فرق استرس و اضطراب چیست؟ (مفهوم + نشانههای آن)
فرق استرس و اضطراب چیست؟ آشنایی با علائم آن
به نظرتان فرق استرس و اضطراب در چیست؟ این دو واژه شباهتهای خاصی دارند، اما پدیدههای متمایز با علل، اثرات و درمانهای مختلف هستند. درک این تفاوتها برای مدیریت موثر هر دو شرایط بسیار مهم است. در ادامه به بررسی تفاوتهای استرس و اضطراب میپردازیم.
تعریف استرس و اضطراب
استرس پاسخی به فشارها یا خواستههای خارجی است که میتواند فیزیکی، ذهنی یا احساسی باشد. این یک واکنش طبیعی به چالشها یا تهدیدها است و واکنش جنگ یا گریز بدن را فعال میکند.
این حالت میتواند مثبت باشد (eustress)، انگیزه افراد برای غلبه بر موانع و دستیابی به اهداف، یا منفی (پریشانی) که منجر به مشکلات سلامتی و کاهش عملکرد شود.
از سوی دیگر، اضطراب یک وضعیت سلامت روانی پایدار است که با نگرانی، ترس یا دلهره بیش از حد در مورد رویدادهای آینده مشخص میشود.
درحالیکه استرس معمولاً پاسخی به یک موقعیت فعلی است، اضطراب اغلب شامل پیشبینی تهدیدها یا عدم قطعیتهای آینده است.
اختلالات اضطرابی مانند اختلال اضطراب فراگیر GAD، اختلال هراس و اختلال اضطراب اجتماعی مزمن هستند و نیاز به مداخله بالینی دارند.
علل استرس و اضطراب
در ابتدا علل اصلی استرس را بیان مینماییم. این دلایل عبارتاند از:
- فشارهای بیرونی: ضربالاجلهای کاری، مشکلات مالی و روابط شخصی از عوامل استرسزای بیرونی رایج هستند. این خواستهها میتوانند از نظر شدت و مدت متفاوت باشند و بر سطح استرس تجربه شده تأثیر بگذارند.
- عوامل محیطی: صدا، آلودگی و ازدحام بیش از حد میتواند به استرس، بهویژه در محیطهای شهری کمک کند. این عوامل رگبار دائمی محرکهایی را ایجاد میکنند که میتوانند حواس را تحتتأثیر قرار دهند.
- تغییرات زندگی: رویدادهای مهمی مانند جابهجایی، طلاق یا مرگ یکی از عزیزان میتوانند باعث استرس شود. این تغییرات روالها را مختل میکند و نیاز به سازگاری دارد که میتواند استرسزا باشد.
- دردسرهای روزانه: تحریکات جزئی مانند راهبندان، صفهای طولانی یا اختلافات جزئی میتوانند جمع شوند و بهمرورزمان منجر به افزایش استرس شوند.
علل اضطراب نیز عبارت است از:
- عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی اختلالات اضطرابی میتواند احتمال ابتلا به اضطراب را افزایش دهد. استعداد ژنتیکی نقش مهمی در بروز اختلالات اضطرابی دارد.
- شیمی مغز: عدم تعادل در انتقالدهندههای عصبی مانند سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین با اضطراب مرتبط است. این پیامرسانهای شیمیایی سطح خلقوخو و اضطراب را تنظیم میکنند.
- تروما: تجربیات آسیبزا در گذشته، بهویژه در دوران کودکی، میتواند منجر به اضطراب طولانیمدت شود. رویدادهای آسیبزا میتوانند زخمهای روانی ماندگاری بر جای بگذارند که بهصورت اضطراب ظاهر میشوند.
- ویژگیهای شخصیتی: افرادی که دارای ویژگیهای شخصیتی خاصی هستند، مانند کمالگرایی یا اعتمادبهنفس پایین، بیشتر مستعد اضطراب هستند. این ویژگیها میتوانند نگرانیها و ترسها را تشدید کنند و احتمال اضطراب را بیشتر کنند.
علائم استرس
بعد از مبتلا شدن به تستری شاهد بروز علائمی همچون موارد ذکر شده در ادامه میشوید که این علائم شامل:
بروز علائم فیزیکی
سردرد، تنش عضلانی، خستگی و اختلالات خواب در این مورد شایع هستند. پاسخ استرس بدن به دلیل فعال شدن طولانیمدت سیستم جنگ یا گریز میتواند باعث بروز انواع بیماریهای جسمی شود.
علائم عاطفی
تحریکپذیری، نوسانات خلقی و احساس بیش از حد معمول هستند. بیثباتی عاطفی اغلب نتیجه مستقیم استرس طولانیمدت است.
مشاهده علائم شناختی
مشکل در تمرکز، فراموشی و نگرانی دائمی ممکن است رخ دهد. استرس میتواند عملکردهای شناختی را مختل کند و تمرکز یا تصمیمگیری را دشوار کند.
مشکلات رفتاری
ممکن است تغییر در الگوی غذا خوردن و خوابیدن، کنارهگیری از فعالیتهای اجتماعی و افزایش مصرف الکل یا مواد مخدر مشاهده شود. استرس میتواند به مکانیسمهای مقابلهای ناسالم منجر شود.
علائم اضطراب
وقتی به اضطراب نیز مبتلا میشوید علائمی را مشاهده خواهید کرد که عبارتاند از:
مشکلات فیزیکی
تپش قلب، تعریق، لرزش و تنگی نفس شایع هستند. اضطراب واکنش استرس بدن را تحریک میکند و منجر به علائم فیزیکی مشابه علائم استرس میشود.
علائم عاطفی
نگرانی مداوم، ترس، و احساس عذاب قریبالوقوع مشخصه اضطراب است. این احساسات میتوانند طاقتفرسا و پایدار باشند.
مشاهده علائم شناختی
تفکر فاجعهآمیز، مشکل در تمرکز، و تمرکز بر تهدیدهای بالقوه معمول است. اضطراب میتواند بر افکار مسلط شود و فکر کردن به چیز دیگری را سخت کند.
علائم رفتاری
اجتناب از موقعیتهای ترسناک، کنارهگیری اجتماعی و رفتارهای اجباری ممکن است دیده شود. اضطراب میتواند منجر به رفتارهای اجتنابی و تشریفاتی با هدف کاهش اضطراب شود.
بررسی تفاوتهای استرس و اضطراب
میدانیم که استرس معمولاً پاسخی به فشارهای خارجی است و اغلب موقتی است، درحالیکه اضطراب یک وضعیت مزمن است که با نگرانی و ترس بیش از حد در مورد رویدادهای آینده مشخص میشود.
درک این تفاوتها برای مدیریت و درمان موثر بسیار مهم است. با شناخت ویژگیهای خاص استرس و اضطراب، افراد میتوانند به دنبال مداخلات مناسب باشند و بهسلامتی کامل دست پیدا کنند.
تفاوت در تجربه
استرس معمولاً موقتی است و مستقیماً با یک محرک خاص مرتبط است. هنگامی که عامل استرسزا حذف یا برطرف شد، سطح استرس معمولاً کاهش مییابد.
اضطراب پایدارتر است و میتواند بدون یک محرک آشکار رخ دهد. حتی در غیاب تهدیدهای فوری نیز ممکن است باقی بماند و میتواند به یک بیماری مزمن تبدیل شود.
کانون توجه
استرس اغلب بر فشارها یا خواستههای بیرونی، مانند کار یا روابط متمرکز است. اضطراب بهطورکلی بر ترسها و نگرانیهای درونی متمرکز است، اغلب در مورد آینده یا تهدیدات بالقوه.
پاسخهای فیزیکی
استرس سیستم عصبی سمپاتیک را فعال میکند و منجر به ترشح آدرنالین و کورتیزول میشود. این پاسخ جنگ یا گریز بدن را برای مقابله با تهدیدات فوری آماده میکند.
اضطراب همچنین سیستم عصبی سمپاتیک را فعال میکند، اما حتی در غیاب خطر واقعی میتواند این کار را انجام دهد و منجر به برانگیختگی مزمن و علائم فیزیکی شود.
تأثیر بر زندگی روزمره
استرس میتواند عملکرد را در کوتاهمدت افزایش دهد؛ اما اگر طولانی شود مضر میشود. استرس مزمن میتواند منجر به فرسودگی شغلی و مشکلات جسمی شود.
اما اضطراب باعث اختلال در عملکرد روزانه میشود که منجر به رفتارهای اجتنابی و مشکلات در زندگی شخصی و حرفهای میشود. اختلالات اضطرابی برای مدیریت و کاهش تأثیر آنها نیاز به مداخله دارند.
جنبههای همپوشانی
درحالیکه استرس و اضطراب متمایز هستند، میتوانند همپوشانی داشته باشند و یکدیگر را تشدید کنند. استرس مزمن میتواند منجر به اضطراب شود و اضطراب میتواند سطح استرس را افزایش دهد.
بهعنوانمثال، فردی که در مورد امتحان آتی استرس دارد، ممکن است در مورد توانایی خود برای عملکرد خوب دچار اضطراب شود که منجر به چرخه افزایش استرس و اضطراب میشود.
روشهای درمان
درحالیکه استرس و اضطراب برخی از ویژگیهای مشترک را به اشتراک میگذارند، آنها اساساً تجربیات متفاوتی با علل، علائم و رویکردهای درمانی منحصربهفرد هستند. درمان این دو مشکل با هم متفاوت بوده که در ادامه بیشتر درباره آنها صحبت کردهایم.
درمان استرس
- تغییرات سبک زندگی: ورزش منظم، تغذیه سالم و خواب کافی برای مدیریت استرس ضروری است. فعالیت بدنی بهویژه در کاهش سطح استرس موثر است.
- مدیریت زمان: اولویتبندی وظایف و تعیین اهداف واقعبینانه میتواند به کاهش استرس کمک کند. تکنیکهای موثر مدیریت زمان، مانند تقسیم وظایف به مراحل کوچکتر، میتواند وظایف طاقتفرسا را قابلمدیریتتر کند.
- تکنیکهای آرامش: ذهنآگاهی، مدیتیشن و تمرینات تنفس عمیق میتوانند استرس را کاهش دهند. این تکنیکها به فعال شدن سیستم عصبی پاراسمپاتیک کمک میکند و باعث آرامش میشود.
- مشاوره: صحبت با یک درمانگر یا مشاور میتواند حمایت و استراتژیهایی را برای مدیریت استرس ارائه دهد. درمان شناختی رفتاری CBT بهویژه در تغییر الگوهای افکار منفی مرتبط با استرس موثر است.
روشهای درمان اضطراب
- دارو: داروهای ضدافسردگی، بنزودیازپینها و بتا بلوکرها معمولاً تجویز میشوند. این داروها میتوانند به تنظیم شیمی مغز و کاهش علائم اضطراب کمک کنند.
- رواندرمانی: درمان شناختی – رفتاری CBT و سایر رویکردهای درمانی میتواند بسیار موثر باشد. CBT به افراد کمک میکند تا ترسهای غیرمنطقی را شناسایی و به چالش بکشند و الگوهای فکری سالمتری ایجاد کنند.
- تغییرات سبک زندگی: مانند مدیریت استرس، ورزش، رژیم غذایی و خواب بسیار مهم هستند. این عوامل سبک زندگی میتوانند تأثیر قابلتوجهی بر سطح اضطراب داشته باشند.
- ذهنآگاهی و آرامش: تکنیکهایی مانند مدیتیشن، یوگا و آرامسازی پیشرونده عضلات میتوانند مفید باشند. این شیوهها به افراد کمک میکنند تا با ترویج آرامش و کاهش برانگیختگی فیزیولوژیکی، اضطراب را مدیریت کنند.
