قرص اندانسترون برای چیست؟ (کاربرد، دوز مصرف و عوارض)
قرص اندانسترون برای چیست؟ عوارض + تداخلات دارویی
آیا می‌دانید قرص اندانسترون برای چیست؟ قرص اندانسترون (Ondansetron) یکی از داروهای ضد تهوع و استفراغ است و در درمان بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا عمل جراحی قرار گرفته‌اند، استفاده میشود.
این دارو که تحت نام‌های تجاری مانند Zofran نیز شناخته میشود، با بلوکه کردن گیرنده‌های سروتونین در سیستم عصبی مرکزی و دستگاه گوارش عمل می‌کند. در ادامه به بررسی کاربرد، دوز مصرف و عوارض این دارو می‌پردازیم.
قرص اندانسترون
اندانسترون در دسته دارویی آنتاگونیست‌های گیرنده 5-HT3 سروتونین قرار می‌گیرد. این داروها با مهار گیرنده‌های خاص سروتونین که عامل تهوع و استفراغ هستند، اثرات خود را اعمال می‌کنند. اشکال دارویی آن شامل:
- قرص خوراکی (۴ میلی‌گرم و ۸ میلی‌گرم)
- محلول خوراکی
- قرص زیرزبانی (ODT)
- آمپول تزریقی
اندانسترون با بلوکه کردن گیرنده‌های 5-HT3 در مسیر عصبی شکم و مغز، به‌ویژه در ناحیه‌ای از مغز به نام زون تریگر کماتورسپتور یا همان (CTZ) عمل می‌نماید.
این گیرنده‌ها مسئول تحریک احساس تهوع هستند، به‌خصوص زمانی که سروتونین در پاسخ به داروهای شیمی‌درمانی یا سایر تحریکات، در دستگاه گوارش آزاد میشود.
کاربردهای قرص اندانسترون
- پیشگیری از تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی: اندانسترون یکی از رایج‌ترین داروهای ضد تهوع در بیماران سرطانی بوده که تحت درمان با داروهای شیمی‌درمانی با پتانسیل بالا برای ایجاد تهوع (مانند سیس‌پلاتین) قرار می‌گیرند.
- تهوع ناشی از پرتودرمانی: در بیماران تحت درمان پرتودرمانی در نواحی شکم یا لگن، اندانسترون نقش مؤثری در کاهش تهوع دارد.
- استفراغ بعد از عمل جراحی (PONV):برای پیشگیری یا درمان تهوع بعد از بیهوشی عمومی و جراحی، اندانسترون به‌صورت خوراکی یا تزریقی مصرف میشود.
- تهوع در دوران بارداری (به‌صورت محدود): اگرچه مصرف اندانسترون در دوران بارداری با محدودیت‌هایی روبروست، در مواردی از تهوع شدید بارداری و زمانی که سایر درمان‌ها مؤثر نباشند، ممکن است توسط پزشک تجویز شود.
سایر کاربردها قرص اندانسترون
تهوع ناشی از:
- میگرن
- مسمومیت دارویی
- بیماران دچار آسیب مغزی یا سردردهای شدید
دوز مصرفی مناسب اندانسترون
می‌توان گفت دوز مصرفی برای شیمی‌درمانی در بزرگسالان معمولاً 8 میلی‌گرم، 30 دقیقه قبل از شروع شیمی‌درمانی و سپس 8 میلی‌گرم هر 12 ساعت برای 1 تا 2 روز.
برای کودکان دوز مورد استفاده وابسته به وزن بدن دارد و توسط پزشک مشخص میشود. معمولاً 0.15 میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن خواهد بود.
برای تهوع بعد از جراحی در بزرگسالان نیز یک دوز 16 میلی‌گرمی خوراکی یک ساعت قبل از بیهوشی، یا 4 میلی‌گرم تزریقی در حین یا بلافاصله پس از جراحی توصیه میشود.
در دوران بارداری نیز مصرف این دارو باید بااحتیاط و تحت‌نظر پزشک صورت گیرد. معمولاً پزشکان با دوز 4 میلی‌گرم و نظارت کامل شروع می‌کنند. در همه ی سنین و مشکلات درمانی نظر پزشم معالج لازم است.
عوارض جانبی اندانسترون
- سردرد
- یبوست
- خستگی
- سرگیجه
- گرگرفتگی
در برخی موارد نادر نیز:
- طولانی شدن فاصله QT در نوار قلب: که می‌تواند منجر به آریتمی قلبی شود.
- واکنش‌های آلرژیک شدید: کهیر، تنگی نفس، تورم لب و صورت.
- مشکلات بینایی موقتی: به‌ویژه در مصرف وریدی سریع.
- سندروم سروتونین: در صورت مصرف هم‌زمان با سایر داروهای افزایش‌دهنده سروتونین مثل SSRIs یا MAOIs.
برخی مطالعات نشان داده‌اند که اندانسترون ممکن است با افزایش خطر نقص مادرزادی مانند شکاف کام مرتبط باشد، اما شواهد قطعی نیستند. مصرف آن در دوران بارداری باید تنها در صورت ضرورت و با مشورت پزشک انجام شود.
تداخلات دارویی
داروهایی که ممکن است باعث سندروم سروتونین شوند:
- فلوکستین
- سرترالین
- پاروکستین از خانواده SSRIs
- ترامادول لیتیوم مهارکننده‌های MAO مانند فنلزین و سلژیلین
- داروهای تأثیرگذار بر ضربان قلب آمیودارون پروکائینامید کینیدین
- داروهای ضدتشنج فنی‌توئین، کاربامازپین
آیا اندانسترون اعتیادآور است؟
خیر، این دارو هیچ خاصیت اعتیادآوری ندارد. در برخی موارد خاص که تهوع شدید وجود دارد، با نظر پزشک می‌توان استفاده کرد، ولی نباید بدون نسخه مصرف شود.
لازم به ذکر است که مصرف بیش از حد می‌تواند منجر به عوارض قلبی، تاری دید، غش یا حتی مرگ شود. در صورت مصرف اشتباهی، فوراً به مراکز درمانی مراجعه شود.
