لقاح مصنوعی اسب چگونه است؟ مزایا و معایب آن
لقاح مصنوعی اسب + نحوه جمع‌آوری و نگهداری منی آن‌ها
تلقیح مصنوعی (AI) در اسب‌ها یا همان لقاح مصنوعی اسب به یک تکنیک پرورش محبوب تبدیل شده است. این کار به پرورش‌دهندگان اسب اجازه می‌دهد تا کیفیت ژنتیکی گله خود را بدون خطرات پرورش طبیعی بهبود بخشند.
لقاح مصنوعی شامل جمع‌آوری، حفظ و انتقال مایع منی از اسب نر به مادیان است. زمانی مفید است که یک اسب نر خاص ممکن است دور از مادیان زندگی کند، یا زمانی که مادیان به‌سختی باردار می‌شود صورت خواهد گرفت.
جمع‌آوری و نگهداری منی اسب
در واقع جمع‌آوری منی از نریان معمولاً با استفاده از واژن مصنوعی (AV) انجام می‌شود که فرایند تولیدمثل طبیعی را تقلید می‌کند.
اسب نر برای سوار شدن به مادیان ساختگی آموزش داده می‌شود. سپس از AV برای جمع‌آوری مایع منی استفاده خواهد شد. پس از جمع‌آوری، مایع منی از نظر قابلیت حرکت، غلظت و مورفولوژی (شکل بیولوژیکی) آنالیز می‌شود.
این آمار برای تعیین زنده ماندن مایع منی تازه و خنک شده برای تلقیح فوری، در مقابل فرایند انجماد در نگهداری طولانی‌مدت مفید است.
برای حفظ اسپرم، آن را با یک اکستندر رقیق می‌کنند. اکستندر محلولی حاوی مواد مغذی و عوامل محافظ است. گسترش‌دهنده به حفظ زنده ماندن اسپرم در طول ذخیره‌سازی و حمل‌ونقل کمک می‌کند.
سپس مایع منی رقیق شده در نی یا ویال بسته‌بندی می‌شود. بسته به روش نگهداری، منی یا بر روی یخ برای نمونه خنک شده تازه یا با نیتروژن مایع برای نمونه‌های منجمد ارسال می‌شود. ذوب و استفاده از مایع منی یک فرایند حساس است. تغییرات دما می‌تواند برای اسپرم‌های حساس کشنده باشد.
آماده‌سازی مادیان برای تلقیح
در زمان مناسب، مادیان با بسته‌بندی و تمیز کردن کامل دم، برای لقاح آماده، سپس بسته به روش تلقیح، دامپزشک ممکن است به‌صورت دستی رکتوم را از کود خالی کند. بنابراین پیپت لقاح مصنوعی را می‌توان به‌آرامی از بالا هدایت کرد تا از قرار دادن مناسب پیپت مطمئن شود.
هدف از آماده‌سازی به‌حداقل‌رساندن احتمال آلودگی مو، مدفوع یا باکتری به رحم است. این یک فرایند استریل است. برای این کار صابون ملایم روی اسکراب معمولی کلرهگزیدین یا بتادین توصیه می‌شود، زیرا این صابون‌ها می‌توانند برای مایع منی کشنده باشند.
انتقال مایع منی به مادیان
هنگامی که مادیان آماده شد، در صورت منجمد بودن با استفاده از دستورالعمل، مایع منی ذوب می‌شود. اگر از مایع منی خنک شده استفاده شود، تا آخرین لحظه ممکن در جعبه خود نگهداری شود، زیرا نور می‌تواند مضر باشد.
دامپزشک یک آستین استریل می‌پوشد و اسب را استریل می‌کند. یک پیپت استریل باز می‌شود و به‌آرامی از فرج، دهانه رحم، به داخل رحم منتقل می‌شود.
در چنین مواردی یا هنگام استفاده از مایع منی منجمد، اغلب از روش تلقیح شاخ عمیق استفاده می‌شود. این کار شامل رها کردن نوک پیپت در رحم است. سپس کشیدن بازوی لمس کننده قبل از ورود به راست‌روده انجام می‌شود.
بنابراین، دامپزشک می‌تواند شاخ‌های رحم را حس کند و به‌آرامی پیپت را با هر دو دست هدایت نماید. یکی پیپت را از بیرون هدایت می‌کند و دیگری از داخل، بنابراین نوک پیپت به سمت تخمدانی که در حال تخمک‌گذاری است هدایت می‌شود و اسپرم را تاحدامکان به جایی که تخمک قرار می‌گیرد نزدیک می‌کند.
پس از تلقیح، دامپزشک ممکن است استفاده از اکسی‌توسین را برای کمک به پاک‌سازی رحم یا انجام فلاش‌های رحمی قبل و بعد از تولیدمثل توصیه کند.
این کارها معمولاً در مواردی استفاده می‌شوند که مادیان معمولاً مایع خود را پس از تخمک‌گذاری پاک نمی‌کند. متأسفانه این شرایط احتمال عفونت رحم یا التهاب شدید را افزایش داده و سرعت بارداری را کاهش می‌دهد.
منی اغلب باعث واکنش التهابی در رحم مادیان می‌شود. اگر او سابقه ضخیم شدن دیواره رحم، سقط‌های مکرر یا عفونت پس از تولیدمثل داشته باشد، ممکن است کاندیدای یکی از این روش‌ها در طول فرایند لقاح مصنوعی باشد.
میزان موفقیت لقاح مصنوعی در اسب چقدر است؟
می‌توان گفت میزان موفقیت لقاح مصنوعی در اسب‌ها بسته به عوامل مختلفی متفاوت است. مانند:
- کیفیت مایع منی
- زمان تلقیح
- سلامت تولیدمثل مادیان
به طور متوسط، میزان موفقیت برای لقاح مصنوعی در اسب‌ها از 50٪ تا 70٪ متغیر است. منی منجمد نسبت به مایع منی سرد شده، درصد موفقیت کمتری دارد. دلایل احتمالی موفقیت کمتر لقاح مصنوعی عبارتند از:
- تحرک یا مورفولوژی ضعیف اسپرم
- تأخیر در انتقال اسپرم
- سلامت ضعیف رحم
- زمان نامناسب لقاح در رابطه با تخمک‌گذاری
- وضعیت تولیدمثل یا سابقه مادیان
معایب لقاح مصنوعی در اسب
یکی از بزرگ‌ترین معایب لقاح مصنوعی در مقابل رابطه زنده مادیان با اسب نر در نزدیکی، هزینه آن است. هزینه‌های پرورش لقاح مصنوعی شامل قرارداد پرورش، معاینات دامپزشکی، هزینه‌های حمل‌ونقل مایع منی، همراه با هرگونه عوارض غافلگیرکننده یا هزینه‌های تکراری درصورتی‌که کارها طبق برنامه پیش نرود.
