مقابله با ترس از تاریکی در کودکان (علت آن)
چگونه بر ترس از تاریکی در کودکان غلبه کنیم؟ نشانههای آن چیست؟
یکی از شایعترین ترسها در کودکان، ترس از تاریکی است که معمولاً در سنین ۲ تا ۳ سالگی آغاز میشود. در این مطلب از مجله جوان ایرانی به بررسی علت ترس از تاریکی در کودکان پرداخته و راهکارهای مقابله با آن را به طور کامل شرح میدهیم.
نحوه مقابله با ترس از تاریکی در کودکان
انواع صداها شامل صداهای خانگی و محیطی در تاریکی ممکن است متفاوت به نظر برسد. بنابراین اگر کودک شما از صدای خاصی میترسد، آن صدا را قطع کنید یا حتی میتوانید کمی در را باز بگذارید تا در معرض صداهای عمومی قرار بگیرند. حتی شنیدن صدای حرکت عزیزان در زمان خواب، در واقع برای کودکان میتواند منبع آرامبخشی باشد. هم اکنون احتمالاً این سؤال برای شما ایجاد شده که چگونه با ترس از تاریکی در کودکان مقابله کنیم. در ادامه این بخش از مجله جوان ایرانی به بررسی این مورد میپردازیم.
ایجاد حس امنیت
شما به عنوان والدین باید به کودک خودتان اطمینان دهید که همیشه هستید و از آنها مراقبت خواهید کرد. در واقع سعی کنید محیطی امن و آرام برای آنها فراهم کنید.
استفاده از چراغ خواب
اگر کودک شما از تاریکی میترسد سعی کنید از چراغ خواب با نور ملایم و آرام استفاده کنید تا به کودک شما آرامش داده و به راحتی بخوابد
تشویق به صحبتِ کودکان درباره ترسهایشان
پدر و مادرها باید در خانه محیطی را فراهم کنند تا کودکان بتوانند آزادانه صحبت کنند. هر از گاهی آنها را تشویق کنید تا درباره ترسهایشان نیز با شما گفتگو کنند. اگر احساسات آنها را بدون هیچ نوع قضاوتی بشنوید، تاثیر مثبتی در احساسات آنها خواهد داشت.
تمرینات تنفسی
در منزل از تکنیکهای تنفس عمیق و آرامسازی بهره ببرید تا به کاهش استرس شما کمک زیادی شود. حتی برای آنها یک روتین خواب منظم مشخص کنید و قبل از خواب فعالیتهای آرامبخشی مانند کتاب خواندن را در روتین آنها قرار دهید. همچنین میتوانید چندین تکنیک تمرکز حواس یا تنفس در زمان خواب را به زمان خوابیدن فرزند خودتان اضافه کنید تا بدنشان در حالت بدون استرس قرار گرفته و راحتتر و سریعتر به خواب بروند.
معرفی بازیهای شجاعتی
به کودکتان بازیهایی را معرفی کنید که شامل مواجهه تدریجی با تاریکی هستند. در این صورت به مرور زمان ترسهای کودک شما از بین رفته یا حتی میتواند آن را کاهش دهد.
عدم اجبار
به هیچ وجه سعی نکنید فرزند خودتان را مجبور کنید تا با هرگونه ترسهای خودش مقابله کند. در این صورت حتی ممکن است ترسهای او تشدید یابد و بدتر شود.
بازگوکردن داستانهای مثبت
داستانهایی درباره قهرمانانی که بر ترسهای خودشان از تاریکی غلبه کردهاند را با صبوری برای کودک خودتان تعریف کنید. همچنین تعریفکردن داستانهای آرامبخش قبل از خواب، کمک بزرگی به اینگونه کودکان میکند.
گوش دادن به کودک خود
سعی کنید به احساسات فرزندتان به خوبی گوش دهید و آنها را نادیده نگیرید. حتی هنگام صحبت کردن با آنها برخی از احساساتشان را تکرار کنید تا آنها مطمئن شوند توسط شما درک میشوند. هر از گاهی بارها بگویید که ما متوجه میشویم که تو ترسیدهای و از این موضوع بسیار ناراحت شدهای! اما بهتر است که به رختخواب بروی. مطمئن باش که هیچ چیزی آنجا برای ترسیدن وجود ندارد. این نوع رفتار، به کودک شما کمک میکند تا درک درستی از احساسات خودش داشته و غیر عادی به نظر نرسد.
باز و بسته گذاشتن درب اتاق به دلخواه کودک
هیچ حساسیتی نداشته باشید که حتماً درب اتاق را باز یا بسته بگذارید. این مورد را کاملاً بر عهده کودک خود قرار دهید. برخی از بچهها با کمی باز بودن درب خانه احساس ارتباط بیشتری دارند و برخی دیگر برای احساس امنیتِ بیشتر، ترجیح میدهند که درب اتاق کاملاً بسته باشد. به طور کلی ترس کودک خودتان را از تاریکی جدی بگیرید. معمولاً کودکانی که از تاریکی میترسند، یک روز حالشان خوب است و روز دیگر نه. در واقع اینگونه ترسهای شبانه بسیار رایج هستند و تأثیر زیادی بر خواب کودک شما میگذارند. اما مطمئن باشید اگر از کودکتان حمایت کنید، به مرور زمان ترسهای آنها کاهش یافته و به آرامش خواهند رسید.
با کفشهای کودک راه بروید
ابتدا سعی کنید در اتاق فرزند برای مدتی بنشینید و در واقع با کفشهای آنها راه بروید، البته این مورد یک اصطلاح رایج است. به عنوان مثال در تاریکی همه موارد را در نظر بگیرید. آیا صدای غیر قابل پیشبینی وجود دارد؟ آیا چیدمان مبلمان یا اسباب بازیها طوری است که محیط اتاق خواب را ترسناک کرده است؟ آیا سایههای ترسناکی در اتاقخواب کودکان وجود دارد؟ حتی ممکن است لباسی که روی درب اتاق آویزان شده در تاریکی ترسناک به نظر برسد. در این صورت سعی کنید تمام اتفاقات را از چشم آنها ببینید و اگر موردی باعث ترس میشود آن را برطرف کنید. بنابراین برای مقابله با ترس از تاریکی در کودکان باید سعی کنید ابتدا علت اینگونه ترسهای آنها را شناسایی کرده و حتی واکنش آنها در برابر مسائل مختلف را تحت نظر قرار دهید.
با نحوه غلبه بر ترس از مدرسه در کودکان به همراه علت مدرسهگریزی در این مطلب آشنا شوید:
غلبه بر ترس از مدرسه در کودکان
سرزنش نکردن کودک خود
به هیچ وجه برای مقابله با ترس از تاریکی در کودکان آنها را سرزنش نکنید و مدام از آنها انتقاد نکنید. حتی اگر کودک شما ترس زیادی دارد و در طی شبانهروز با گریه از خواب بیدار میشود و احساس وحشتزدگی میکند، او را سرزنش نکنید. به جای سرزنش کردن، سعی کنید او را آرام کنید.
مراجعه به روانشناس
اگر راهکارهایی که در این مطلب به آن اشاره شد، تأثیری در روحیه فرزند شما نگذاشت یا حتی در صورت تأثیر گذاشتن نیز میتوانید به روانشناس مراجعه کنید تا روشهای دیگری را به شما پیشنهاد دهند و در هر مرحله از زندگی کودکان شما را حمایت کنند.
خوابیدن در تخت خودشان
سعی کنید به کودک خودتان هر از گاهی بگویید که شما باید در رختخواب خودتان استراحت کنید. آنها باید بفهمند که هیچ مشکلی واقعاً وجود ندارد، حتی میتوانید گاهی در اتاقشان حضور داشته باشید، به آنها نشان دهید که این یک مکان امن و شاد است و به مرور زمان حضور خودتان را کاهش دهید. البته کودکانی که ترس شدیدی دارند، ممکن است نیاز داشته باشند شما بیشتر در کنار آنها قرار بگیرید، اما به هر حال سعی کنید که حضورتان را کم کنید.
احساس نگرانی را منتقل نکنید
اگر شما به عنوان والدین مدام احساس نگرانی در مورد ترس از تاریکی در کودکان داشته باشید، این احساسات شما به آنها بارها منتقل میشود و آنها متوجه خواهند شد که چیزی برای نگرانی وجود دارند. احساسات آنها را بپذیرید، اما در عین حال خودتان را فوقالعاده آرام و مطمئن نشان دهید و به آنها بگویید که کنارشان هستید.
علت ترس از تاریکی در کودکان
ترس از تاریکی در کودکان یا نیکتوفوبیا به آن ترسی گفته میشود که کودکان در مواجهه با محیطهای تاریک احساس میکنند یا حتی تصور این فضاها برایشان ترسناک است. در این بخش به بررسی علت ترس از تاریکی در کودکان میپردازیم.
تخیل قوی کودکان
از آنجایی که کودکان دارای تخیل فعالی هستند، در نتیجه اغلب در تاریکی هیولاها، موجودات خیالی یا خطرات غیرواقعی دیگری را تصور میکنند که باعث افزایش ترس آنها میشود.
اختلالات اضطرابی
در برخی از موارد، ترس از تاریکی در کودکان ممکن است ناشی از اختلال اضطرابی مانند اضطراب جدایی یا اختلال هراس باشد. در این صورت پیشنهاد ما این است که حتماً از متخصصان مشاوره دریافت کنید.
تجارب منفی
برخی از تجارب منفی کودکان، باعث ایجاد ترس آنها میشود. مانند گیر افتادن در تاریکی یا تماشای فیلمهای ترسناک برای کودکان باعث ترس آنها از تاریکی میشود.
الگو گرفتن از احساسات اطرافیان
برخی از کودکان، دارای والدین خواهر برادر یا هرگونه اطرافیانی هستند که از تاریکی میترسند. در این صورت ممکن است از آنها اینگونه رفتارها را تقلید کنند.
عدم آگاهی از محیط
از آنجایی که در تاریکی، دید کودکان محدود است و نمیتوانند به خوبی اطرافیان خودشان را بشناسند، در نتیجه ممکن است احساس ناامنی شدیدی را در اثر این عدم آگاهی تجربه کنند.
تحولات رشدی
در سنین کودکی، مغز کودکان در حال تکامل است و به تدریج با مفاهیم انتزاعی آگاه میشوند. در نتیجه این تحولات رشدی ممکن است باعث ایجاد ترس آنها شود.
لزوم مراجعه به پزشک در مواقع ترس کودکان
اگر ترس از تاریکی در کودکان برای مدت طولانی ادامه داشت یا با ترسها و نگرانیهای دیگری همراه بود، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
شما عزیزان باید بدانید که ترس از تاریکی یکی از رایجترین ترسها در بین کودکان است و در بیشتر موارد یک روند طبیعی مربوط به رشد در کودکان ۳ تا ۶ساله است. البته اکثر روانشناسان معتقد هستند که این مورد یک مرحله طبیعی از رشد کودکان است. طی تحقیقات انجام شده بر روی کودکان هلندی، به این نتیجه رسیدهاند که بیشتر از ۷۳ درصد از کودکان ۴ تا ۱۲ساله شبها میترسند. البته در این تحقیقات مشخص نیست که آیا کودکان از تاریکی ترس دارند یا اینکه ترسهای دیگری در وجود آنها رخنه کرده که مربوط به تاریکی است.
همچنین تعیین اینکه چه زمانی ممکن است برای ترس فرزندتان به دنبال کمک باشید و به روانشناس مراجعه کنید، نیاز دارد که یک سری سؤالات را از خودتان بپرسید.
- فرزند شما چقدر مضطرب است؟
- آیا کودک شما زیاد گریه میکند یا حملات پانیک هم دارد؟
- آیا کودک شما در شب تحت تأثیر این نوع ترسها قرار گرفته است؟
- آیا فرزند شما میتواند تمام شب را در رختخواب خودش بخوابد یا از خواب میپرد؟
- آیا ترس از تاریکی بر رفتارهای روزانه کودک شما نیز تأثیر دارد؟
- آیا تجربه آسیبزایی در زندگی فرزند شما وجود دارد که باعث ایجاد این نوع ترسها شده باشد؟
در هر صورت سعی کنید صبوری کرده و به تمامی سؤالات پاسخ دهید. اگر متوجه شدید که کودک شما ترس غیرعادی دارد، میتوانید به پزشک اطفال مراجعه کنید. همچنین به روانشناس، مشاور یا درمانگر نیز مراجعه کنید.
چگونگی درمان افسردگی کودکان در خانه به همراه نشانههای آن را در این مطلب بخوانید:
نشانههای ترس از تاریکی در کودکان
ترس از تاریکی در کودکان به راحتی قابل تشخیص است. در واقع آنها نشانههای واضحی دارند که نشان میدهد دچار ترس از تاریکی هستند. مشکلات خواب، اضطراب، بیدارشدن مکرر در شب از جمله نشانههای ترس کودکان از تاریکی است. حتی برخی از کودکان از ورود به اتاق خواب و تاریک خودداری میکنند و در هر شرایطی از تاریکی میترسند.
تأثیر محیط خانوادگی بر ترس از تاریکی در کودکان
اگر شما به عنوان والدین به روشهای فرزندپروری آگاه بوده و سعی کنید مدام آرامش را در منزل خودتان برقرار کنید، به مرور زمان متوجه خواهید شد که ترسهای کودک شما نیز کاهش یافته است. اما اگر ترس و نگرانی خود را به کودک منتقل کرده و نسبت به ترسهای آنها واکنشهای نامناسب داشته باشید، مطمئن باشید که اینگونه احساسات و ترسهای کودک شما تشدید میشود. اگر شما مدام در خانه با همسرتان جر و بحث کنید و مشکلات ارتباطی و استرسزا با همدیگر داشته باشید، در کودک خودتان ترسهای غیرمنطقی را پرورش میدهید.
بنابراین، سعی کنید حتی اگر کودک شما دچار ترس از تاریکی است، در موقعیتهای مختلف با او به خوبی صحبت کنید و تکنیکهای دیگری که در این مطلب به آن اشاره شد را در برنامه روزانه خودتان قرار دهید تا بتوانید در درمان ترس از تاریکی برای کودک خودتان موفق باشید.
تأثیر فرهنگ بر ترس از تاریکی در کودکان
در ادامه این بخش از مجله جوان ایرانی به تأثیر فرهنگ بر ترس از تاریکی در کودکان میپردازیم.
نقش داستانها و افسانهها
شما به عنوان والدین باید در انتخاب محتوای داستانها دقت زیادی کنید. برخی از افسانههای ترسناک باعث ایجاد ترس در کودک شما میشود.
آموزش فرهنگی مثبت
شما باید داستانها و مثالهای فرهنگی را به کودکان آموزش دهید که در آن ارزش شجاعت وجود داشته باشد و بر هرگونه ترسی غلبه کند.
بنابراین، شما باید بدانید که فرهنگ خانواده و حتی جامعه تأثیر زیادی بر ایجاد ترس از تاریکی در کودکان دارند. حتی ممکن است این نوع ترسها در بزرگسالی نیز ادامه یابد. برخی از بزرگسالانی که دچار ترس از تاریکی در کودکان خودشان بودند، در اغلب موارد نمیتوانند ترسهای خودشان را در بزرگسالی مدیریت کنند.
تفاوت ترس از تاریکی با دیگر ترسهای کودکان
ترس از تاریکی معمولاً در یک موقعیت خاص برای کودکان اتفاق میافتد. درواقع هنگامی که کودک شما در فضای تاریک قرار میگیرد، دچار ترس و وحشت میشود. اما دیگر ترسهای کودکان هیچگونه زمان مشخصی ندارد. مثلاً کودکانی که از جدا شدن والدینشان میترسند یا اینکه از حیوانات وحشت دارند، در شرایط مختلف ممکن است دچار این نوع ترسها شوند. اما ترس از تاریکی در کودکان معمولاً به دلیل تخیلات ذهنی کودک بوده و در زمان تاریکی ایجاد میشود. در حالی که ترسهای دیگر معمولاً به دلیل تجربیات واقعی صورت میگیرد.
علت تشنج در کودکان به همراه بهترین درمان آن را در این مطلب بخوانید:
استفاده از موسیقی برای آرامش کودکان در تاریکی
استفاده از موسیقی تأثیر بسیار مثبتی بر خواب و احساس امنیت کودکان دارد. در این بخش، استفاده از موسیقی برای آرامش کودکان در تاریکی را به طور کامل شرح میدهیم.
انتخاب موسیقی مناسب
سعی کنید موسیقی آرامبخش با ملودیهای ملایم مانند موسیقی کلاسیک یا صداهای طبیعی مانند صدای باران و پرندگان را برای کودکان پخش کنید. همچنین میتوانید از موسیقی بیکلام نیز استفاده کنید تا به کودکان کمک کند بدون حواسپرتی و توجه به کلمات بر روی احساسات خودشان به خوبی تمرکز کنند.
ایجاد روتین خواب
اگر شما پخش موسیقی را به روتین خواب کودکتان اضافه کنید، در نتیجه به فرزندتان کمک کرده تا به تدریج وارد حالت خواب شوند. اینگونه موسیقیها بهتر است از آهنگهای ملایم یا صدای طبیعت باشد. حتی میتوانید هنگام خواب کودکتان از عبارتهایی مانند حالا وقت خواب است نیز استفاده کنید تا کودک شما کاملاً بفهمد که زمان استراحتش فرا رسیده است.
مشارکت دادن کودکان در آواز خواندن
حتی میتوانید از کودک خودتان درخواست کنید که همراه با آهنگ دلخواهشان هم خوانی کنند، زیرا این مورد تجربه سرگرمکننده و آرامبخشی را برای کودک شما رقم میزند. همچنین باعث تقویت ارتباط عاطفی بین والدین و کودکان میشود و در ادامه احساس امنیت را برای آنها افزایش میدهد.
ساختن یک لیست پخش شخصی
حتماً یک لیست شامل آهنگهایی که کودک شما به آن علاقه دارد آماده کنید تا در هنگام استراحت به راحتی آن را پخش کنید. آهنگهایی را در این لیست قرار دهید که بتواند به کودک شما آرامش ببخشد.
به طور کلی استفاده از موسیقی برای آرامش کودکان در تاریکی بسیار مؤثر است و به کاهش ترس و اضطراب آنها کمک زیادی میکند. شما میتوانید با انتخاب مناسب موسیقی، خواب مناسبی را برای کودکتان فراهم کنید. همچنین مشارکت کودک در نواختن موسیقی، باعث میشود که محیط امن و آرام برای خواب آنها فراهم شود. در نتیجه نه تنها کیفیت خواب کودک شما بهبود یافته، بلکه ترس از تاریکی آنها کاهش یافته و احساس امنیت و راحتی بیشتری میکنند.
نتیجهگیری
شما عزیزان باید بدانید که ترس از تاریکی یک احساس طبیعی در کودکان است، اما شما به عنوان والدین اگر با آنها همدلی کرده و مدیریت صحیح داشته باشید، میتوانید اینگونه ترسها را کاهش داده و به کودک خودتان کمک کنید تا بر آن غلبه کند. استفاده از تکنیکهای آرامسازی، تشویق به صحبت درباره ترسها، ایجاد محیطی امن و مواردی از این قبیل از جمله راهکارهای مؤثری هستند که میتوانید برای مقابله با ترس از تاریکی برای کودکان در نظر بگیرید. البته فراموش نکنید اگر اینگونه ترسها بیش از حد طولانی شد یا اینکه فرزند شما دچار وحشت شدیدی شد، حتماً به روانشناس کودک مراجعه کنید. اگر شما عزیزان نیز هرگونه تجربهای در این مورد دارید، میتوانید در انتهای مقاله بخش نظرات پیام خود را با ما و سایر مخاطبان جوان ایرانی در میان بگذارید.
منابع:
https://childsleepspecialist.co.uk/blog/scared-of-the-dark/
https://health.clevelandclinic.org/tips-to-overcome-nighttime-fears
https://www.mghclaycenter.org/parenting-concerns/fear-of-the-dark-16-ways-to-help-your-child/
