آپنه خواب چیست؟ آیا خطرناک است؟ علائم + درمان آن
علائم، عوارض + درمان بیماری آپنه خواب
اگر با صدای بلند خروپف می کنید و حتی بعد از یک خواب کامل شبانه احساس خستگی را دارید، می‌توان گفت یکی از علل این مشکل آن است که دچار آپنه خواب باشید. آپنه خواب می‌تواند به علل مختلفی رخ دهد و عدم رفع آن منجر به مشکلات حادی در آینده می‌شود. در این مقاله با ما باشید تا به بررسی کامل این مشکل، عوارض و راه‌های درمان آن بپردازیم.
آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب یک اختلال در هنگام خوابیدن برای افراد است که می‌تواند منجر به عوارض جدی شود. در این حالت فرد در هنگام خواب دچار قطع و تقطیع در تنفس می‌شود و این مشکل می‌تواند به صورت مکرر پیش آید. این نوع اختلال می‌تواند گاهی تا صدها بار در یک شب هم ایجاد شود که وضعیت نامناسبی را ایجاد می‌کند.
اگر آپنه خواب درمان نشود، این مشکل می‌تواند باعث تعدادی از مشکلات سلامتی شما شود، از جمله فشار خون بالا، سکته مغزی، کاردیومیوپاتی (بزرگ شدن بافت عضلانی قلب)، نارسایی قلبی، دیابت و حملات قلبی. آپنه خواب درمان نشده همچنین می‌تواند مسئول اتفاقات نامناسبی در بدن از جمله اختلالات شغلی، حوادث ناشی از کار و تصادفات وسایل نقلیه موتوری و همچنین عدم موفقیت در مدرسه در کودکان و نوجوانان باشد.
در حالت کلی می‌تواند 2 نوع از این اختلال رایج در خواب را معرفی کرد که تحت عنوان آپنه خواب انسدادی و نیز مرکزی شناخته می‌شود:
- آپنه انسدادی خواب شایع‌تر از مورد دوم است. آپنه انسدادی خواب به صورت دوره‌های مکرر ایجاد می‌شود که می‌تواند باعث انسداد کامل یا جزئی راه هوایی فوقانی در طول خواب شود. در طول یک دوره آپنه، با افزایش فشار برای باز کردن راه هوایی، دیافراگم و عضلات قفسه سینه سخت‌تر کار می‌کنند. سپس تنفس مجدد می‌تواند با تکان خوردن سر و یا به همراه یک تنفس بلند مجددا شروع شود. این دوره‌ها می‌توانند با خواب سالم تداخل کنند، جریان اکسیژن را به اندام‌های حیاتی کاهش دهند و باعث بی‌نظمی ریتم قلب شوند.
- در آپنه خواب مرکزی، راه هوایی مسدود نمی‌شود؛ اما مغز به دلیل بی ثباتی در مرکز کنترل تنفس، نمی‌تواند به ماهیچه‌ها سیگنال تنفس دهد. آپنه مرکزی می‌تواند با توجه به وضعیت سیستم مرکزی متناسبا رفتار کند.
در حالت دیگر که می‌توان آن را با عنوان سندرم آپنه خواب پیچیده یا ترکیبی بیان کرد، این مشکل زمانی رخ می‌دهد که فردی دارای آپنه انسدادی و آپنه مرکزی خواب باشد. در حالتی که به این مشکل دچار هستید، می‌توانید تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید، به پزشک مراجعه کنید و با درمان و کاهش آن می‌توانید از سایر اختلال‌ها از جمله مشکلات قلبی و عوارض آن هم جلوگیری کنید.
علائم آپنه خواب
اغلب اولین علائم از این مشکل نه توسط بیمار، بلکه توسط افرادی که با او زندگی می‌کنند تشخیص داده می‌شود. بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال ممکن است هیچ ناراحتی را نسبت به آن تجربه نکنند. در مورد علائم ین بیماری می‌توان گفت:
- خرناس.
- خواب آلودگی یا خستگی در طول روز.
- بی‌قراری در هنگام خواب که می‌تواند به همراه بیداری‌های پی در پی نیز باشد.
- بیدار شدن به صورت ناگهانی که در برخی موارد با نفس نفس زدن همراه است.
- در این افراد خشکی در قسمت دهان نیز مشاهده شده است. همچنین گلودرد نیز از علائم آن است.
- برخی از اختلالهای دیگر نیز می‌تواند رخ دهد که شامل اختلالهای شناختی مانند فراموشی، تحریک پذیری و تمرکز است.
- اختلالات خلقی (افسردگی یا اضطراب).
- عرق شبانه.
- تکرر ادرار در شب.
- اختلال عملکرد جنسی.
- سردرد.
افراد مبتلا به آپنه خواب مرکزی اغلب بیداری‌های مکرر یا بی‌خوابی را گزارش می‌کنند، اگرچه ممکن است پس از بیدار شدن احساس خفگی یا نفس نفس زدن نیز داشته باشند. علائمی که این مشکل می‌تواند در کودکان ایجاد کند، می‌تواند به درستی مشخص نباشد که برخی از آنها به شرح زیر است:
- عملکرد ضعیف که می‌تواند در مدرسه دیده شود.
- سستی یا خواب آلودگی که اغلب به اشتباه به عنوان تنبلی در کلاس تعبیر می‌شود.
- تنفس دهانی در طول روز و مشکل در بلع.
- در هنگام دم در تنفس، قفسه سینه به سمت داخل حرکت داده می‌شود.
- وضعیت‌های غیرمعمول خوابیدن، مانند خوابیدن روی دست‌ها و زانوها، یا با گردن بیش در حالتی که بیش از حد کشیده شده باشد.
- تعریق زیاد در شب.
- اختلالات یادگیری و رفتاری (بیش فعالی، نقص توجه).
- شب ادراری.
علت احساس خفگی در خواب
برای پاسخ به این مشکل از آپنه خواب، می‌توان دلایل مختلفی را ذکر کرد که عبارتند از:
- بیماری قلبی: که می‌تواند باعث عدم رسیدن خون کافی و اکسیژن و پمپاژ آن شود.
- تنگی نفس موقت و اتفاقی.
- مشکلات ریه: در این حالت مشکلاتی مانند لخته خون، پنومونی، فشار خون بالا، بیماری‌های انسداد مزمن ریه، تورم و تجمع مخاط، سایر مشکلات ریوی.
- گرفتگی راه‌های منتهی به ریه‌ها: در این حالت ممکن است مجاری هوا در برخی از قسمت‌ها مانند دهان، گلو و نیز بینی مسدود شود. موارد دیگر از علل این مشکل می‌تواند ناشی از تورم باشد که در قسمت‌هایی مانند طرفین تارهای صوتی و یا به علت گیر کردن در مجاری تنفسی و نیز آسم ایجاد شود.
- سایر مشکلات قلبی: در این حالت ممکن است عوامل ایجاد تنگی نفس و خفگی در خواب و یا آپنه خواب، مواردی مانند درد در قفسه سینه، جریان ضعیف خون، نقص قلبی از بدو تولد، اختلال در ریتم قلبی، نارسایی قلبی، حمله قلبی باشد.
- دیگر دلایل ممکن: موارد دیگری که می‌توان در مورد احساس خفگی در خواب بیان کرد، می‌توان به آلرژی، خوابیدن در ارتفاعات بالا که سطح اکسیژن کمتر می‌شود، وجود گرد و غبار در محیط که می‌تواند مدام منجر به تنگی و کاهش کیفیت تنفس شود، حالت‌های عاطفی نامناسب، وحشت زدگی و نیز اضطراب.
آپنه خواب در کودکان
آپنه انسدادی خواب کودکان یک اختلال است که می‌تواند منجر شود تا به صورت جزئی یا کامل به طور مکرر در طول خواب، تنفس فرد مسدود گردد. این بیماری به دلیل باریک شدن یا انسداد راه هوایی فوقانی در هنگام خواب رخ می‌دهد. بین آپنه انسدادی خواب کودکان و آپنه خواب بزرگسالان تفاوت‌هایی وجود دارد. علت اصلی بروز آپنه خواب در بزرگسالان اغلب چاقی است، در حالی که در کودکان شایع‌ترین بیماری زمینه‌ای بزرگ شدن آدنوئیدها و لوزه‌ها است. تشخیص و درمان به موقع برای جلوگیری از عوارضی که می‌تواند بر رشد و رفتار کودکان تأثیر بگذارد، در این گونه موارد بسیار مهم خواهد بود.
آپنه خواب نوزاد
یکی از نکاتی که بایستی به آن توجه کنید، آن است که نوزادان هم می‌توانند به آپنه خواب دچار شوند. در این حالت بایستی بدانید که این مشکل نیز می‌تواند در کودکان رخ دهد و بیشتر در حالتی رخ می‌دهد که نوزادان قبل از موعد موردنظر متولد می‌شوند. این موعد می‌تواند پیش از 37 هفتگی باشد که در آن کودکان دچار آپنه خواب نارسی می‌شوند. همچنین اگر آپنه خواب در کودکان بعد از 37 سالگی بدنیا آمده باشند، رخ دهد به آن آپنه خواب نارسی می‌گویند.
در حالتی که نوزاد دچار این مشکل شود، ابتدا با ملایمت او را تکان دهید. در حالتی که پاسخی از او نشان داده نشود، بایستی فورا با اورژانس تماس بگیرید. یکی از نشانه‌های حاد بودن این مشکل، کبودی در قسمت اطراف دهان است که می‌تواند در قسمت پیشانی و یا بدن کودک یک نشانه غیرطبیعی به حساب آید. همچنین توصیه می‌شود حتما والدین با احیای ریوی نوزاد آشنا باشند و کلاس‌های آموزشی آن را از اینترنت یا هلال احمر و بیمارستان‌ها فرابگیرند.
درمان آپنه خواب
توجه کنید که آپنه خواب اگر خفیف باشد همیشه نیازی به درمان ندارد. اما ممکن است در حالت‌های وخیم‌تر، بسیاری از افراد نیاز به استفاده از دستگاهی به نام دستگاه CPAP داشته باشند که می‌توانند آن را داروخانه‌ها و یا فروشگاه‌های اینترنتی تهیه کنند. یکی از دستگاه‌هایی که برای مقابله با این مشکل به کار می‌رود، دستگاه CPAP است که می‌تواند موجب پرهیز از مشکل اختلال تنفس در خواب شده که به آرامی هوا را به ماسکی که هنگام خواب روی دهان یا بینی خود می زنید، پمپ می‌کند. استفاده از این دستگاه برای موارد زیر کاربرد دارد:
- با جلوگیری از باریک شدن بیش از حد راه های هوایی، تنفس خود را در هنگام خواب بهبود بخشید
- کیفیت خواب خود را بهبود می بخشد و به شما کمک می کند کمتر احساس خستگی کنید
- کاهش خطر مشکلات مرتبط با آپنه خواب (مانند فشار خون بالا)
استفاده از دستگاه CPAP ممکن است در ابتدا عجیب یا ناخوشایند باشد، اما سعی کنید به استفاده از آن ادامه دهید.
درمان آپنه خواب با دارو
در درمان آپنه با استفاده از دارو، شواهد نشان داده است که برای کودکان 1 – 16 سال استفاده از داروهای ضد التهابی موثر بوده است. همچنین بیان شده است که استفاده از داروهایی مانند استازولامید، تریازولام و یا زولپیدم می‌تواند به رفع آپنه خواب شما کمک نماید. استفاده از این نوع داروها بایستی با نظر پزشک انجام شده وگرنه مصرف بدون بررسی آن می‌تواند در ایجاد عوارض جانبی و یا مشکلات شدید موثر باشد؛ بنابراین برای همه افراد مفید نیست.
همچنین استفاده از داروهای گیاهی نیز برای این نوع مشکل می‌تواند وجود داشته باشد. در این حالت می‌توانید از مکمل‌های گیاهی استفاده کنید. شما می‌توانید با قرقره کردن روغن گیاهان زیر در گلو در رفع این مشکل گام‌های مفیدی بردارید از جمله این گیاهان باید به سیر، دارچین، زنجبیل، سنبل، نعنا، رازیانه اشاره نمود.
یکی از نکاتی که در کنار درمان آپنه خواب با دارو باید به آن توجه کنید آن است که بایستی از الکل در کنار داروهای خاص دیگر مانند قرص‌های خواب آور و یا آرام بخش خودداری کنید. در واقع این موارد باعث می‌شود تا شما در قسمت ماهیچه‌های پشت گلو دچار شل شدگی نشده و همچنین از انسداد تنفس در این حالت جلوگیری می‌کند.
عمل جراحی آپنه خواب
درمان‌هایی که برای آپنه خواب کمتر رایج هستند شامل مواردی مانند زیر است:
- یک دستگاه محافظ لثه مانند که راه‌های هوایی شما را در هنگام خواب باز نگه می‌دارد (دستگاه فک پایین)
- جراحی برای کمک به تنفس که می‌تواند در قالب برداشتن لوزه‌های بزرگ یا کارهای دیگر انجام شود.
این درمان ها ممکن است به خوبی دستگاه CPAP کار نکنند.
در رابطه با مورد دوم یعنی جراحی آپنه خواب باید گفت عمل جراحی برای این مشکل با عنوان Uvulopalatopharyngoplasty انجام می‌شود که بافت‌ها و قسمت‌های اضافی که سد و مشکل ایجاد می‌کنند، در پشت گلو برداشته می‌شود و می‌تواند در رفع خروپف بسیار مهم باشد. آخرین راه‌حل پس از این موارد، باز کردن راه نای است که انسداد در قسمت گلو رفع خواهد شد.
درمان درد قفسه سينه هنگام خواب
مشکلات مختلفی می‌تواند منجر به درد در قفسه سینه شود که باعث می‌شود تا ناشی از مشکلات قلبی، ریوی، مشکلات عاطفی و یا عضلانی و اسکلتی است. در صورتی که این درد مداوم و چند دقیقه‌ای باشد، بایستی به پزشک مراجعه کنید تا ریشه یابی علت آن انجام شود. از جمله عللی که می‌تواند منجر به این مشکل شود می‌توان گفت:
- حمله قلبی
- پریکاردیت
- آنژین
- میوکاردیت
- پارگی آئورت
- اختلال بلع
- سنگ کیسه صفرا
- سوزش سردل
- پانکراتیت
- ذات الجنب
- آمبولی ریوی
ماسک مخصوص آپنه خواب
در قسمت قبل هم اشاره کردیم که امروزه می‌توان برای رفع مشکلات و اختلالاتی که در حوزه تنفس در هنگام خواب ایجاد می‌شود، از دستگاه‌های مختلفی استفاده کرد که یکی از این موارد دستگاه CPAP است. این نوع ماسک‌ها نسل جدیدی از دستگاه‌هایی هستند که می‌توانید به کمک آن اقدام به برطرف کردن مشکل آپنه و انسداد خواب نمایید. در واقع این نوع ماسک می‌تواند به باز نگهداشتن راه‌های هوایی از طریق افزایش فشار هوا به کار گرفته شود ولی با توجه به فرم و ساختار استفاده از آن، افراد تمایلی به استفاده از آن، تحمل سنگینی و یا درگیری فیزیکی آن را ندارند.
یکی دیگر از وسایل در حوزه ماسک‌های آپنه، پوشش‌های ساخته شده توسط InnoMed Technologies است که می‌تواند با بافت نرمی که دارد، طریق سوراخ‌های بینی متصل کرده و با داشتن انعطاف پذیری بالاتر، می‌تواند بهتر استفاده شود.
آپنه خواب و کرونا
در رابطه با ارتباطی که بین آپنه خواب و نیز کرونا می‌تواند وجود داشته باشد، بایستی گفت بنا به تحقیقات انجام شده، افرادی که به مشکل آپنه خواب دچار هستند، با احتمال بیش از 31 درصد نسبت به افراد دیگر در بیمارستان‌ها بعد از ابتلا به کرونا بستری می‌شوند. احتمال خطر مرگ نیز در این گونه افراد بیشتر است. در واقع افرادی که مشکلات آپنه خواب دارند، بایستی بیشتر نسبت به وضعیت ابتلا به کرونا دقت کنند و از آن فاصله بگیرند.
پس نتیجه می‌گیریم با توجه به کاهش سطح اکسیژن در کسانی که به مشکل آپنه و تنفس در خواب مواجه هستند، احتمال ابتلا و مرگ بیشتر از سایرین است.
آپنه خواب و فشارخون
متاسفانه یکی از مشکلات بسیار رایج در بین مردمان امروزی، فشار خون است که می‌تواند به خصوص در سنین بالا بسیار نمود پیدا کرده و مشکلات متعددی را ایجاد کند. افرادی که دچار چاقی و یا فشار خون بالا هستند، عموما می‌توانند به آپنه خواب هم دچار شده باشند. افرادی که به این مشکل دچار هستند، شانس ابتلای بیشتری به فشار خون بالا دارند و در وقع این دو مشکل با یکدیگر مرتبط و هماهنگ هستند.
اما این ارتباط به چه صورت است؟ در این خصوص باید بدانید که تغییرات در قسمت میزان اکسیژنی که از طریق آپنه خواب رخ می‌دهد، می‌تواند به این مشکل منجر شود که سیستم قلبی را تحت فشار قرار داده و فشار خون را افزایش دهد. در حالت دیگر، در صورتی که اکسیژن کمتر شود، این حالت منجر می‌شود تا قلب با شدت بیشتری کار کند و فشار بیشتری در اثر تامین اکسیژن به او وارد می‌شود که به مرور زمان نتایج مخرب خود را نشان خواهد داد.
در این قسمت راجع به درمان فوری بی خوابی مطالعه کنید
عوارض آپنه خواب
از جمله عوارضی که می‌توان در مورد این مشکل بیان کرد، بایستی گفت:
- این وضعیت خطر ابتلا به سایر مشکلات سلامتی مانند فشار خون بالا و دیابت را افزایش می‌دهد. همینطور باید بدانید که زمانی که آپنه خواب را درمان می‌کنید، می‌توانید برخی از این مشکلات را کاهش دهید یا حتی آن را درمان کنید.
- فشار خون بالا: همانطور که قبلا هم گفتیم، در کنار مورد بالا، وقتی اغلب در طول شب از خواب بیدار می‌شوید، بدنتان دچار استرس می‌شود. این خود منجر خواهد شد که سیستم‌های هورمونی شما بیش از حد کار کنند، که سطح فشار خون شما را افزایش می‌دهد.
- بیماری قلبی: افراد مبتلا به این نوع مشکلات1 بیشتر در معرض حملات قلبی هستند.
- مشکل دیابت: شاید بتوان گفت بسته نشدن چشم و عدم استراحت کافی می‌تواند بدن شما را از استفاده صحیح از انسولین که منجر به دیابت می‌شود، باز دارد.
- افزایش وزن: اضافه وزن شانس ابتلا به آپنه خواب را افزایش می‌دهد و همچنین این وضعیت لاغری را سخت‌تر می‌کند.
- سندرم متابولیک: سندرم متابولیک می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری قلبی، دیابت یا سکته را افزایش دهد.
- آسم بزرگسالان
- رفلاکس اسید
آیا آپنه خواب خطرناک است؟
در انتها یکی از سوالات و شبهاتی که در زمینه آپنه خواب وجود دارد را می‌توان مطرح کرد که در این زمینه باید گفت آپنه خواب منجر به تنفس منقطع و مکرر می‌شود و فرد را به تدریج به سمت مشکلات و خطرات مزمن آن میبرد که شامل بیماری‌های قلبی و سکته نیز می‌شود. مشکل ایجاد شده می‌تواند یا توسط مغز و در کنترل دیافراگم و برخی عضلات از سمت مغز باشد و یا آنکه در مسیر هوایی در بدن گرفتگی‌هایی ایجاد شده باشد. اگر شما دچار علائمی مانند خروپف، ناتوانی در تمرکز، خواب آلودگی بیش از حد در روز، خشکی دهان و نوسانات خلقی شدید، این ها می‌تواند از علائم نشان دهنده این مشکل باشد.
در انتها باید بدانید که درمان این مشکل می‌تواند علاوه بر کاهش عوارض و بیماری‌هایی که در پی خواهد داشت، می‌تواند با انرژی بیشتر برای ورزش و سایر فعالیت‌ها احساس بهتری در شما ایجاد کند. این خود می‌تواند به کاهش وزن شما کمک کند و خواب آسوده‌تری را برای شما و اطرافیانتان فراهم نماید.
