تربیت فرزندان از نظر دین + روانشناسی: بایدها و نبایدهای آن
آموزش تربیت فرزندان در اسلام و روانشناسی
تربیت فرزندان یکی از مقوله‌های مهمی است که هم در دین اسلام و هم در یک خانواده به عنوان واحد کوچکی از یک جامعه مطرح شده است. از این رو در این مقاله می‌خواهیم موارد متعدد و مهمی را در این زمینه بیان کنیم که می‌تواند در تربیت فرزندان شما، اطلاعات عمومی‌تان را تا حدی افزایش دهد.
هدف از تربیت فرزند
یکی از توصیه‌های مهم دین اسلام همواره بر این نکته بوده است که بایستی انسان‌ها ازدواج کنند و آن را تکمیل کننده نیمی از ایمان بیان می‌کند. از سوی دیگر با ازدواج انسان‌ها، مسئولیت‌های مختلفی بر دوش آنها ایجاد می‌شود که حق همسر و فرزند است. فرزندان شیرینی و سرمایه‌های پدر و مادر در یک خانواده هستند که هم حقی نسبت به آنها از سوی والدین وجود دارد و این حق از جانب آنها نیز برپا است.
تربیت فرزندان یکی از این حقوقی است که بایستی والدین به آن عمل کنند. بنابراین مورد اول از مواردی که بخواهیم آن را از اهداف خداوند برای تربیت فرزندان عنوان کنیم، عمل به این حقوق خواهد بود. در مورد دوم، می‌توان هدف از تربیت فرزندان را سعادت هم فرزند و هم والدین دانست. در واقع تربیت و هدایت فرزند می‌تواند سبب شود تا او بتواند راحت‌تر و با آگاهی و تجربه والدینش، سریع‌تر مسیر موفقیت خود را پیدا کند و این باعث می‌شود تا در آینده خانواده خود را از نظر مادی خوشحال کند. از سوی دیگر تربیت فرزندان صالح می‌تواند به عنوان یک ذخیره اخروی برای والدین در آن دنیا نیز باشد.
در سطح کلان، همانطور که همه ما می‌دانیم، خانواده کوچکترین واحد اجتماعی است که نقش مهمی در تربیت نسل بعدی فرزندان دارد. بنابراین می‌توان هدف از تربیت فرزند را رشد و پیشرفت جامعه نیز بیان کرد. در نهایت هدف از تربیت فرزند یک امر انتخابی است و می‌تواند از سمت والدین و سرپرستان او، با توجه به اینکه چه چیزی برای فرزند بهترین است، انتخاب شود.
تربیت فرزندان موفق
تربیت فرزندانی که موفق باشند، کار آسانی نیست، همانطور که میدانید، دست یافتن به یک زندگی که بتواند شرایط خوبی را فراهم کند، نیازمند کار و تلاش و تصمیم‌گیری عاقلانه است که تربیت فرزندان نیز بخشی از این مورد می‌باشد. در واقع والدینی می‌توانند در این زمینه موفق عمل می‌کنند که:
- قوانین و مقررات ثابتی در آن دارند.
- به سلامتی، نشاط و روحیه فرزندان خود اهمیت می‌دهند.
- خود آنها در قبال وظایف و مسئولیت‌هایی که دارند، درست عمل می‌نمایند.
- با برقراری روابط صمیمانه و احساسی، نفوذ بیشتری دارند.
- راه‌های رسیدن به موفقیت و تربیت صحیح فرزندان را آموخته و به کودکان خود هم نشان می‌دهند.
برای آنکه بتوانید فرزندان موفقی داشته باشید، شرط مهمی که باید رعایت نمایید آن است که شیوه تربیتی را بیاموزید. موارد متعددی در این زمینه وجود دارد که می‌تواند از آن کمک بگیرید که شامل مباحث مطرح شده انجمن‌های مدرسه، کتاب‌ها، مشاوره خانواده و … است. نکات زیر می‌تواند در تربیت فرزندان موفق به کار گرفته شود:
- پند و اندرزهایی که میدانید را عمل کرده و آنها را به فرزندان خود منتقل کنید.
- پایداری و استقامت، تلاش و احترام چند مولفه مهمی است که فرزندان شما از شما الگوبرداری خواهند کرد.
- در گفتگوها و رفتارهای خود با فرزندان، از زور استفاده نکنید، بلکه آنها را با منطق متقاعد کنید. زور و منع اجباری در مواردی که نتیجه آن برای والدین مشخص است، به کار گرفته می‌شود.
- به فرزندان خود گوش کنید و مشکلات او را برطرف کنید.
- تغذیه مناسب، داشتن یک پلن برای زندگی، کمک به استعدادیابی فرزندان و فراهم کردن شرایط پیشرفت برای او، دیگر ارکان مهمی است که می‌تواند فرزندان را به افرادی مفید و با استعداد در جامعه هدایت کند.
در نهایت همه چیز بستگی به تصمیم فرزند شما دارد. در این حالت اگر فرزند با مسئولیت پذیری و به صورت هوشیارانه تربیت شده باشد، می‌توان احتمال داد که از موقعیت خود استفاده کرده و می‌تواند آینده خود را به خوبی رقم بزند.
تربیت فرزند سالم
مسئله دیگری که در قسمت تربیت فرزندان مطرح می‌شود، توجه به شیوه صحیح زندگی اوست. طبیعی است که خانواده‌ای به داشتن فرزندان سالم خود افتخار می‌کند. در مورد تربیت فرزندان سالم می‌توان به نکات زیر اشاره نمود:
- غذا را محدود نکنید: هرگز غذاها را محدود نکنید. تغذیه یکی از مهم‌ترین مواردی است که در تربیت فرزند سالم به خصوص در قسمت رشد و تکامل کودکان شما نقش ایفا می‌کند. از سوی دیگر، محدودیت غذا می‌تواند خطر ابتلای کودک به اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی را در آینده افزایش دهد. نکته دیگر قرار دادن طیف غذایی مختلفی از میوه‌ها، سبزیجات و غلات در این زمینه است.
- توجه به سلامت جسمی و روحی: یک بچه سالم، یک بچه شاد است. تحقیقات نشان می‌دهد که کودکانی که نیازهای جسمی و عاطفی خود را برآورده می‌کنند، احساس خوبی دارند. در یک مطالعه، کودکانی که با غذاهای مغذی بزرگ شده بودند، عزت نفس بالاتر و مشکلات اجتماعی کمتری نسبت به آنهایی که رژیم غذایی سالم نداشتند، دارند.
- واکسیناسیون: مورد مهم دیگری که بایستی در قسمت تربیت فرزندان بیان کرد، تزریق واکسن و واکسیناسیون کامل آنها است. لیستی از واکسیناسیون لازم برای کودک خود را تهیه کنید. این واکسیناسیون می‌تواند برای ایمن سازی کودکان به خصوص دوران کودکی که بسیار مهم است، ثبت نام مدارس و تا بزرگسالی مهم باشد. واکسیناسیون مختلفی وجود دارد که شامل فلج اطفال، هپاتیت ب، سرخک، سرخجه، سه گانه و … است.
- تناسب اندام: همانطور که همه ما در زمان مدرسه، ورزش صبحگاهی داشتیم، لازم است والدین برای فرزندان خود نیز برنامه‌ای ورزشی را تهیه کنند که می‌تواند به سلامت اندام‌ها و وضعیت جسمانی آنها به شدت کمک کند.
- برقراری ارتباط: شما می‌توانید با رفت و آمد با دیگر اعضای فامیل و دوستان، به ایجاد رابطه اجتماعی کودکان خود کمک کنید تا بستر رشد اجتماعی و عاطفی او فراهم شود. ثبت نام در باشگاه، تیم ورزشی، ورزش‌های خانوادگی و دوستانه و … از مواردی هستند که در این زمینه می‌تواند کمک کننده باشد.
روش های تربیت فرزندان در سنین مختلف
در مورد جنبه‌های مختلف تربیتی فرزندان می‌توان به دسته بندی سنی افراد اشاره کرد که در این خصوص می‌توان گفت:
- دوره نونهایی: در دوره نونهالی، مسئله مهم در زمینه تربیت فرزندان در خصوص درنظر گرفتن وضعیت سلامتی و بهداشت و نیز شیوه گفتار و رفتار اوست. از یکطرف والدین باید در این دوره از کودک خود، کنجکاوی‌ها و یا رفتارهایی که می‌تواند برای او ضررده و آسیب زننده باشد را کنترل و مراقبت کنند. مورد دیگر آن است که والدین باید باید با کودک خود از نظر گفتاری و رفتاری درست عکس العمل نشان دهند. در این مورد می‌توان گفت می‌توان به لحن برخورد محبت آمیز، استفاده از الفاظ به خصوص با روحیه و فاز مثبت، تشویق و منع کردن همراه با عکس العمل فیزیکی و … اشاره نمود.
- دوره پیش از مدرسه: در دوره خردسالی از تربیت فرزندان که در سال‌های پیش دبستانی قرار دارد، کودکان در این فکر هستند که بتوانند همچنان دنیای اطراف خود را کاوش کنند و در این رابطه در مورد عملکردهای آن تصمیم گیری می‌کنند. در این دوره پایه‌های تربیتی فرزند گذاشته می‌شود. شما باید به عنوان والدین، رفتار صحیح و طرز برخورد درست او با دیگران و دیگران با او را بیاموزید. از سوی دیگر، او را مجاب کنید که در صورت عصبانیت، به کسی صدمه نزد. به محیط اطراف خود خسارت وارد نکند. شما می‌توانید با تشویق و تنبیه به صورت اخم اعمال خوب و بد او را کنترل کنید.
- تربیت در دوران مدرسه: این دوره‌ای است که فرزند شما تصمیم گیری می‌کند اما هنوز مستقل نیست. او در این مرحله ارزیابی انجام می‌دهد و نسبت به فعالیت‌هایی که قصد انجام آن را دارد، تصمیماتی را دنبال می‌کند. در این دوره والدین باید به انتظاراتی که از او دارند بپردازند. آداب رفتاری در هنگام برخورد با دوستان، معلمان و سایر شرایط را به او بیاموزند تا فرزند شما بتواند رفتار صحیح و غلط مخاطب خود را ارزیابی و تشخیص دهد. همچنین فعالیت‌های خوب او نظیر درس خواندن و نمرات خوبش را تشویق و او را از کارهای بد و رفتارهای نادرست، دوستی با افراد نامناسب به خصوص در مدرسه، تحت نظر ، تشویق، تنبیه و هدایت قرار دهند.
- دوره نوجوانی و بزرگسالی: در این دوره از تربیت فرزندان، فرزند شما تصمیم‌های مستقلانه‌ای را می‌گیرد. دوره نوجوانی و جوانی دوره‌ای است که فرزند شما باید مستقل بار بیاید و از طرف دیگر، پشتیبانی و محبت والدین را نیز همراه خود داشته باشد. هراز گاهی از فرزند خود احوال پرسی کنید، او را با لقب آقا، مهندس و بزرگ صدا بزنید تا وضعیت خود را درک کند، دوستان او را بشناسید، مسئولانه و محترمانه با دوستان او برخورد کنید، از حق او در جامعه و در بین دوستانش دفاع کنید، رفتارهای مثبت او را ستایش کنید.
بایدها و نبایدهای تربیت فرزند
در مورد بایدها و نبایدهایی که در مورد تربیت فرزندان می‌توان بیان کرد، بایستی گفت:
- بگذارید تا فرزند شما رهبری را بدست گیرد: یکی از مواردی که می‌تواند برای والدین هم سخت باشد، آن است که بگذارند کودکانشان اشتباه کنند. این مورد البته در همه موارد صدق نمی‌کند اما می‌تواند منجر به آن شود تا کودکانتان وضعیت سخت‌گیرانه‌تری را به خاطر تجربه‌ای که دارند، در پیش گرفته و محتاط عمل کنند. تصور کنید شما در نوجوانی، مقداری پول را برای دوست خود قرض می‌دهید. حال اگر دوست شما آن پول را پس ندهد، یا نتوانید به خاطر خجالت و رودربایستی آن را پس بگیرید، این منجر می‌شود تا در دوران بزرگسالی، محتاطانه عمل کنید، مبلغ کمی را برای دوستان و سایرین اختصاص دهید و یا از هرکسی که پولی به آن قرض می‌دهید، ضمانت بگیرید. در واقع تجربه چیزی است که فرزند شما را با واقعیت آشنا کرده و آن را محتاط‌تر و عاقل‌تر می‌کند. در این مورد، والدین می‌توانند خود را به عنوان کسی که تجربه و دانش بیشتری دارند، به فرزند خود اثبات کنند و این می‌تواند فرزند را به تصمیمات والدینش مطمئن‌تر کرده و کمتر سرباز بزند.
- تمجید صحیح کنید: اگر فرزند شما در سال دوم راهنمایی شاگرد دوم یا اول شد، می‌توانید به دو گونه او را ستایش کنید: “تو خیلی باهوشی!” یا آنکه “خوشحالم که با تلاش و سختی تونستی این کار انجام بدی”. کارشناسان تمجید دوم را عاقلانه‌تر می‌دانند. تمجید اول در بدترین حالت فرزند شما را کمال گرا می‌کند و او همواره به دنبال محقق کردن آن است در حالیکه هرکس ظرفیت و استعدادی دارد و نباید دست کم گرفته شود.
- نقد و مقایسه نکنید: اگر چند فرزند دارید، از مقایسه آنها با یکدیگر خودداری کنید. هر کودکی فرد و شخصیتی مجزا است؛ بنابراین روی نقاط قوت فردی تمرکز کنید. به عنوان مثال، اگر پسرتان هر روز رختخوابش را مرتب می‌کند، اما دخترتان هرگز این کار را نمی‌کند، به او بگویید که چقدر از تلاش‌های پسرش برای مرتب بودن قدردانی می‌کنید. دخترتان را سرزنش نکنید و نپرسید که چرا نمی‌تواند وظایفت و دستورالعمل‌ها را دنبال کند یا مانند برادرش منظم باشد.
از دیگر مواردی که می‌توان در این حوزه گفت:
- قدردانی خود را نشان دهید.
- موارد منفی را پنهان نکنید.
- به داشتن روابط دوستانه فرزندتان کمک کنید.
- مهارت های ارتباط و آداب رفتاری او با دیگران را آموزش دهید.
- در برابر رفتارها و اشتباهی که از کودک سر می‌زند، صبر و حوصله خرج دهید.
- فقط در موارد انجام کار خوب، کودک یا فرزند را قدردانی نکنید.
اثرگذارترین عامل در تربیت آینده فرزند
اگر بخواهیم در مورد عواملی که در تربیت فرزندان تاثیر گذار است را بیان کنیم، می‌توان به عوامل زیر اشاره نمود:
- نقش پدر: پدر نقش مهمی را در الگودهی به فرزندان خودش ایفا می‌کند. این فرد کسی است که باید پشت خانواده خود بایستد، نیاز مالی آنها را برطرف کند و بتواند زمینه رشد آنها را آسان‌تر نماید.
- نقش مادر: شاید بتوان گفت مادر نقش رتبه نخست عامل تاثیرگذار را در تربیت فرزندان دارد. از این رو بسیار مهم است که از نظر فرهنگی، آداب و رسوم، طرز رفتار، گفتار، تربیت خانوادگی بتواند افکار و اندیشه‌های صحیح را به فرزندان انتقال دهد. از سوی دیگر مادر هم زمینه رشد و تکامل فرزندان را فراهم می‌کند.
- معلم و مدرسه: شاید بتوان اولین ساختاری که در بیرون از خانه، قرار است 9 ماه از سال را به مدت 13 سال متوالی از وقت فرزندان ما بگیرد، مدرسه دانست که محتوای تدریس، دانش آموزان، ناظم، مدیر و در راس همه آنها معلم را یکی دیگر از عوامل اثر گذار دانست. معلمین در کنار نقشی که در علم آموزی دانش آموزان دارند، می‌توانند بهترین راه برای انتقال تجربیات و آموزه‌ها و مهارت‌های اجتماعی افراد باشند.
- رسانه: رسانه‌ها از دوران کودکی، فرزندان را با برنامه‌های کودک، تماشاخانه، فیلم‌های سینمایی و سریال‌ها مشغول خود می‌کنند و می‌توانند عنصر بسیار قدرتمند در تربیت فرزندان، هدایت آنها، تعیین رفتار خوب و بد و موارد دیگر باشند.
- الگوهای تربیتی و دینی: بدون شک بخشی از جامعه کنونی، مربوط به ادیان می‌شود که عقاید و اندیشه‌های آن می‌تواند یک انسان را از دوران نوجوانی در برگیرد. بسته به اینکه این محتوای دینی چگونه برای فرد بیان می‌شود، او می‌تواند با الگوگیری از قوانین آن، زندگی بهتری را هم برای دنیا و هم برای آخرت خود ایجاد کند.
تربیت فرزند از نظر روانشناسی
در دنیای کنونی که انسان‌ها علاوه بر زندگی در دنیای حقیقی، باید بار اطلاعاتی شبکه‌های اجتماعی و دنیای مجازی را نیز درنظر بگیرند و آن را کنترل کنند، تربیت فرزند از لحاظ روانشناسی، جنبه‌های مختلفی را در بر می‌گیرد. در هر دوره‌ای، فاکتورهای تربیتی متفاوت می‌شود و این مورد بایستی در زندگی افراد لحاظ شود. از جمله راهکارهایی که از نظر روانشناسی برای تربیت فرزندان بیان شده است، می‌توان گفت:
- کمک به کودک برای غلبه بر احساسات منفی
- آموزش روش مواجهه و حل مشکلات به کودکان
- گذراندن وقت با کودکان
- اهمیت دادن و ابراز احساسات نسبت به کودکان
- تربیت صحیح و مشارکت در امور خانه
- تقویت روحیه قدردانی در کودک
- در اولویت قرار دادن مهربانی
- برای کودکان خود الگو باشید
- جلوگیری از بحث‌های بیهوده
- همراهی با آنها
- احترام به کودک
- ایجاد محیط امن برای کودک
تربیت فرزندان از دیدگاه اسلام
دیدگاه و روش تربیت فرزندان در اسلام را می‌توان ترکیبی از آموزه‌های دینی، نصیحت و نیز مدارا و احتیاط آنها دانست. تنبیه کردن تنها در حالتی مجاز است که راهکارهای دوستانه و محبت برای ایجاد عادات نیک پاسخگو نباشد. دیدگاه اسلام در تربیت فرزندان طوری نیست که برنامه و زندگی کودک اشباع شده و متعادل است.
تربیت فرزند پسر در اسلام
فرقی نمی‌کند پسر باشید یا دختر، در دین اسلام، علاوه بر جنبه‌های مادی مانند احترام به والدین، بزرگتر، حلال خوردن و موارد دیگر، برای آخرت و دنیای معنوی نیز مواردی بیان شده است. همانگونه که ما روح داریم، بنابراین یک دنیای معنوی نیز وجود دارد، پس باید به آخرت هم اندیشید.
در مورد تربیت فرزند پسر در اسلام می‌توان به نکات زیر اشاره نمود:
- هیچ یک از اعضای خانواده نباید در منزل، با پوشش خود سبب ایجاد تحریک شوند.
- مادر نباید فرزند پسر خود را که در شرف بلوغ یا بالغ است را طوری بغل کند که تماس با سینه او داشته باشد.
- پسرها باید از سن 15 سالگی تمام به بعد (هجری قمری) تمام احکام را رعایت کنند و این موارد برآنها واجب می‌شود.
- از آنجایی که قلب و ذهن کودک و نوجوانان مانند زمینی نورس و آماده کشت است، توصیه شده است تا مطالب و ادیان دینی و مفاهیم آن از همان زمان نوجوانی پایه گذاری شود تا بنیان فکری کودکان در چهارچوب دین اسلام و احکام آن قرار گیرد.
- در تربیت فرزندان بایستی تا حد ممکن مسائل روابط زن و مرد در مقابل کودکان در چهارچوب احکام باشد.
- حضور در هیئت‌ها و مساجد برای ترغیب او به مفاهیم دینی، آشنایی با اصول دین از دیگر توصیه‌ها در تربیت فرزند پسر و دختر است.
- باید از نوجوانی به آنها آموزش داده شود که در روابط با نامحرم، خیره نشوند و نگاه خود را کنترل کنند.
- غیرت و مسئولیت پذیری به عنوان مرد خانواده دو موضوع مهم در تربیت پسران از نظر اسلام است.
تربیت فرزند دختر در اسلام
همچنین در مورد تربیت فرزند دختر در اسلام می‌توان گفت:
- تربیت دختران از یک طرف به جهت روحیه عاطفی بالا و از سوی دیگر از جهت حفظ حجاب و عفاف توصیه اکیدی در قرآن شده است.
- تربیت فرزندان دختر به صورتیکه آنها بتوانند برای مسئولیت همسری و مادری در خانواده آماده شوند، نکته مهم دیگری در تربیت فرزندان دختر در اسلام است.
- ضرورت کشتن نهال فضیلت‌های اخلاقی در فرزندان دختر مانند صبر، حیا، عفت، عرت نفس، صداقت، مسئولیت پذیری و آراستگی ظاهری به خصوص در رشد کمال انسانی دختران توصیه شده است.
- روش‌های تربیتی فرزندان نیز به صورت الگودادن، تشویق و تنبیه، بازی و نصحیت، احترام و تکریم ارائه می‌شود.
در مورد آداب معاشرت و اینکه چگونه در جمع بدرخشید این مقاله را بخوانید:
تربیت فرزندان در قرآن
اگر بخواهیم چند مورد از آداب فرزندپروری در قرآن را بیان کنیم، باید گفت:
- خداوند در سوره فرقان، بیان فرموده است که از خصوصیات برجسته بندگانش، توجه ویژه به خانواده و تربیت فرزند است و این می‌تواند بیانگر مقوله مهم تربیت است.
- خداوند در سوره التحریم، تربیت دینی و خیرخواهی برای خانواده را به عنوان یک تکلیف دینی میداند.
- الگوپذیری در قرآن به عنوان یکی از صفات انسان‌ها شمرده شده است و خداوند بر روی آن تاکید کرده است که بایستی افراد خود به چیزی که می‌گویند عمل کنند. از این رو می‌توان این مورد را در تربیت فرزندان نیز مهم دانست.
- در قرآن کریم این نکته در مورد فرزندان یاد شده است که نباید تکاثر و فرزند بیشتر را به عنوان یک عامل فخر دهنده بیان کرد، چه بسا که می‌تواند موجب شرکت او با جدایی‌اش از خداوند شود.
- خداوند در سوره تغابن بر چشم پوشی و بازگشت به دین اسلام، حفاظت از کودکان و عدم به دام افتادن آنها در گمراهی تاکید کرده است.
تربیت فرزندان در نهج البلاغه
در مورد شیوه‌های تربیتی حضرت علی (ع) در نهج البلاغه می‌توان گفت:
- حضرت علی در تبریک پسر یکی از افراد بیان می‌کند: این عطیه الهی مبارکت باشد، امید که او را به رشد دلپذیر برسانی و از نیکی‌اش بهره‌مند شوی. این گفته را می‌توان در چند جهت بررسی کرد. مثلا مورد اول آن است که بگوییم فرزند، هدیه‌ای از جانب خداوند است. شما به عنوان والدین می‌توانید او را به رشد و کمال برسانید و در این صورت، از اثرات و خیری که در آن وجود دارد، بهره‌مند شوید.
- حضرت علی (ع)، ادب و تربیت را به عنوان میراثی بی‌مانند تلقی می‌کند.
- یکی دیگر از بیاناتی که در مورد فرزندان در نهج البلاغه یاد شده است، یاد کردن فرزند صالح به عنوان یک عامل آرامش بخش است.
- در دیدگاه حضرت علی (ع) تربیت فرزندان با هدف اطاعت و عبودیت خداوند انجام می‌پذیرد.
تربیت فرزندان در خانواده
اولین محلی که معمولا هر فردی در آن قرار می‌گیرد، خانواده است. بنابراین با توجه به اینکه دوره کودکی، نوجوانی و جوانی افراد در این محیط شکل می‌گیرد، بیشترین تاثیرگذاری و جهت گیری در خلق شخصیت و تربیت فرزندان توسط خانواده و والدین انجام می‌شود. امکان دیگری مانند مدرسه، مسجد، محله و دوستان فرد را نیز می‌توان با اولویت بعدی مهم دانست.
نقش والدین در کمک به تربیت فرزندان
اما در محیط خانواده، که والدین نقش اصلی را در تربیت کودکان خود دارند، چه کارهایی می‌توانند انجام دهند و چه نقشی را ایفا می‌کنند. از آنجایی که انسان‌ها معمولا به خاطر ذات خود، معمولا به سوی کمال گرایی هستند، این امر می‌تواند در سنین کودکی با الگوگیری از والدین آنها ادامه یابد. در این صورت، والدین کسانی هستند که اشل فکری و اخلاقی کودکان را شکل می‌دهند و از آنجایی که الگوی آنها هستند، افراد تاثیر گذار خواهند بود.
از راهکارهای دیگری که والدین می‌توانند در تربیت فرزندان خود بهره ببرند می‌توان گفت:
- واگذار کردن وظایف به فرزندان: والدین می‌توانند با شرکت دادن فرزندان در کارهای خانه، آنها را نسبت به وظایفی که در آینده خواهند داشت، مسئولیت پذیرتر کنند. انجام کارهای منزل، کمک به والدین و … از جمله این موارد که در بزرگسالی، همزیستی در خوابگاه، سربازی می‌تواند کمک کند.
- داشتن انتظار بالا: معمولا والدین از ابزار انتظار داشتن، به صورتی که کودکان را مورد اضطراب و پسرفت قرار ندهد، استفاده می‌کنند تا آنها با سخت کوشی بتوانند برای رسیدن به اهدافشان تلاش کنند. چاشنی این کار می‌تواند علاوه بر خوشحال شدن والدین، اهدای یک هدیه و افتخارآفرینی بین همکلاسی‌ها و … باشد.
- خودآموزی: مورد دیگری که وجود دارد، خود آموزی است. در جریان اینکه والدین باید کودکان را در مسیری که قرار است بروند، خود والدین نیز بایستی از دانسته‌های خود استفاده کنند یا بر آن بیفزایند. مثلا ممکن است فرزند در مسیر تحصیلات آکادمیک پا بگذارد. در این صورت والدینی که محصل نبودند، بایستی خود هم بیاموزند و از کسانی که در این راه عمری را گذرانده‌اند، کمک، مشاوره و راهنمایی بخواهند تا با بهتر بتوانند آنها را در مسیر رسیدن به اهداف و علایقشان قرار دهند.
- نشان دادن زندگی واقعی: یکی دیگر از مواردی که می‌تواند در جهت گیری فرزندان و آینده نگری آنها موثر باشد، آن است که فرزندان شما هر دو سمت و سوی زندگی را مشاهده کنند. به آنها نشان دهید که داشتن یک زندگی خوب چقدر می‌تواند زیبا باشد و در کنار آن، فرزندان را از حقایق ناگوار زندگی نیز پنهان نکنید. در واقع این امر می‌تواند به کودکان روحیه دهد تا بتوانند سختکوشی و زحمت کشیدن را برای ساختن آینده خودشان مهم بدانند.
- روابط با کودکان: لازم است والدین زمان‌های مختلفی را با کودکان خود سپری کنند. این زمان می‌تواند تحت بازی‌های خانگی، رفتن به پارک، رفتن به کوهنوردی و سفر، خوردن غذا با یکدیگر و موارد دیگر باشد که کمک می‌کند تا بتوانید تاثیر و روابط بهتری با او داشته باشید.
