علائم کم خونی در کودکان (بهترین درمان آن)
کم خونی در کودکان چه نشانههایی دارد؟ چگونه درمان میشود؟
در بسیاری از موارد کم خونی اغلب نشانه یک بیماری است و به تنهایی بیماری محسوب نمیشود. شما عزیزان باید بدانید گاهی این عارضه گذرا بوده و جای نگرانی ندارد. در واقع ناشی از دست دادن خون یا کمبود مواد مغذی است. اما گاهی اوقات میتواند نتیجه بیماری ارثی یا مزمن باشد. بیماریهایی از جمله سرطانها، مشکلات خود ایمنی، اختلالات ژنتیکی و سایر بیماریها در ایجاد این عارضه دخیل هستند. در حالی که بسیاری از انواع آن را میتوان درمان کرد، اما برخی از انواع کم خونی ممکن است شدید بوده و تهدیدکننده زندگی باشد. در ادامه این مطلب از مجله جوان ایرانی به بررسی علائم کم خونی در کودکان پرداخته و هرآنچه که باید در مورد آن بدانید را به طور کامل شرح میدهیم.
علائم کم خونی در کودکان چیست؟
به طورکم خونی یا آنمی به معنی کاهش تعداد سلولهای قرمز یا هموگلوبین است. وقتی سطح هموگلوبین در خون کاهش یابد، بدن نمیتواند از اکسیژن استفاده کند و در نتیجه مشکلات جدی در سلامت کودک ایجاد میشود. به طور کلی علائم کم خونی در کودکان بسته به شدت آن دارد و کاملاً متفاوت است. در ادامه این مطلب برخی از نشانههای آن را مورد بررسی قرار میدهیم.
- بیحالی و کاهش انرژی
- تنفس سریع و ناقص
- پوست زرد رنگ
- سردرد و سرگیجه
- تنفس سریع و ناقص
- تپش قلب سری
- خستگی و ضعف عمومی
همچنین کم خونی ممکن است مشکلاتی در رشد فیزیکی و ذهنی کودکان نیز ایجاد کند. برخی از این علائم را در ادامه شرح میدهیم:
رنگ پریدگی
از آنجایی که کم خونی باعث کاهش جریان خون در بافتها شده و به کاهش هموگلوبین منجر میشود، در نتیجه ممکن است کودک شما دچار رنگ پریدگی شود.
خستگی و ضعف
شما عزیزان باید بدانید که کودکان مبتلا به کم خونی معمولاً زودتر از هم سن و سالان خودشان خسته میشوند حتی آنها انرژی کافی برای انجام کارهای روزمره نیز ندارند.
تحریک پذیری و بیقراری
یکی دیگر از علائم کم خونی در کودکان این است که آنها معمولاً بیش از حد معمول بیقرار و تحریکپذیر میشوند.
تپش قلب سریع
معمولاً کودکانی که دچار کم خونی هستند، سلولهای بدنی آنها اکسیژن کم میآورند. درنتیجه برای جبران کمبود اکسیژن، نیاز به تلاش بیشتری دارد و در نتیجه باعث افزایش ضربان قلب کودک میشود.
دست و پاهای سرد
علائم رایج کم خونی در کودکان، سردی دستها و پاها است که به دلیل کاهش گردش خون مناسب ایجاد شده و برخی از کودکان درگیر این موضوع هستند.
کاهش اشتها
معمولاً کودکانی که مبتلا به کم خونی هستند، اشتهای کافی ندارند و در نتیجه پس از مدتی دچار کاهش وزن میشوند.
تأخیر در رشد فیزیکی و ذهنی
معمولاً کودکانی که دچار کم خونی هستند، در رشد جسمی و ذهنی آنها تأخیر ایجاد میشود.
کاهش تمرکز و توجه
یکی دیگر از علائم کم خونی در کودکان این است که اکسیژن کمتری به مغز آنها رسیده و در نتیجه در تمرکز و توجه به مشکل میخورند. در واقع اینگونه کودکان دچار اختلال در فرایندهای شناختی شده و توانایی کافی برای دیگر وظایف روزمره ندارند. البته گاهی اوقات کودکان به دلیل عدم تأمین کافی اکسیژن به عضلات، هنگامی که به انجام فعالیتهای روزمره مشغول هستند، ممکن است دچار تنگی نفس و خستگی زودرس شوند.
انواع عفونتها
معمولاً کودکانی که دچار کم خونی هستند، سیستم ایمنی آنها ضعیف بوده و در نتیجه ممکن است به عفونتهای مختلف دچار شوند. به ویژه اگر دچار ضعف عمومی باشند و مواد مغذی به آنها نرسد، توانایی بدنشان در مقابله با عوامل عفونت کاهش مییابد.
خواص عدس برای کودکان، دیابت، لاغری و کم خونی را در این مطلب بخوانید:
عوامل خطر ابتلا به کم خونی در کودکان
برخی از عوامل وجود دارد که احتمال ابتلا به کم خونی در کودکان را افزایش میدهد. در ادامه این عوامل را شرح میدهیم.
کمبود آهن
در واقع یکی از علتهای شایع کم خونی در کودکان، به دلیل کمبود آهن است. از آنجایی که آهن یکی از عناصر موردنیاز برای تولید سلولهای قرمز خون است، در نتیجه کمبود آن باعث ایجاد کم خونی در کودکان میشود.
کمبود ویتامین ب ۱۲ و اسیدفولیک
همچنین از آنجایی که کمبود ویتامین ب ۱۲ و اسیدفولیک نقش بسیار مهمی در تولید سلولهای قرمز خون دارند، در نتیجه کمبود آن باعث ایجاد کم خونی در کودکان خواهد شد.
خونریزی
هرگونه خونریزی ناشی از جراحی، مشکلات داخلی یا هر نوع زخمی ممکن است باعث ایجاد کم خونی در کودکان شود.
بیماریهای مزمن
یکی دیگر از عوامل خطر کم خونی در کودکان بیماریهای مزمن مانند کم خونی همولیتیک، سرطان و نارسایی کلیه است که باعث ایجاد این عارضه در کودکان میشود.
چشمانداز بلندمدت کودکان مبتلا به کم خونی
به طور کلی نحوه بهبودی کودکانی که مبتلا به کم خونی هستند، به علت آن بستگی دارد. برخی از انواع کم خونی مانند کمبود تغذیه به سرعت درمان شده و نیاز به مراقبت طولانی مدت قابل توجهی ندارد، اما برخی دیگر ممکن است ناشی از یک بیماری ژنتیکی یا سایر اختلالات زمینهای باشد. در این صورت نیاز است که پیگیریهای منظم انجام شود.
انواع کم خونی در کودکان
هرچند برخی از انواع کم خونی موقتی و گذرا هستند، اما برخی دیگر شدید و تهدیدکننده زندگی است. در ادامه این بخش از مجله جوان ایرانی به بررسی انواع کم خونی در کودکان میپردازیم.
- کم خونی فقر آهن
- کم خونی سیدروبلاستیک همراه تولد
- کم خونی همولیتیک
- کم خونی مگالوبلاستیک
- کم خونی آپلاستیک
- کم خونی داسی شک کم خونی فانکونی
- تالاسمی
بهترین روشهای درمان کم خونی در کودکان
درمان کم خونی در کودکان بستگی به علت آن دارد و کاملاً با همدیگر متفاوت است. در ادامه این مطلب از مجله جوان ایرانی به برخی از روشهای کم خونی در کودکان میپردازیم.
مصرف مکملهای آهن
برای مشکل کمبود آهن، پزشک ممکن است داروهای مکملهای آهن تجویز کند تا سطح آهن در بدن شما افزایش یافته و در نتیجه مشکل کم خونی کودک شما برطرف شود. غذاهای سرشار از آهن شامل جگر، تخم مرغ، نخود، لوبیا، اسفناج، هویج، غلات، گوشت قرمز و برگهای شبدر است. سعی کنید اینگونه خوراکیها را در برنامه روزانه کودک خودتان قرار دهید.
مصرف مکملهای ویتامین ب ۱۲ و اسید فولیک
اگر پس از آزمایش خون، پزشک تشخیص داد که کودک شما دچار کمبود ویتامین ب ۱۲ و اسیدفولیک است، مصرف مکملهای آن میتواند به بهبود کم خونی در کودکان کمک کند. غذاهای غنی از ویتامین ب ۱۲ شامل شیر، محصولات لبنی، تخم مرغ، ماهی و گوشت قرمز است. این گروه مواد غذایی باعث افزایش سطح هموگلوبین در بدن شده و در نتیجه اگر فرزند شما دچار کم خونی باشد، به درمان آن کمک میکند.
درمان بیماریهای مزمن
برخی از بیماریهای مزمن باعث ایجاد کم خونی در کودکان میشوند. در نتیجه ابتدا سعی کنید اینگونه بیماریها را درمان کنید تا به بهبود کم خونی کودک شما کمک زیادی شود.
توقف کردن خونریزی
در صورت وجود خونریزی شدید، پزشک ممکن است جراحی را تجویز کند یا اینکه برای توقف خونریزی داروهایی را تجویز کند تا کودک شما منجر به کم خونی نشود.
روش پیشگیری از کم خونی در کودکان
در ادامه این مطلب از مجله جوان ایرانی نکاتی را برای پیشگیری از کم خونی در کودکان شرح میدهیم.
تغذیه سالم
فرزندان خودتان را تشویق کنید که تغذیه سالم و متنوع داشته باشند و از تنقلات مضر پرهیز کنند. در واقع مصرف مواد غذایی حاوی آهن ویتامین ۱۲ و اسیدفولیک باعث حفظ سلامت سلولهای قرمز خون در کودکان میشود.
مصرف مکملهای آهن
در صورت تجویز پزشک میتوانید به کودکان مکملهای آهن بدهید تا از ایجاد کم خونی در آنها پیشگیری شود.
انجام آزمایشهای پیشگیری
هرگونه آزمایشهایی مانند آزمایش خون و اندازهگیری سطح هموگلوبین باعث تشخیص زودرس کم خونی در کودکان کمک میشود.
روشهای تشخیص کم خونی در کودکان چیست؟
برای تشخیص کم خونی در کودکان پزشک معمولاً چند روش تشخیصی را در نظر میگیرد که در ادامه این مطلب آنها را شرح میدهیم.
آزمایش خون
برای اندازهگیری سطح هموگلوبین و تعداد سلولهای قرمز خون در کودکان معمولاً پزشکان آزمایش خون تجویز میکنند. این آزمایش نه تنها کم خونی را تشخیص میدهد، بلکه شدت آن را مشخص میکند.
تستهای تصویربرداری
همچنین گاهی اوقات پزشکان برای تشخیص کم خونی در کودکان از تستهای تصویربرداری مانند اسکنر، ام آر آی و سونوگرافی استفاده میکنند.
آزمایشهای تکمیلی
همچنین پزشک ممکن است برای تشخیص علت کم خونی آزمایشهای تکمیلی نیز برای کودک شما در نظر بگیرد. این آزمایشها شامل آزمایش ادرار، آزمایش مدفوع و آزمایشهای جدید دیانای است.
با تغذیه در دوران شیردهی به همراه بایدها و نبایدهای آن در این مطلب آشنا شوید:
مکملهای توصیه شده برای درمان کم خونی در کودکان
اگر کم خونی کودک شما از نوع فقر آهن باشد برای درمان آن حتماً نیاز است که از مکملهای مناسب استفاده کنید. البته تشخیص و انتخاب صحیح مکملها بر اساس تشخیص پزشک است و شما نباید سر خود به کودک خودتان مکمل بدهید. تغذیه سالم و متنوع را در کنار مصرف مکملها فراموش نکنید تا کودک شما بتواند رشد سالمی داشته باشد. در ادامه این بخش به بررسی مکملهایی میپردازیم که برای درمان کم خونی کودکان بسیار مفید است.
مکملهای آهن
یکی از اصلیترین مواد مغذی برای تولید هموگلوبین در خون، آهن است. بنابراین اگر کودک شما دچار کم خونی است، مکملهای آهن معمولاً به صورت قطره یا شربت در دسترس هستند و باید تحت نظر پزشک به آنها بدهید. قطره آهن فروفروت، شربت فروگلوبین پلاس ویتابیوتیکس و قطره آهن سان اکتین معمولاً برای کودکان بالای ۶ ماه مناسب هستند و ویتامینها و همراه معدنی زیادی دارند که به رفع خستگی همراه با افزایش سطح انرژی کودک شما کمک زیادی میکند.
انواع دیگر ویتامینها
علاوه بر آهن، برخی دیگر از ویتامینها برای بهبود وضعیت کم خونی کودکان تأثیر زیادی دارد.
ویتامین ب ۱۲
ویتامین ب ۱۲ در تولید گلبولهای قرمز نقش ویژهای دارند و میتوانند به بهبود کم خونی کمک زیادی کنند.
اسیدفولیک
اسید فولیک نیز برای تولید سلولهای خونی لازم است و برخی از پزشکان برای کودکان تجویز میکنند.
ویتامین سی
یکی دیگر از ویتامینهایی که به جذب بهتر آهن کمک زیادی میکند، مصرف مکملهای حاوی ویتامین c یا غذاهای غنی از این ویتامین است. البته سعی کنید ویتامین سی را همراه با مکملهای آهن مصرف کنید.
↵ دقت کنید که قبل از شروع هر مکملی حتماً با متخصص اطفال مشورت کنید تا بر اساس سن، وزن و نیازهای خاص کودک شما دوز مناسب آن را تجویز کند. همچنین فراموش نکنید که مصرف بیش از حد آهن ممکن است عوارض جانبی مانند تغییر رنگ مدفوع یا حالت تهوع را برای کودک شما به همراه داشته باشد. بنابراین حتماً به دوز آن که توسط پزشک تجویز میشود، دقت کنید. همچنین به زمان مصرف مکملها نیز توجه ویژه داشته باشید. به عنوان مثال برای افزایش جذب آهن بهتر است مکملها یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا مصرف شوند. همچنین سعی کنید آهن را با منابع غنی از ویتامین سی مانند آب پرتقال مصرف کنید.
نظرات مردم در مورد کم خونی در کودکان
در این بخش از مجله جوان ایرانی به بررسی نظرات مردم در مورد کم خونی در کودکان میپردازیم.
♦ یکی از افراد پیام داده که پسر من ۶ سالش است و دچار کم خونی شده، اما امسال به دلیل کرونا برای چکاپ به پزشک مراجعه نکردیم. مدتی است که زیر چشمهای او کبود شده، آیا نشانه این است که کم خونی اوج گرفته است؟
پاسخ این است که دوست عزیز بهتر است که با مراعات پروتکلهای بهداشتی حتماً به پزشک مراجعه کنید تا آزمایشهای لازم صورت گیرد. البته دقت کنید سیاهی دور چشم در کودکان میتواند به دلیل آلرژی و گرفتگی بینی نیز ایجاد شود که باعث درگیر کردن پوست اطراف چشم و رگهای خونی آن میشود. اما اگر کم خونی فرزند شما همراه با سرگیجه و خستگی باشد، ممکن است دچار کمبود آهن شده باشد.
♦ فرد دیگری پیام داده که فرزندم دو روز است که به دنیا آمده، زردی دارد. یک روز تو بیمارستان در دستگاه بود و زردی او بهتر شد؛ اما پزشکان میگویند که فرزند شما دچار کم خونی است. چگونه میتوان کم خونی فرزندم را تشخیص دهم؟
پاسخ این است که دوست عزیز برای تشخیص قطعی کم خونی و علت ایجاد آن باید به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.
نحوه جلوگیری از چاقی در کودکان چگونه است؟ عوامل مؤثر بر اضافه وزن ناسالمِ آنها را اینجا بخوانید:
سؤالات متداول در مورد کم خونی در کودکان
در این بخش به بررسی سؤالات متداول برای درمان کم خونی در کودکان میپردازیم.
دلایل اهمیت آهن برای کودکان چیست؟
از آنجایی که آهن به انتقال اکسیژن از ریهها به سایر نقاط بدن کمک زیادی میکند، در نتیجه اگر رژیم غذایی شما فاقد آهن باشد کودکان مبتلا به آنمی میشوند. حتی اگر این کمبود آهن در کودکان درمان نشود، تکامل و رشد کودکان تحت تاثیر زیادی قرار میگیرد. سعی کنید از فقر آهن در کودکان و نوجوانان جلوگیری کنید یا اگر دچار این مشکل هستند آن را سریع درمان کنید.
میزان آهن مورد نیاز و در کودکان و نوزادان چه مقدار است؟
هرچند معمولاً مقدار آهن مورد نیاز بدن کودکان و نوجوانان به سن و جنسیت آنها بستگی دارد، اما معمولاً در شیرخواران ۷ و ۱۲ ماهه ۱۱ میلیگرم، اطفال ۱ تا ۳ ساله ۷ میلیگرم، کودکان ۴ تا ۸ ماهه ۱۰ میلیگرم، کودکان ۹ تا ۱۳ ساله ۸ میلیگرم، دختران ۱۴ تا ۱۸ ساله ۱۵ میلیگرم و پسران ۱۴ تا ۱۸ ساله به ۱۱ میلیگرم آهن نیاز دارند
آیا درمانهای خانگی تاثیری در رفع کم خونی در کودکان داند؟
اگر علت کم خونی در کودکان تغذیه نامناسب باشد، درمانهای خانگی بسیار موثر است. شما میتوانید مصرف غذاهای غنی از آهن را در برنامه روزانه کودک قرار دهید کم خونی تا ناشی از فقر آهن برطرف شود. اما اگر عوامل ژنتیکی یا هرگونه بیماری زمینهای باعث ایجاد این اختلال شده باشد، حتماً باید به متخصص اطفال مراجعه کرده و از توصیههای او استفاده کنید.
از چه سنی باید به کودک خود مکمل آهن بدهیم؟
هرچند تجویز مکمل آهن باید تحت نظر متخصص اطفال باشد اما معمولا از چهار ماهگی به بعد میتوانید به نوزاد خودتان مکمل آهن بدهید. البته اگر تغذیه کودک شما هم از شیر مادر و هم از شیر خشک است، بنابراین نباید به آنها مکمل بدهید. البته معمولا نوزادان نارس مصرف آهن را از دو هفتگی شروع میکنند. نوزادانی که فقط با شیر مادر تغذیه میکنند، معمولاً پس از ۹ ماهگی نیاز است که تحت نظر پزشک مکمل آهن مصرف کنند. با پزشک در مورد اینکه چه غذاهایی باید به کودک خودتان بدهید که آهن داشته باشد نیز مشورت کنید. معمولاً مواد غذایی سرشار از آهن که پس از یک سالگی میتوان به کودک خودتان بدهید، شامل مرغ، بوقلمون، گوشت بدون چربی، ماهی، زردآلو، عدس، زرده تخم مرغ، کره بادام زمینی، آلو، کشمش، اسفناج، کلم پیچ، سبزیجات با برگ سبز، بلغور جو دوسر، جیگر، سویا است. همچنین مصرف ویتامین سی کنار مواد غذایی سرشار از آهن را فراموش نکنید. ویتامین C باعث جذب بهترین آهن میشود.
کم خونی مینور در کودکان چگونه است؟
کم خونی مینور یا همان تلاسمی نوعی اختلال خونی است و زمانی ایجاد میشود که بدن پروتئینی به نام هموگلوبین به اندازه کافی تولید نمیکند. در واقع شما عزیزان باید بدانید که اگر هموگلوبین کافی در بدن کودکان وجود نداشته باشد، در نتیجه گلبولهای قرمز نمیتوانند کار خودشان را به درستی انجام دهند. بنابراین مدت زیادی باقی نمیمانند و کودک شما با کمبود آن مواجه خواهد شد. به دلیل اینکه گلبولهای قرمز اکسیژن را به تمام سلولهای بدن میرسانند، در نتیجه کمبود آن باعث میشود که در بدن کودکان اکسیژن کافی وجود نداشته باشد. معمولا افرادی که مبتلا به کم خونی مینور هستند، مدام احساس خستگی تنگی نفس و ضعف دارند. البته افرادی که تالاسمی دارند، دچار کم خونی شدید یا ضعیف هستند. این نوع کم خونی شدید معمولاً ممکن است به اندامهای آنها نیز آسیب وارد شود و تهدید کننده زندگی باشد.
سخن پایانی
از آنجایی که کم خونی در کودکان میتواند تاثیرات بلند مدتی بر سلامتی آنها داشته باشد، در نتیجه شما به عنوان والدین باید این مسئله را جدی بگیرید. نسبت به این بیماری آگاهی کامل داشته باشید و در صورت هرگونه نشانهای در فرزند خودتان به متخصص مراجعه کنید. رژیم غذایی مناسب را رعایت کرده و از عوامل خطر تا حد ممکن پیشگیری کنید تا بتوانید از ایجاد کم خونی در فرزندان خودتان به خوبی جلوگیری کنید. البته مراجعه منظم به پزشک و انجام آزمایشهای دورهای را فراموش نکنید تا به تشخیص زود هنگام و درمان موثر این بیماری کمک شود. اگر شما عزیزان نیز هرگونه تجربهای در این مورد دارید، میتوانید در انتهای مقاله بخش نظرات پیام خودتان را ثبت کنید.
منابع:
https://www.nationwidechildrens.org/conditions/health-library/iron-deficiency-anemia-in-children
https://www.gosh.nhs.uk/conditions-and-treatments/general-medical-conditions/anaemia/
https://www.nhs.uk/conditions/iron-deficiency-anaemia/
https://www.childrenshospital.org/conditions/anemia
