غیرطبیعی و نشت مایع در دژنراسیون ماکولا مرطوب کمک زیادی می‌کند.
توموگرافی انسجام نوری
یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی است که تصاویر دقیقی از ساختار شبکه و ماکولا به خوبی ارائه می‌دهد. در واقع این روش به تشخیص ضخامت شبکیه و وجود مایع در زیر آن کمک زیادی می‌کند.
عوامل خطر بیماری ماکولای مرتبط با سن چیست؟
عوامل خطر این بیماری در افراد مختلف متفاوت است و معمولاً با افزایش سن در ارتباط است. به طور کلی عوامل خطر آن را در ادامه این مطلب شرح می‌دهیم.
- سن ۵۰ سال یا بالاتر
- داشتن رژیم غذایی سرشار از چربی‌های اشباع شده
- سیگار کشیدن
- فشارخون بالا
نحوه جلوگیری از ابتلا به بیماری دژنراسیون ماکولا
در این بخش به بررسی راهکارهای پیشگیری از ابتلا به این بیماری می‌پردازیم.
ترک سیگار
اگر سیگار می‌کشید، آن را در اسرع وقت ترک کنید. در واقع یکی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری، ترک سیگار است.
داشتن ورزش منظم
وزن خودتان را در محدوده طبیعی و نرمال قرار دهید. اگر اضافه وزن دارید، حتماً برای کاهش آن تلاش کنید. از نظر بدنی فعال بمانید و در طی روز تحرک و ورزش منظم داشته باشید.
بررسی فشار و سطح کلسترول
هر از گاهی فشارخون و سطح کلسترول را اندازه بگیرید. اگر میزان آن بالاتر از سطح نرمال است، داروهای مرتبط را مصرف کنید.
رژیم غذایی سالم
همچنین می‌توانید رژیم مدیترانه‌ای را دنبال کنید. دقت کنید که رژیم غذایی شما سرشار از سبزیجات با برگ سبز و ماهی باشد.
محافظت از چشم در برابر نور خورشید
حتماً در برابر نور خورشید از عینک‌های آفتابی با محافظت یووی و کلاه‌های لبه‌دار استفاده کنید تا از چشم‌های شما در برابر اشعه‌های مضر خورشید محافظت کند.
معاینات منظم چشم
یکی دیگر از راهکارهای پیشگیری از بیماری دژنراسیون ماکولا، معاینات منظم چشم به ویژه برای افراد بالای ۵۰ سال است. همچنین کسانی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند، نیاز به معاینات منظم دارند. تشخیص زودهنگام آن به مدیریت بهتر این بیماری کمک زیادی می‌کند.
علت چشم درد چیست؟ بهترین درمان آن را در این مطلب بخوانید:
چشم انداز بیماری دژنراسیون ماکولا
شما عزیزان باید بدانید تمامی افرادی که مبتلا به این بیماری هستند، لزوماً بینایی خودشان را از دست نمی‌دهند. حتی از دست دادن بینایی ممکن است زمان زیادی طول بکشد. همچنین به دلیل اینکه این بیماری ممکن است یکی از چشم‌ها را درگیر کند، پس از دست دادن بینایی، آن‌چنان آن فرد اذیت نمی‌شود.
اگر نور چشم شما کم شد، می‌توانید از عینک یا لنز تماسی استفاده کنید. در خانه یا محل کار نیز از نورهای روشن‌تری استفاده کنید. اگر کتاب می‌خوانید با ذره‌بین بخوانید.
زمان مراجعه به پزشک
اگر احساس می‌کنید که چشم شما دچار التهاب شده یا اینکه به نور محیط حساسیت پیدا کرده‌اید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. همچنین احساس فشار پشت چشم نیز یکی دیگر از دلایلی است که باید به متخصص مراجعه کنید. سؤالاتی که باید از متخصص چشم بپرسید را در ادامه مطلب شرح می‌دهیم.
- چرا من مبتلا به بیماری دژنراسیون ماکولا شدم؟
- چه نوعی از این بیماری را دارم؟
- بهترین درمان برای من چیست؟
- چه تغییراتی باید در سبک زندگی خودم ایجاد کنم تا از بینایی خود بتوانم محافظت کنم؟
- آیا این بیماری عوارض جانبی دارد؟
- آیا سایر اعضای خانواده من نیز در خطر ابتلا به این بیماری هستند؟ اگر چنین است آنها باید برای محافظت از بینایی خودشان چه کارهایی انجام دهند.
- آیا به مرور زمان بینایی من از دست می‌رود؟
سخن پایانی
بیماری دژنراسیون ماکولا یکی از مشکلات چشمی بوده که ممکن است تأثیرات مخربی بر کیفیت زندگی افراد بگذارد. البته اگر از علائم اولیه آن آگاهی کافی داشته باشید، همچنین سبک زندگی سالم را رعایت کنید، به کاهش پیشرفت این بیماری کمک زیادی کرده‌اید. البته مراجعه زودهنگام پزشک نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این بخش هر آنچه که باید در مورد این بیماری بدانید را به طور کامل شرح دادیم. اگر شما عزیزان نیز تجربه‌ای در این مورد دارید، می‌توانید در انتهای مقاله بخش نظرات پیام خودتان را ثبت کنید.
منابع:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dry-macular-degeneration/symptoms-causes/syc-20350375
https://www.nhs.uk/conditions/age-related-macular-degeneration-amd/symptoms/
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15246-macular-degeneration
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/agerelated-macular-degeneration-amd
https://www.mdfoundation.com.au/about-macular-disease/overview/
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/agerelated-macular-degeneration-amd
