عوارض جانبی داروهای حیوانات خانگی (علائم آن)
عوارض جانبی داروهای حیوانات خانگی (عوارض نادر آن چیست؟)
هیچ اطلاعی از عوارض جانبی داروهای حیوانات خانگی دارید؟ آیا داروها بر روی حیوانات نیز مشکلات خاصی ایجاد می‌نمایند؟ حیوانات خانگی نیز مانند انسان‌ها ممکن است عوارض جانبی داروهایی را که به آن‌ها داده می‌شود، تجربه کنند. واکنش بسته به عوامل زیادی می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
همیشه بهتر است در مورد خطرات یک دارو با دامپزشک مشورت کنید تا ببینید که آیا مزایای آن بیشتر از عوارض جانبی است یا خیر. اگر شک دارید حیوان خانگی شما عوارض جانبی ناشی از مصرف دارو را تجربه می‌نماید، دراسرع‌وقت با دامپزشک صحبت کنید.
عوارض جانبی رایج دارویی در حیوانات خانگی
در واقع علائم واکنش دارویی در حیوانات خانگی یا عوارض جانبی آن دارو می‌تواند بر اساس موارد زیر متفاوت باشد:
- نوع دارو و نحوه مصرف آن
- وضعیت سلامت و سن حیوان خانگی
برخی از رایج‌ترین عوارض جانبی را در ادامه مورد بررسی قرار می‌دهیم.
ناراحتی گوارشی
یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی داروهای حیوانات خانگی، ناراحتی خفیف معده است. به این دلیل است که بیشتر داروها از طریق دهان مصرف شده و در دستگاه گوارش جذب می‌شوند.
برخی از حیوانات خانگی واکنش‌های جدی‌تری از جمله استفراغ، اسهال و کاهش یا بی‌اشتهایی دارند. این علائم اغلب با سازگاری بدن آن‌ها با مصرف دارو برطرف می‌شود، اما گاهی اوقات علائم می‌توانند شدید شوند.
از دامپزشک بپرسید که آیا دارو باید با غذا یا بدون غذا داده شود، زیرا این موضوع می‌تواند تفاوت زیادی در نحوه تحمل حیوان خانگی به دارو ایجاد کند. برخی از داروهایی که معمولاً باعث ناراحتی معده می‌شوند عبارت‌اند از:
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- لووتیروکسین
- متیمازول
- استروئیدها: مانند پردنیزون و پردنیزولون
- داروهای فشارخون
- گاباپنتین
- داروهای خوراکی و موضعی کک و کنه
ترشح بیش از حد بزاق
تولید بیش از حد بزاق، یا ترشح بیش از حد بزاق، یک عارضه جانبی رایج در برخی از داروها برای حیوانات خانگی است. اغلب این مشکل به این دلیل پیش می‌آید که دارو طعم تلخ یا نامطبوعی دارد. برای این‌گونه داروها، توصیه نمی‌شود که دارو را در ابتدا خرد کنید. خورد کردن می‌تواند طعم آن را بسیار بدتر کند.
ترامادول، یک داروی ضددرد و بسیار رایج برای حیوانات خانگی است که طعم تلخی دارد. در نظر داشته باشید که نباید خرد شود. داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، آنتی‌هیستامین‌ها و استروئیدها می‌توانند باعث خشکی دهان شوند که باعث تولید بزاق می‌شود. سایر داروهایی که باعث ترشح بیش از حد بزاق می‌شوند عبارت‌اند از:
- متیمازول
- داروهای کک و کنه
- گاباپنتین
زخم معده
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند:
- کارپروفن (Rimadyl)
- دراکوکسیب (Deramaxx)
- ملوکسیکام
- روبناکوکسیب (Onsior)
- استروئیدهایی مانند پردنیزون و پردنیزولون
این داروها خطر ابتلا به زخم گوارشی را در حیوان خانگی شما افزایش می‌دهند. می‌توان گفت این زخم‌ها می‌توانند باعث استفراغ و اسهال، با خون و یا بدون خون و حتی مدفوع تیره و قیری رنگ شوند.
در واقع این داروها هرگز نباید با هم مصرف شوند، زیرا خطر ابتلا به زخم را تا حد زیادی افزایش می‌دهند. زخم معده اغلب با داروهایی درمان می‌شود که تولید اسید را کاهش داده و از پوشش داخلی دستگاه گوارش محافظت نماید.
توده‌ها و برآمدگی‌ها
عوارض جانبی داروهایی که روی پوست تأثیر می‌گذارند در بین حیوانات خانگی بسیار رایج هستند. توده‌ها و برجستگی‌های روی پوست اغلب در اثر داروهای تزریقی ایجاد می‌شوند.
پس از تزریق، ممکن است متوجه یک توده کوچک در محل مصرف دارو شوید. این توده‌ها اغلب با جذب دارو در بدن حیوان خانگی شما به‌سرعت از بین می‌روند.
تحریک پوست
داروهای خوراکی، تزریقی و موضعی حیوانات خانگی همگی می‌توانند باعث تحریک پوست شوند. آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای تیروئید، استروئیدها و داروهای کک و کنه همگی با تحریک پوست حیوانات خانگی مرتبط هستند.
ریزش مو، خارش، تورم، قرمزی، برآمدگی‌های قرمز، کهیر و تاول شایع‌ترین علائم تحریک پوست در حیوانات خانگی هستند. واکنش‌های پوستی از نظر شدت و میزان درد بسیار متفاوت خواهند بود.
آن‌ها می‌توانند خفیف باشند و به‌راحتی برطرف می‌شوند یا می‌توانند شدید باشند که منجر به بیماری‌های سیستم ایمنی مانند لوپوس خواهند شد.
تحریک پوست در حیوانات خانگی نیز می‌تواند باعث لیسیدن، گاز گرفتن و جویدن شدید شود که می‌تواند آسیب بدتری به پوست حیوان خانگی شما وارد کند.
آسیب کبد یا کلیه
هر دارویی که حیوان خانگی شما دریافت میکند باید توسط بدن تجزیه شود تا مؤثر باشد. کبد و کلیه‌ها این کار را انجام می‌دهند و در این فرایند ممکن است آسیب ببینند. عوارض جانبی شایع عبارت‌اند از:
- افزایش تشنگی
- استفراغ
- افزایش ادرار
- اسهال
- زردی پوست یا چشم‌ها
- بی‌حالی
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی در استفاده کوتاه‌مدت یا بلندمدت معمولاً با آسیب کبد و یا کلیه همراه هستند. این واکنش را معمولاً غیرقابل‌پیش‌بینی می‌نامند.
به‌طورکلی، اگر یک داروی NSAID با دوز صحیح برای مدت‌زمان مناسب داده شود، این عوارض جانبی نباید رخ دهد. طبق تحقیقات مشخص شده است که استروئیدها باعث ایجاد مشکلات کبدی می‌شوند.
لازم به ذکر است که معمولاً فقط زمانی در دوزهای بالا برای دوره‌های زمانی طولانی تجویز می‌شوند یا اگر کبد قبل از شروع دارو آسیب‌دیده باشد مشکل‌ساز می‌شوند. داروهای فشارخون نیز باعث اختلال در عملکرد کلیه خواهند شد.
بی‌حالی یا تغییرات رفتاری
داروهای حیوانات خانگی اغلب بر مغز حیوانات تأثیر می‌گذارند و باعث می‌شوند آن‌ها رفتار متفاوتی داشته باشند. گاهی اوقات این تغییر رفتار همان چیزی است که برای آن‌ها تجویز شده است.
مانند داروهای ضداضطراب و آرام‌بخش مانند مواد افیونی، ترامادول، و گاباپنتین. بااین‌حال، در موارد دیگر این یک عارضه جانبی ناخواسته است، مانند بی‌قراری و بیش‌فعالی.
این تغییرات در رفتار می‌تواند خفیف تا شدید باشد. حتی گاهی باعث نارسایی خون می‌شود. دیسفوریا یک وضعیت ذهنی تغییر یافته است که در آن حیوان خانگی شما ممکن است صدا بزند، نفس‌نفس زده یا به‌سختی آرام بگیرد. دیسفوری پس از بیهوشی یا در حین بیهوشی در حیوانات خانگی نیز شایع است.
مترونیدازول که برای درمان عفونت‌ها استفاده می‌شود، آنتی‌بیوتیکی است که بر روی مغز حیوانات خانگی مسن‌تر تأثیر می‌گذارد یا اگر دوز بیش از حد تجویز شود مشکل به وجود می‌آورد.
اکثر آنتی‌هیستامین‌ها که معمولاً برای انواع مختلف واکنش‌های آلرژی استفاده می‌شوند، بسته به حیوان خانگی نیز می‌توانند باعث بی‌حالی یا بیش‌فعالی شوند. سایر داروهایی که این عوارض جانبی را دارند عبارت‌اند از:
- لووتیروکسین
- استروئیدها
- داروهای فشارخون
- انسولین
- آنتی‌هیستامین‌ها
- داروهای کک و کنه
عوارض جانبی نادر دارویی در حیوانات خانگی
اگر سگ شما هر یک از عوارض نادر ذکر شده در زیر را تجربه کرد، باید دراسرع‌وقت توسط دامپزشک درمان شود؛ زیرا عواقب آن می‌تواند کشنده باشد.
واکنش آلرژیک شدید
آنافیلاکسی یا واکنش شدید آلرژیک، ترسناک‌ترین عارضه جانبی دارویی است که حیوانات خانگی می‌توانند داشته باشند. اگر سیستم ایمنی حیوان خانگی شما فعال شده باشد، با هر دارویی ممکن است این اتفاق بیفتد.
آنافیلاکسی یک نوع بالقوه کشنده از واکنش آلرژیک است. این واکنش می‌تواند در اولین باری که آن‌ها دارو مصرف می‌کنند حاد یا پس از چند بار تجویز آن با تأخیر رخ دهد.
در اکثر حیوانات خانگی، آنافیلاکسی در درجه اول ریه‌ها و مجاری هوایی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. شایع‌ترین علامت در اکثر حیوانات خانگی مشکل تنفس است.
بااین‌حال، در سگ‌ها، سیستم گوارشی اغلب هیستامین را مستقیماً در کبد آزاد میکند که باعث علائمی مانند استفراغ و اسهال و همچنین افزایش آنزیم‌های کبدی می‌شود.
اختلالات خونی
به‌ندرت، داروها می‌توانند باعث اختلالات خونی مانند پلاکت‌های پایین (ترومبوسیتوپنی) یا گلبول‌های قرمز پایین (کم‌خونی) در حیوانات خانگی شوند که می‌تواند باعث خونریزی خود به خودی شود.
آنتی‌بیوتیک‌ها اغلب در ایجاد اختلالات پلاکتی پایین نقش دارند که به نوبه خود می‌توانند باعث خونریزی یا کبودی شوند و اگر سریع و تهاجمی درمان نشوند به طور بالقوه کشنده هستند. متیمازول در گربه‌ها نیز به‌ندرت با ایجاد اختلالات خونی مرتبط است.
مسائل عصبی
برخی از داروهای حیوانات خانگی می‌توانند علائمی مانند تشنج، لرزش و از دست دادن هماهنگی ایجاد نمایند. این موارد عبارت‌اند از:
- آنتی‌بیوتیک‌ها (مترونیدازول، فلوروکینولون‌ها مانند بایتریل و ماربوفلوکساسین)
- داروهای ضداضطراب
- داروهای کک و کنه
- انسولین
- داروهای شیمی‌درمانی
عارضه جانبی می‌تواند مربوط به دوز باشد، مانند دوزهای بالای مترونیدازول یا می‌تواند غیرقابل‌پیش‌بینی باشد. برخلاف برخی از تشنج‌ها و لرزش‌های ناشی از سموم، موارد مربوط به آنتی‌بیوتیک‌ها عموماً به درمان اول ضدتشنج به‌خوبی پاسخ می‌دهند.
مشکل در ایستادن و راه رفتن
این عوارض جانبی ممکن است با داروهایی که باعث تغییر در سیستم قلبی عروقی می‌شوند اتفاق بیفتند. در واقع این داروها می‌توانند فشارخون را تغییر دهند و باعث ایجاد ناهنجاری در نحوه ضربان قلب حیوان خانگی شما شوند که می‌تواند بسیار جدی باشد. داروهای فشارخون و داروهای کک و کنه می‌توانند باعث فروپاشی حیوانات خانگی شوند.
واکنش‌های مربوط به نژاد در داروی انگل
سگ‌های گله مانند کولی، استرالیایی شپرد، شتلند شیپ داگ، انگلیش شیپ داگ و نژادهای مرتبط می‌توانند دارای جهش ژنی باشند که آن‌ها را به‌ویژه نسبت به برخی داروهای پیشگیری و درمان انگل مانند ایورمکتین یا موکسیدکتین حساس میکند.
دوز ایورمکتین یا موکسیدکتین در داروهای پیشگیری‌کننده از کرم قلب آن‌قدر کم است که معمولاً برای استفاده در هر نژاد سگ بی‌خطر خواهد بود. بااین‌حال، در دوزهای بالا، این داروها دارای عوارض جانبی جدی و کشنده هستند از جمله:
- گشاد شدن مردمک چشم
- بی‌ثباتی
- تیرگی ذهنی
- آب دهان
- استفراغ
- کوری
- لرزش
- تشنج
- کما
- مرگ
چه زمانی باید نگران عوارض جانبی دارو در حیوانات خانگی بود؟
اگر حیوان خانگی شما شروع به تجربه هر گونه عوارض جانبی، خفیف یا قابل‌توجه کرد، قبل از ادامه یا قطع دارو با دامپزشک مشورت کنید.
زمانی که حیوان خانگی شما علائم جدی دارد، دراسرع‌وقت آن‌ها را نزد دامپزشک ببرید تا از عواقب احتمالی تهدیدکننده زندگی جلوگیری نمایید.
در اغلب موارد عوارض جانبی قابل‌توجه یا شدید، دامپزشک به شما توصیه میکند که دارو را فوراً قطع کنید و ببینید آیا علائم کاهش می‌یابد یا خیر. علائم جدی عبارت‌اند از:
- تشنج
- مشکل در تنفس
- فرو ریختن
- بی‌حالی و ضعف
- خونریزی و کبودی خودبه‌خود
- آنافیلاکسی
- زرد شدن پوست، چشم و دهان
- خون در مدفوع یا مدفوع تیره و قیری رنگ
- غذا نخوردن
- خون در استفراغ
