نحوه جلوگیری از سنکوپ (دلایل غش کردن)

سنکوپ یا غش کردن حالتی است که در آن فرد به طور ناگهانی هوشیاری خودش را از دست می‌دهد. این وضعیت معمولاً به دلیل کاهش موقت جریان خون به مغز ایجاد می‌شود. شما عزیزان باید بدانید «از حال رفتن» ممکن است بدون هیچ‌گونه هشدار قبلی رخ دهد و بسیار ترسناک باشد. البته برخی از افراد چندین بار آن را تجربه کرده‌اند. اما خبر خوب این است که می‌توان با رعایت تکنیک‌های مناسب از بروز سنکوپ و غش کردن جلوگیری کرده و احتمال ایجاد این وضعیت را کاهش داد. در این مطلب از مجله جوان ایرانی به بررسی علت، علائم و روش‌های پیشگیری از بروز سرکوپ می‌پردازیم.

راه‌های پیشگیری از بروز سنکوپ

برای پیشگیری از بروز سنکوپ راه‌های مختلفی وجود دارد که در این مطلب به آن می‌پردازیم.

مدیریت فشار خون

یکی از مؤثرترین روش‌ها برای پیشگیری از بروز سنکوپ مدیریت صحیح فشارخون است. افراد باید به دقت فشارخون خودشان را کنترل کرده و در صورت نیاز از داروهای کاهنده فشار خون استفاده کنند. افرادی که فشار خون دارند، باید از تغییر وضعیت ناگهانی بدن به صورت سریع خودداری کنند‌ این‌گونه افراد باید مصرف آب را نیز افزایش دهند تا فشارخون آنها به خوبی کنترل شود.

تغذیه مناسب و مدیریت قند خون

یکی از یکی دیگر از روش‌های جلوگیری از بروز سنکوپ مصرف منظم و متعادل مواد غذایی است. به ویژه افرادی که دچار دیابت هستند، باید مدام سطح قند خون خودشان را کنترل کنند. به جای وعده غذایی اصلی، از میان‌وعده‌های کوچک استفاده کنند تا از کاهش ناگهانی قند خون جلوگیری شود.

پوشیدن لباس‌های مناسب

یکی دیگر از راهکارهای جلوگیری از سنکوپ و غش کردن این است که لباس‌های گشاد و راحت بپوشید تا از افت فشار خون شما جلوگیری شود. در واقع لباس‌های تنگ جریان خون را مختل کرده و باعث کاهش یکباره فشار خون شده و همین امر موجب سنکوپ شما می‌شود.

مصرف مایعات به مقدار کافی

به ویژه در هوای گرم مایعات کافی بنوشید تا آب بدن شما کم نشود و فشار خونتان به یک‌باره کاهش نیابد. زیرا کم آبی بدن باعث افت فشار خون و در نهایت غش کردن و سنکوپ می‌شود.

آگاهی از عوامل تحریک کننده

هر فردی باید عوامل تحریک کننده بدن خودش را شناسایی کند. به عنوان مثال افرادی که به دلیل افت فشار خون دچار سنکوپ شده‌اند، باید همیشه از تغییر وضعیت ناگهانی بدن خودشان پرهیز کنند. از مکان‌های گرم و پرجمعیت که باعث افت یکباره فشار خون می‌شود نیز خودداری کنند.

دارودرمانی

برخی از داروها به پیشگیری از غش کردن کمک زیادی می‌کنند. به عنوان مثال داروهای تنظیم کننده فشار خون و ضربان قلب می‌تواند مفید واقع شود‌. در واقع پزشک با توجه به علت اصلی این عارضه برای شما داروی مناسب را تجویز می‌کند.

تغییرات در سبک زندگی

تغییرات سبک زندگی مانند کاهش وزن، مدیریت بهتر استرس و افزایش فعالیت بدنی، به کاهش خطر سرکوب یا غش کردن کمک می‌کند‌. این‌گونه تغییرات باعث بهبود عملکرد قلب و عروق شده و قند خون شما کنترل شده، همچنین منجر به کاهش فشار خون می‌شود.

درمان‌های خاص برای مشکلات قلبی

پس از اینکه به پزشک مراجعه کردید، پزشک از شما یک معاینه فیزیکی به عمل می‌آورد. اگر علت سرکوب ناشی از مشکلات قلبی باشد، پزشک استفاده از دستگاه ضربان‌ساز یا انجام جراحی‌های قلب را به شما پیشنهاد می‌دهد. این‌گونه درمان‌ها باعث بهبود جریان قلب شده و در نتیجه به جلوگیری از بروز سنکوپ کمک زیادی می‌کنند.

ورزش منظم و مدیریت استرس

از آنجایی که ورزش منظم به بهبود عملکرد قلب و عروق کمک زیادی می‌کند، در واقع از طریق تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن و یوگا می‌توان استرس را مدیریت کرده و از افزایش فشار خون و سایر مشکلات مرتبط با آن جلوگیری کرد.

نکته: البته دقت کنید درمان غش یا سنکوپ کاملاً به علت آن و تشخیص توسط پزشک شما بستگی دارد. اگر هیچ شرایط بیماری زمینه‌ای وجود نداشته باشد که باعث این وضعیت برای شما شود، معمولاً نیاز به درمان خاصی ندارید؛ اما معمولاً پزشک شما را به صورت بلندمدت تحت نظر قرار می‌دهد.

بهترین روش جلوگیری از سکته مغزی فوری و بهترین غذاها برای آن را در این مطلب بخوانید:

بهترین روش جلوگیری از سکته مغزی

علت بروز سنکوپ چیست؟

به طور کلی اگر مغز شما اکسیژن کافی دریافت نکند ممکن است غش کرده یا به طور موقت هوشیاری خودتان را از دست بدهید. اصطلاح پزشکی برای غش سنکوپ است، اما اکثر افراد آن را به عنوان غش کردن یا از حال رفتن می‌شناسند. این وضعیت ممکن است از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد. معمولاً افراد قبل از سنکوپ احساس سبکی سر، سرگیجه، ضعف یا حالت تهوع دارند. دلایل زیادی وجود دارد که باعث از دست دادن هوشیاری شما می‌شود، اما معمولاً به کاهش کوتاه مدت جریان خون به مغز مربوط می‌شود.

سنکوپ دلایل مختلفی دارد که در ادامه این مطلب، آنها را به طور کامل شرح می‌دهیم.

کاهش فشارخون

کاهش ناگهانی فشارخون یا افت فشار خون، یکی از رایج‌ترین دلایل سنکوپ است. در واقع این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که فرد به طور ناگهانی از حالت نشسته یا خوابیده به حالت ایستاده وضعیت خودش را تغییر بدهد. کاهش فشار خون موجب کاهش جریان خون به مغز شده و در نتیجه فرد ممکن است غش کند.

هیپوگلیسمی یا کاهش قند خون

هیپوگلیسمی نیز زمانی ایجاد می‌شود که سطح قند خون شما یک‌باره کاهش یابد. برخی از افراد ممکن است به دلیل عدم مصرف غذا و یا استفاده بیش از حد داروهای کاهش‌دهنده قند خون یا ورزش شدید بدون مصرف مواد غذایی دچار این وضعیت شوند. این وضعیت باعث کاهش انرژی در سلول‌های مغزی شده و در نتیجه فرد دچار سنکوپ می‌شود.

مشکلات قلبی

برخی از مشکلات قبلی مانند آریتمی‌ها یا اختلال ضربان قلب یا انسداد جریان خون در عروق کرونری باعث ایجاد سنکوپ می‌شود. این‌گونه مشکلات قلبی باعث کاهش جریان خون به مغز می‌شود.

اختلالات عصبی

برخی از اختلالات عصبی مانند تشنج، میگرن یا هرگونه اختلالات اضطرابی ممکن است باعث بروز سنکوپ شود. در واقع این‌گونه تغییرات در فشارخون یا تغییرات در سیستم عصبی، ممکن است باعث ایجاد غش کردن افراد شود.

برخی از داروها

گاهی اوقات مصرف برخی از داروها نیز باعث ایجاد سنکوپ می‌شوند، هرچند که در پیشگیری از آن نیز نقش مفیدی دارند. به عنوان مثال داروهای فشار خون ممکن است باعث از حال رفتن شما شود. همچنین برخی از داروهای بدون نسخه و گیاهان دارویی نیز ممکن است این‌گونه علائم را در شما ایجاد کنند. اگر جدیداً داروی خاصی مصرف می‌کنید، به طور کلی هر دارویی که مصرف می‌کنید را با پزشک در میان بگذارید. از مواد مخدر نیز پرهیز کنید، زیرا ممکن است با داروهایی که پزشک برای شما تجویز کرده تداخل ایجاد کند.

نکته: همچنین ممکن است غش کردن در اثر درد شدید، ایستادن در یک وضعیت برای مدت طولانی، فعالیت بدنی در دماهای گرم، درد خیلی شدید در هنگام اجابت مزاج، مصرف مواد مخدر یا الکل. تشنج، داروهایی که باعث کاهش فشارخون می‌شود نیز ایجاد شود.

البته اگر شما عزیزان دچار بیماری دیابت، بیماری قلبی، آترواسکلروز، ضربان قلب نامنظم یا آریتمی، اضطراب یا حملات پانیک مزمن ریه مانند آمفیزم باشید، احتمال غش کردن شما بیشتر است.

اقدامات فوری در مواجهه با سنکوپ

حال سؤال این است اگر فردی دچار سنکوپ شود چه کاری باید انجام دهد؟ در ادامه این مطلب اقداماتی که بلافاصله پس از بروز این حالت باید انجام شود را بررسی می‌کنیم.

قرار دادن فرد به حالت افقی

اولین قدم برای مواجهه با فردی که غش کرده یا دچار سرکوب شده این است که او را در وضعیت افقی قرار دهید. در واقع فرد را روی زمین بخوابانید، پاهایش را کمی بالاتر از سطح بدنش قرار دهید. این کار باعث می‌شود که جریان خون به سمت مغز فرد افزایش یافته و فرد سریع‌تر به هوش بیاید.

باز کردن لباس‌های تنگ

از آنجایی که لباس‌های تنگ، باعث مختل شدن جریان خون می‌شود، اگر با فردی که دچار سنکوپ شده مواجه شدید، باید فوراً لباس‌های تنگ او را باز کنید. در این صورت گردش خون بهبود یافته و فرد هوشیاری خودش را سریع‌تر به دست می‌آورد.

اطمینان از تنفس مناسب

اطمینان حاصل کنید که مسیرهای تنفس افراد باز هستند و او به خوبی نفس می‌کشد. در واقع سر فرد را به یک طرف برگردانید تا هرگونه مایعات یا استفراغ به مجاری تنفسی نرسد و بیرون بیاید.

استفاده از پارچه مرطوب

یک پارچه را مرطوب کنید و سعی کنید کمی خنک باشد. سپس بر روی پیشانی فرد قرار دهید تا به بهبود وضعیت او کمک زیادی شود. کاهش دمای بدن باعث بازگشت سریع‌تر هوشیاری فرد می‌شود. اگر فرد نفس نمی‌کشد، حتماً با خدمات اورژانس محلی تماس بگیرید.

زمان مراجعه به پزشک

در صورتی که به طور مکرر دچار سنکوپ شوید، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک متخصص با انجام معاینات لازم، علت اصلی غش کردن را تشخیص داده و درمان‌های مناسب را به شما پیشنهاد می‌دهد. درمان‌های مناسب برای سرکوب یا غش کردن را در ادامه با هم بررسی می‌کنیم.

نحوه پیشگیری از سنکوپ راهکارهای خانگی

برای اینکه از سنکوپ پیشگیری کنید، برخی از راهکارهای خانگی را در ادامه شرح می‌دهیم.

اگر احساس ضعف یا سبکی سر دارید، حتماً سعی کنید دراز بکشید. پاهای خودتان را بالاتر از سرتان قرار داده و به مدت ۱۰ دقیقه در این حالت بمانید تا این احساس شما برطرف شود. همچنین بهتر است در فضای هوای تازه قرار بگیرید.

به طور کلی برای اینکه از غش کردن جلوگیری کنید، به آرامی وضعیت خودتان را تغییر دهید. به ویژه زمانی که از حالت خوابیده به حالت ایستاده، تغییر می‌کنید.

هنگامی که از خواب بیدار می‌شوید، چند دقیقه قبل از ایستادن، روی لبه تخت خود بنشینید.

اگر باردار هستید، به هیچ وجه به پشت نخوابید، زیرا فشار رحم در این حالت افزایش یافته و در نتیجه باعث احساس ضعف شما می‌شود.

یک رژیم غذایی سالم داشته باشید. غذای منظم و نوشیدن مقدار زیادی آب باعث می‌شود که از وضعیت سنکوپ جلوگیری کنید.

از محرک‌هایی که باعث غش و سرکوب شما می‌شود، نیز اجتناب کنید. در واقع اگر این حالت غش برای شما تکرار می‌شود، بررسی کنید چه عواملی باعث ایجاد این حالت می‌شود، از همان عوامل جلوگیری کنید.

وعده‌های غذایی را حذف نکنید. اگر مبتلا به دیابت هستید یا قصد کاهش وزن دارید، سعی کنید در طول روز وعده‌های غذایی کوچک‌تر را میل کنید.

سعی کنید روزانه مایعات فراوان بنوشید. هیدراته نگه داشتن بدن به جلوگیری از غش به دلیل کم آبی کمک زیادی می‌کند.

به طور کلی اگر سابقه غش کردن به طور مکرر دارید، برای ایمنی خود و دیگران، رانندگی خودتان را محدود کنید. همچنین در موقعیت‌هایی که باعث غش کردن شما می‌شود قرار نگیرید.

علائم هشداردهنده غش را شناسایی کنید. به عنوان مثال ضعف، حالت تهوع، تیرگی دید، تعریق، احساس گرما، سرگیجه، سبکی سر، ضربان قلب سریع از جمله نشانه‌های سنکوپ هستند. اگر این علائم را دارید آن را نادیده نگیرید، بلکه سعی کنید عوامل محرک را شناسایی کنید.

اگر مستعد غش کردن هستید، تا حد امکان در هوای گرم ورزش نکنید. اگر مجبور به ورزش شدید، حتماً آب کافی مصرف کنید.

همچنین اگر مستعد اضطراب هستید، ورزش منظم، مدیتیشن، گفتگو درمانی یا بسیاری از راهکارهای دیگر می‌تواند برای شما مفید باشد. برخی از افرادی که اضطراب دارند، اگر به طور ناگهانی دچار این وضعیت شوند، ممکن است باعث از حال رفتن آنها شود. بنابراین هنگامی که دچار استرس و اضطراب می‌شوید، سعی کنید نفس آهسته کشیده و به آرامی تا ۱۰ بشمارید تا خودتان را آرام کنید.

داروهایی که پزشک برای دیابت یا مشکلات قلبی عروقی و هر مشکل دیگری برای شما تجویز می‌کند را طبق دستور مصرف کنید. اگر در اثر مصرف دارو، احساس سرگیجه یا سبکی سر دارید، حتماً به پزشک اطلاع دهید تا داروی متفاوتی برای شما تجویز کند که عوارض جانبی نداشته باشد.

اگر هنگام خون دادن یا تزریق واکسن سابقه غش کردن دارید، مقدار زیادی مایعات بنوشید. قبل از آن یک وعده غذایی بخورید. در هنگام خون دادن یا تزریق کردن نیز از فردی که نمونه می‌گیرد درخواست کنید که در حالت خوابیده از شما خون بگیرد. به سوزنی که از شما خون گرفته می‌شود نگاه نکنید و سعی کنید حواس خودتان را پرت کنید‌.

البته دقت کنید اگر بیماری زمینه‌ای ندارید، غش کردن هرازگاهی جای نگرانی ندارد، اما اگر اخیراً بیش از یک‌بار از حال رفته‌اید، همچنین اگر باردار هستید یا اینکه مشکلات قلبی عروقی دارید حتماً با پزشک در میان بگذارید.

به طور کلی بررسی کنید چه موقعیت‌هایی باعث این وضعیت شما شده است. محرک‌ها را شناسایی کرده و از قرارگیری در آن موقعیت پرهیز کنید. به عنوان مثال برخی از افراد با دیدن خون، تزریق یا درد شدید، سنکوپ از حال می‌روند‌. در این صورت افراد باید سعی کنند از موقعیت‌هایی که ممکن است باعث این وضعیت در آنها شود اجتناب کنند.

علائم غش یا سنکوپ چیست؟

قبل از غش کردن معمولاً برخی از موارد زیر را تجربه می‌کنید:

• تنگی نفس، حالت تهوع، استفراغ و معده درد،
• تغییرات بینایی، محوشدن دید، دیدن لکه یا نور غیرواقعی
• صورت رنگ‌پریده، پوست سرد و مرطوب،
• عرق کردن، ضعف، سرگیجه یا سبکی سر،
• بی‌حسی و سوزن سوزن شدن
• احساس استرس، اضطراب، بی‌قراری
• در زمان غش یا سنکوپ، افتادن به زمین

نحوه تشخیص سنکوپ یا غش کردن

اگر سابقه سنکوپ دارید حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک معاینه فیزیکی از شما به عمل آورده و سابقه پزشکی شما را دقیق بررسی می‌کند. همچنین از شما سؤالاتی در مورد مدت زمان ایجاد این وضعیت، سؤالاتی می‌پرسد. همچنین از شما سؤال می‌کند آیا قبل از غش کردن علائمی داشتید یا خیر. کجا این وضعیت برای شما ایجاد شد؟ همچنین ضربان قلب و فشار خون شما را در حالت‌های مختلف از جمله دراز کشیده، نشسته و ایستاده به طور دقیق اندازه‌گیری می‌کند. البته برای تشخیص این وضعیت ممکن است تست‌هایی را نیز برای شما تجویز کند. ممکن است آزمایش خون برای بررسی کم‌خونی و تغییرات متابولیک بدنتان تجویز کند.

همچنین الکتروکاردیوگرام یا آزمایشی که فعالیت الکتریکی قلب شما را ثبت می‌کند نیز تجویز می‌کند.

در برخی از مواقع پزشک برای شما تست ورزش نیز توصیه می‌کند تا قلب شما را نیز مورد بررسی قرار دهد.

همچنین پزشک ممکن است اکوکاردیوگرافی یا آزمایشی که ساختار قلب شما را نشان می‌دهد نیز تجویز کند.

چه زمانی غش یا سنکوپ اورژانسی است؟

غش معمولاً دلیلی برای نگرانی ندارد، اما گاهی اوقات ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل جدی پزشکی باشد. اگر سابقه قبلی بیهوشی و غش ندارید، اما در ماه گذشته بیش از یک بار دچار این وضعیت شده‌اید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

اگر فرد بیهوش شده است باید فوراً با خدمات اورژانس شهر خود تماس بگیرید. همچنین اگر بر روی زمین افتاده و خونریزی دارد نیز حالت اورژانسی دارد.

اگر حامله است یا دیابت دارد به هیچ وجه وقت را از دست ندهید و سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.

همچنین اگر بیمار سابقه غش ندارد و سن او بالای ۵۰ سال است و ضربان قلب نامنظم دارد، نیاز است که با اورژانس تماس بگیرید.

همچنین ممکن است فرد از درد یا فشار قفسه سینه شکایت کند.

برخی از افراد کنترل روده یا مثانه خودشان را از دست می‌دهند، همچنین در گفتار یا بینایی نیز مشکل دارند.

یکی دیگر از وضعیت‌هایی که نیاز به اورژانس دارد، این است که آن فرد قادر به حرکت اندام خود نیست، همچنین ممکن است گیج یا سرگردان باقی بماند.

علائم سکته قلبی در مردان + زنان را در این مطلب بخوانید:

علائم سکته قلبی چیست؟

اگر احساس سنکوپ دارید چه کاری باید انجام دهید؟

اگر احساس می‌کنید در حال غش کردن هستید، برخی از مراحل زیر ممکن است مانع از دست دادن هوشیاری کامل شما شود.

اگر می‌توانید دراز بکشید و پاهای خودتان را بالاتر از سطح بدنتان قرار دهید.

اگر امکان دراز کشیدن ندارید، بنشینید و سر خودتان را بین زانوهایتان قرار دهید.

چه در حالت دراز کشیده و چه در حالت نشسته صبر کنید تا احساس بهتری پیدا کرده، سپس به آرامی بلند شوید و بایستید.

مشت خودتان را محکم کنید و بازوهایتان را منقبض کنید این مورد به افزایش فشارخون شما کمک زیادی می‌کند.

پاهای خودتان را روی هم قرار داده یا اینکه آنها را محکم به هم فشار دهید تا فشارخون شما افزایش یابد.

اگر احساس ضعف دارید و احساس می‌کنید سبکی سر شما ممکن است ناشی از کمبود غذا باشد، حتماً خوراکی میل کنید.

اگر احساس می‌کنید غش کردن شما ممکن است به دلیل کم آبی باشد، به آرامی کمی آب بنوشید.

نفس‌های آهسته بکشید و سعی کنید آرامش خودتان را حفظ کنید.

همچنین اگر کسی را مشاهده کردید که در حالت غش کردن است، از او بخواهید که این نکات را رعایت کند. می‌توانید برایش آب یا غذا بیاورید و از او بخواهید که دراز بکشند یا بنشینند و سرشان را بین زانوهایشان قرار دهند. در این فاصله سعی کنید اجسام خطرناک را از فردی که در حالت غش کردن است دور کنید تا اگر او به زمین افتاد صدمه‌ای نبیند.

اگر درهرصورت فرد بیهوش شد، او را به پشت خوابانده و تنفس او را بررسی کنید. همچنین مطمئن شوید اگر پس از یک دقیقه نفس نمی‌کشد، حتماً با اورژانس تماس بگیرید.

آیا سنکوپ رایج است؟

سنکوپ معمولا یک اتفاق رایج است که حدود 3 درصد از مردان و 3.5 درصد زنان را در برخی از سنین دچار می‌کند. البته افراد مسن و سنین بالای ۷۵ سال بیشتر دچار این عارضه می‌شوند، هرچند این شرایط ممکن است در هر سن و در هر فردی رخ دهد.

سخن پایانی

همان‌طور که مشاهده کردید سنکوپ یا غش کردن دلایل مختلف مانند کاهش ناگهانی فشارخون، کاهش قند خون، مشکلات قلبی، اختلالات عصبی و مواردی از این قبیل دارد. در این مطلب از مجله جوان ایرانی با علل و عوامل خطر این وضعیت به طور کامل آشنا شده و راه‌های پیشگیری از آنها به طور شرح دادیم. اگر شما عزیزان نیز تجربه‌ای در این مورد دارید، می‌توانید در انتهای مقاله بخش نظرات پیام خود را با ما و سایر مخاطبان مجله جوان ایرانی در میان بگذارید.

منابع:

https://www.healthline.com/health/fainting

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17536-syncope

https://www.healthline.com/health/how-to-prevent-fainting

https://www.uptodate.com/contents/syncope-fainting-beyond-the-basics/print