آیا تا به حال اسم تراکستومی به گوشتان خورده؟ آیا میدانید تراکستومی چیست؟ تراکستومی که اغلب بهعنوان تراچ شناخته میشود، یک روش جراحی است که شامل ایجاد یک سوراخ مصنوعی در نای از طریق گردن است. در ادامه به بررسی این اقدام نجاتدهنده پزشکی میپردازیم.
دلایل انجام تراکستومی چیست؟
تراکستومی به دلایل مختلفی انجام میشود و اغلب بهمنظور حفظ و بهبود تنفس بیماران استفاده میشود. این روش جراحی معمولاً در موارد زیر توصیه میشود:
- مسدود شدن مجاری هوایی فوقانی: در برخی موارد، مثل تصاقات یا مشکلات ساختاری در بالای مجاری هوایی (مثل تنگیها یا تومورها)، تراکستومی بهعنوان راهی برای دور زدن این مشکلات و ایجاد مسیر تنفسی جدید در نظر گرفته میشود.
- پاکسازی ترشحات مجاری هوایی: برخی از بیماران به دلیل مشکلات ریهای یا بیماریهایی مانند بیماریهای مزمن ریوی نیاز به تخلیه ترشحات از مجاری هوایی دارند. تراکستومی امکان پاکسازی و خارج کردن ترشحات را به طور مؤثرتر فراهم میکند.
- تهویه مکانیکی طولانیمدت: برخی بیماران به علت وضعیتهایی مانند فلج عضلات حنجره یا سیستم تنفسی ضعیف نیاز به تهویه مکانیکی طولانیمدت دارند. تراکستومی به ایجاد مسیری برای اتصال به وسایل تهویه مکانیکی کمک میکند.
- منتقل کردن اکسیژن: در برخی موارد، مثل بیماریهای خاصی که تنفس مؤثر را مختل میکنند، تراکستومی بهمنظور منتقل کردن آسانتر و ایمنتر اکسیژن به ریهها استفاده میشود.
چه کسانی نیازمند به تراکستومی
طبق موارد گفته شد در پاراگراف قبل باید توجه داشت که موارد دیگری نیز ممکن است نیاز به تراکستومی داشته باشند، از جمله:
- آنافیلاکسی (واکنش حاد به آلرژنها)
- نقایص مادرزادی مجاری هوایی
- سوختگی مجاری هوایی به علت تنفس مواد سوزاننده
- آسیب دیواره قفسه سینه
- سوختگی شدید
- عفونتهای خاص
- بدخیمی در مناطق گردن و گلو
- بیماریهای مزمن ریوی
- آسیب حنجره یا جراحیهای حنجرهای
- انسداد مجاری هوایی توسط جسم خارجی
- آپنه انسدادی خواب (مشکلات تنفسی در حین خواب)
تصمیم نهایی در مورد انجام تراکستومی توسط پزشکان و تیم درمانی بر اساس وضعیت بیمار و نیازهای آن تعیین میشود.
انجام تراکستومی
تراکستومی یک روند جراحی است که نیازمند آمادگی قبلی و مراحل دقیقی برای انجام آن است. در ادامه توضیح داده میشود که چگونه این روند انجام میشود و چه کارهایی باید برای آن انجام داد.
آمادگی قبلی برای تراکستومی
قبل از اجرای تراکستومی، پزشک معالج شما نحوه آمادگی لازم را توضیح میدهد. در برخی موارد، ممکن است پیش از عمل تراکستومی به شما توصیه شود که حداقل ۱۲ ساعت قبل از عمل ناشتا باشید.
این موضوع معمولاً برای کاهش ریسک عفونت در طی جراحی مطرح میشود. بااینحال، در شرایط اورژانسی بدون ناشتا برای تراکستومی عمل میشود.
بیهوشی
تراکستومی عموماً تحت بیهوشی عمومی انجام میشود. این بدان معناست که بیمار به مدت معینی به کمک داروهای بیهوشکننده به خواب عمیقی فرو میرود و در طی اجرای جراحی هیچ دردی حس نمیکند. در شرایط ضروری، ممکن است از بیحسی موضعی نیز استفاده شود.
برش و ایجاد دسترسی
پس از بیهوشی، جراح برشی در منطقه گردن بیمار ایجاد میکند. این برش از بین حلقههای غضروفی گردن عبور میکند و یک مسیر برای وارد کردن لوله تراکستومی ایجاد میکند.
قرار دادن لوله تراکستومی
لوله تراکستومی بهاندازه کافی گردانده میشود تا بتواند بهدرستی در محل قرار گیرد و بهمنظور تنفس یا مراقبت از مجرای هوایی مورد استفاده قرار گیرد. این لوله سپس با استفاده از نوارهای مخصوص به گردن شما محکم میشود.
مراقبت و ترمیم پوست
پوست اطراف لوله تراکستومی بهدقت ترمیم میشود تا لوله به احکام درستی در محل ثابت نگه داشته شود و هر گونه خطر عفونت کاهش یابد.
پس از عمل
بلافاصله پس از عمل، تیم جراحی و پرستاران به مراقبت از زخم و لوله تراکستومی میپردازند. همچنین، برای بیمارانی که نیاز به تنفس از طریق دستگاه دارند، لوله تراکستومی به یک ونتیلاتور متصل میشود.
تراکستومی یک روند جراحی حساس و مهم است و نیاز به تجربه و دقت بالا دارد. پزشک معالج و تیم درمانی شما همواره برای پیگیری و مراقبت درست از تراکستومی شما در دسترس خواهند بود.
مراقبت از تراکستومی در خانه
لازم به ذکر است که مراقبت از تراکستومی در منزل نیازمند آموزش و تجربه است. افرادی که مسئول مراقبت از بیمار تراکستومی شده هستند باید به طور حرفهای اقدام کنند. در این مراقبت، رعایت نکات زیر بسیار مهم هستند.
تمیز کردن
در واقع تمیزی تراکستومی یکی از جنبههای حیاتی است. در بیمارستان، پرستاران مراقبت از تراکستومی را انجام میدهند. اما در منزل، تمیزی بهدقت توسط پرستار یا نفرات مسئول آموزشدیده باید انجام شود.
تراکستومی و پوست اطراف آن باید روزانه تمیز شوند. این اقدام باعث جلوگیری از تجمع مخاط خشک و حفاظت از پوست در اطراف تراکستومی میشود.
ساکشن کردن
میتوان گفت ساکشن کردن تراکستومی بهمنظور تخلیه ترشحات و خلط است که باید صحیح انجام شود. این فرایند ممکن است باعث سرفه شود و اگر رنگ ترشح تغییر کند، باید به پزشک اطلاع داده شود.
دوش گرفتن
اگر قصد دارید تراکستومی را بشویید، باید مراقبتهای خاصی انجام دهید. برای جلوگیری از ورود آب به تراکستومی و ریهها، باید دهانه مجرای تراکستومی و گردن را با پوشش ضدآب محافظت کنید. لازم است تا تجهیزات مورد نیاز مثل اسپری آبکشتی و محافظ صورت تهیه نمایید.
تغییر لوله تراکستومی
نوع تراکستومی و توصیههای پزشک شما میتوانند تعیینکننده زمان تعویض لوله باشند. بیشتر افراد به طور معمول لوله تراکستومی خود را هر 1 تا 3 ماه یکبار با لوله جدید جایگزین میکنند.
تجهیزات
پرستاران و افراد مراقبتکننده نیاز به داشتن تجهیزات مورد نیاز هستند. این تجهیزات شامل دستگاه مکش، کاتترهای یکبار مصرف، ساکشن و محلول نمک میشوند. بسته به نیاز شخصی، از اکسیژن، دستگاه ونتیلاتور و ماسک ویژه نیز استفاده میشود.
مراقبت از تراکستومی نیازمند آموزش و توجه به جزئیات است و توسط افراد متخصص و آموزشدیده انجام میشود. همواره با پزشک معالج خود مشورت کنید تا راهنمایی و توصیههای دقیق در مورد مراقبت از تراکستومی در منزل دریافت کنید.
نکات تعویض تراکوستومی در منزل توسط پرستار
تعویض لوله تراکوستومی نیازمند دقت و رعایت اصول آسپتیک است و باید توسط تیم تخصصی تنفسی، گوش، حلق، و بینی تعیین و انجام شود.
درصورتیکه وضعیت اورژانسی پیش آید، تعویض لوله باید بر اساس نیازهای فردی بیمار و نوع لوله تراکوستومی انجام گیرد. در ابتدا، توصیه میشود که اولین تعویض لوله توسط پرستاران آیسییو باتجربه در این زمینه صورت گیرد.
زمان تعویض تراکوستومی
تعویض لوله تراکوستومی باید قبل از وعدهغذایی یا حداقل یک ساعت پس از آن صورت گیرد تا خطر تنفس مورد نظر به حداقل برسد.
روش تعویض تراکوستومی
تجهیزات مورد نیاز برای تعویض تراکوستومی شامل:
- کیت تراکوستومی
- دستگاه مکش و کاتترهای مکش به اندازة مناسب
- حوله کوچک
- یک ملحفه تخت برای بیمار
- روشنایی مناسب
- آمادگیهای لازم برای تعویض
مراحل تعویض لوله تراکوستومی
- حتماً از محافظ چشم استفاده کنید.
- دستها را بادقت و اصولی ضدعفونی کرده و دستکش استریل بپوشانید.
- تجهیزات مورد نیاز را آماده کنید.
- آن را از بستهبندی خارج کرده و ظرف را آماده کنید (تاریخ انقضای آن را چک کنید).
- لوله تراکوستومی جدید را بادقت نصب کنید و پیوندها را به داخل فلنج قرار دهید و گره بزنید.
- مطمئن شوید که لوله تراکوستومی کوچکتر موجود است.
- اگر از گرههای ولکرو استفاده میکنید، آنها را تنها در یک طرف فلنج قرار دهید.
- تکنیکهای آرامبخشی را در نظر بگیرید.
- حوله لوله شده را زیر شانههای بیمار قرار دهید تا گردن آنها گسترش یابد.
- قبل از برداشتن لوله قدیمی و نصب لوله تراکوستومی جدید، بلافاصله لوله تراکوستومی موجود را ساکشن کنید و مواد زائد را دور بیندازید.
- دستکشها را بردارید و دستهایتان را بهخوبی تمیز نمایید.
فواید تراکستومی
- تسهیل تخلیه ترشحات مجرای تنفسی: تراکستومی بهعنوان یک راه هوایی جایگزین برای خروج ترشحات مجاری تنفسی بیماران عمل میکند که به دلیل مشکلات تنفسی نمیتوانند ترشحات را بهصورت طبیعی از بدن خارج کنند.
- استفاده طولانیمدت از دستگاه تهویه مکانیکی: افرادی که نیاز به استفاده طولانیمدت از دستگاه تهویه مکانیکی دارند و راه هوایی اصلی برای تنفس مطمئنی ندارند، میتوانند از تراکستومی استفاده کنند تا تنفس بهتری داشته باشند.
- جلوگیری از ورود مواد خارجی به ریه: در بیمارانی که به علت ناتوانی یا عدم هوشیاری قادر به حفظ راه هوایی نیستند، تراکستومی جلوگیری از ورود مواد خارجی، ترشحات دهانی یا محتویات معده به ریهها را فراهم میکند.
عوارض تراکستومی
- خونریزی: عوارض زودهنگام تراکستومی میتواند شامل خونریزی باشد که ممکن است در دوران جراحی به وجود آید.
- گیر افتادن هوا: گیرافتادن هوا در اطراف ریهها و در لایههای عمیقتر قفسه سینه میتواند از مشکلات بعد از جراحی تراکستومی باشد.
- آسیب به لوله بلع: تراکستومی ممکن است به لوله بلع آسیب برساند.
- آسیب به عصب صوتی: در برخی موارد، انجام تراکستومی میتواند به آسیب عصبی که ممکن است تحریک طنابهای صوتی باشد، منجر شود.
- تنفس از راه نای: در برخی موارد، تنفس از راه نای بهجای لوله تراکوستومی ممکن است رخ دهد.
- تنگی راه هوایی فوقانی: پس از انجام تراکستومی، تنگی راه هوایی فوقانی محل تراکستومی ممکن است رخ دهد.
- بسته نشدن حفره تراکستومی پس از برداشتن لوله: حتی پس از برداشتن لوله تراکوستومی، ممکن است حفره بسته نشود.
موقعیتها و شرایط لازم برای برداشت تراکستومی
تراکستومی یک روش جراحی است که انجام آن بادقت و بر اساس شرایط بیماری بستگی دارد. در زیر شرایطی که ممکن است برداشت تراکستومی لازم باشد را بررسی کردهایم که عبارتاند از:
- هوشیاری بیمار: بیمار باید بهگونهای هوشیار باشد که بتواند به دستورات پزشک پاسخ دهد. این کار نشاندهندة توانایی بیمار در مدیریت و نظارت بر تراکستومی است.
- تنفس بدون مشکل: بیمار باید بتواند بدون دستگاه ونتیلاتور تنفس کند و تنفس او بدون مشکلات عمده باشد.
- ساکشن نای: اگر بیمار توانایی خود در سرفه کردن و خروج ترشحات از گلوی خود را داشته باشد و نیاز به ساکشن نای کمتر از یکبار در روز نداشته باشد، ممکن است لازم باشد.
- وضعیت جسمانی بیمار: وضعیت جسمانی بیمار پیش از برداشت تراک زیر گلو بهگونهای باید باشد که توانایی کنترل ترشحات گلوی خود را داشته باشد تا از خطر آسپیراسیون (ورود مواد به ریه) جلوگیری کند.
- توانایی کوچک کردن لوله تراکستومی: بیمار باید توانایی کوچککردن لوله تراکستومی خود را داشته باشد بهاندازهای که لوله با سایز 4 شیلی بدون مشکل در تنفس دیگران قرار بگیرد.
- آموزش و نظارت پزشک و پرستار: قبل از برداشت تراکستومی، پزشک و پرستار باید بیمار را طبق روال مشخص و بدون مشکلی بررسی کرده و تأیید کنند که وضعیت بیمار مناسب برای برداشت تراکستومی است یا خیر.
