نقش گیاهان در هوازدگی چیست؟ در این مقاله با ما باشید تا به بررسی پدیده‌ای به نام هوازدگی بپردازیم. این نوع پدیده می‌تواند موجب شکاف و تجزیه عناصر مختلف طبیعی شود که معمولا توسط عوامل طبیعی یا شیمیایی و غیره نجام می‌شود. در ادامه ابتدا این نوع واقعه را توضیح می‌دهیم سپس راجع به نقشی که نقش گیاهان در هوازدگی دارند و پاسخ به این سوال که گیاهان چگونه باعث هوازدگی فیزیکی می شوند؟ (هشتم علوم تجربی) می‌پردازیم.
پدیده هوازدگی چیست؟
نقش گیاهان در هوازدگی چیست؟ ابتدا برای پاسخ به این پرسش، بهتر است این پدیده را تعریف کنیم. هوازدگی را می‌توان یکی از پدیده‌های رخ داده در کره زمین دانست که در آن سنگ‌های پوسته زمین با تماس با سطح کره زمین و هوا کره،متلاشی می‌شوند. تعبیر دیگری که برای پدیده هوازدگی به کار رفته است را می‌توان فرآیندی دانست که در آن ساختار و نیز شکل سنگها تغییر می‌کنند. دانشمندان، هوازدگی را یک نوع فرآیند طبیعی عنوان می‌کنند که در آن می‌توان عوامل مختلفی را دید که دچار تجزیه می‌شوند. اعم از چوب و خاک، سنگ و مواد مصنوعی، مواد معدنی و غیره. تمامی این موارد می‌تواند از طریق تماس با مواردی اعم از آب، جو زمین و نیز موجودات بیولوژیکی رخ دهند.
توجه کنید که این پدیده با فرسایش متفاوت است. تفاوت آن را می‌توان در نوع رخ دادن دانست. در پدیده هوازدگی، این مورد به صورت یک مرتبه و به اصطلاح در جا رخ خواهد داد که می‌تواند با کمی حرکت یا حتی بدون حرکت ایجاد شود. این پدیده شامل موارد مختلفی اعم از سنگها، آب و یخ، برف و امواج و گرانش می‌شوند.
انواع هوازدگی چیست؟
در رابطه با انواع هوازدگی باید گفت این مشکل تقسیم بندی که در این رابطه لحاظ شده است، به دو دسته هوازدگی فیزیکی و شیمیایی انجام می‌گردد. این دو می‌توانند دارای مولفه بیولوژیکی نیز باشند.
- در هوازدگی مکانیکی (یا به اصطلاح فیزیکی)، سنگها و خاک دچار تجزیه می‌شود. این واقعه می‌تواند از طریق برخورد با شرایطی از جمله آب و گرما فشار و یخ انجام شود. نقش گیاهان در هوازدگی فیزیکی نیز می‌تواند قابل ملاحظه باشد که در بخش بعدی به آن می‌پردازیم.
- هوازدگی شیمیایی می‌تواند با تاثیر مستقیم مواد شیمیایی جوی در کنار مواد شیمیایی بیولوژیکی انجام شود. نامگذاری این حالت می‌تواند به صورت بیولوژیکی در تجزیه سنگها، مواد معدنی و نیز خاک شناخته شود.
موارد فیزیکی در محیط‌های بسیار سرد یا خشک رخ داده و نیز موارد شیمیایی در آب و هواهای گرم و مرطوب رایج‌تر هستند.
گیاهان چگونه باعث هوازدگی فیزیکی می شوند؟
حال توانستیم با مفهوم هوازدگی آشنا شویم. سوالی که ممکن است برای بسیاری از ما مطرح شود، آن است که گیاهان چگونه باعث هوازدگی فیزیکی می شوند؟ در این خصوص می‌توان به موارد مختلفی اشاره کرد که غالبا در نوع فیزیکی رخ می‌دهند. واضح است که گیاهان در محیط‌های فیزیکی طبیعی خواسته یا ناخواسته رشد می‌کنند و می‌توانند منجر به تجزیه یا از بین رفتن سنگها، خاک و موارد دیگر گردند.
نقش گیاهان در هوازدگی
برای توضیح نقش گیاهان در هوازدگی می‌توان به حالت‌های مختلفی اشاره کرد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- گیاهان ممکن است در اثر جابه‌جایی با هوا و باد، در قسمت‌های مختلفی رشد کنند و ریشه بزنند. این ریشه زدن می‌تواند به بدنه سنگها وارد شود و منجر به جدا شدن آنها از یکدیگر خواهد شد. با این کار سنگها از هم جدا شده و دچار تجزیه خواهند شد.
- در بین عوامل مهم 6 گانه‌ای که نقش موثری در هوازدگی فیزیکی دارند، می‌توان فعالیت موجودات زنده اعم از گیاهان را یک عامل مهم دانست. گیاهان در این تعریف به عنوان موجودی زنده درنظر گرفته می‌شوند که ریشه آنها برای جستجوی مواد معدنی به داخل سنگها می‌رود و می‌تواند در صورتی که با رشد همراه باشد، قطعات سنگها را از هم دور بنماید.
در این قسمت با کمربند سیارک ها و مکان آن آشنا شوید.
- یکی از نمونه‌هایی که می‌توان در نقش گیاهان در هوازدگی از نوع شیمیایی بیان کرد، این است که این نوع هوازدگی می‌تواند توسط عوامل زمین شناسی نیز صورت گیرد. به عنوان مثال آب و اکسیژن و نیز عوامل بیولوژیکی از جمله اسید‌هایی که توسط متابولیسم میکروبی تولید شده و ریشه گیاهان تقویت می‌شوند.
- برخی از گیاهان می‌توانند در ایجاد هوازدگی به شیوه‌ای دیگر موثر باشند. از جمله می‌توانند با ایجاد خزه‌ها در روی سنگها و نیز بر اثر ترکیبات اسیدی، هوای شیمیایی این پدیده را ایجاد نمایند.
- نقش گیاهان در هوازدگی نوع بیولوژیکی بسیار مهم است. چراکه بنا به تحقیقات، بیان شده است که این گیاهان می‌توانند اقدام به انتشار ترکیبات کلات و نیز مولکول‌های اسیدی نمایند. در این حالت است که ترکیبات از جمله آلومینیوم و نیز آهن را می‌توانند در خاک‌های زیر آنها بشکانند. ترکیبات کلات شامل اسید‌های آلی و نیز سایدرفورها شده و نیز مولکول‌های اسیدی شامل پروتون‌ها و نیز اسید‌های آلی می‌گردد.
دیگر موارد در نقش گیاهان در هوازدگی
در ادامه بررسی و پاسخ به این سوال که نقش گیاهان در هوازدگی چیست؟ همچنین می‌توان به چند مورد زیر نیز اشاره کرد که عبارتند از:
- رشد گیاهان و ریشه آنها در سنگها می‌تواند باعث شده تا شکاف بیشتری در این عناصر ایجاد شود. این مورد باعث می‌شود عوامل هوازدگی بیشتری به داخل سنگها نفوذ کنند و در نتیجه شرایط هوازدگی راحت‌تر شود.
- همچنین این کار می‌تواند در کمک به حیوانات و حشراتی که سطح خاک مشغول برهم زدن ذرات هستند نیز موثر بوده و می‌تواند منجر به جا به جایی و در معرض قرار گرفتن هوازدگی شود.
نقش گیاهان در هوازدگی کلاس هشتم
در پاسخ به اینکه گیاهان در هوازدگی چه نقشی دارند، با توجه به پاسخ‌های علوم تجربی در کلاس هشتم، می‌توان به تعریف زیر اشاره نمود که به شرح زیر می‌باشد:
- گیاهان می‌توانند اکسیژن تولید کنند. این کار باعث می‌شود تا هوازدگی از طریق ترکیب شدن اکسیژن با کانی‌ها انجام شود. در این حالت اکسیژن زیاد در هوا می‌تواند با مواد معدنی سنگها ترکیب شود. در نهایت مواد به وجود آمده می‌تواند به راحتی خرد شوند.
- گیاهان می‌توانند از طریق برهم زدن ترکیب‌های کانی‌های سنگ، با جذب مواد معدنی توسط ریشه به هوازدگی کمک کنند.
- پاسخ دیگری که راجع به نقش گیاهان در هوازدگی بیان شده است، این مورد می‌باشد که گیاهان در حال پوسیدگی می‌توانند از خود اسید‌هایی را ترشح کنند که منجر خواهد شد تا سنگها تخریب شده و هوازدگی رخ دهد.
- گیاهان می‌توانند از طریق رشد ریشه‌های خود، به درون سنگها نفوذ کنند و با این کار، ترکیبات شیمیایی درون سنگها را تغییر می‌دهند. نمونه آن را می‌توان کودهای شیمیایی دانست.
از جمله عوامل موثر در هوازدگی را نام ببرید:
در پاسخ به این پرسش می‌توان به عناصری مانند آب، گیاهان، باد و جانوران، کاهش بار لایه‌های فوقانی و نیز تفاوت دماها اشاره کرد.
