کیست درموئید چیست؟ از علائم شایع تا درمان آن

در واقع کیست درموئید یک ناهنجاری رشدی خوش‌خیم پوستی است که از به دام افتادن عناصر اکتودرمی در امتداد خطوط بسته شدن جنینی ناشی می‌شود. این مقاله می‌خواهیم کیست درموئید را ارزیابی و مدیریت صحیح آن را بررسی نماییم.

آشنایی با کیست درموئید

کیست درموئید یک ناهنجاری رشدی خوش‌خیم پوستی است که از به دام افتادن عناصر اکتودرمی در امتداد خطوط بسته شدن جنینی ناشی می‌شود.

این تومورهای خوش‌خیم توسط اپیتلیوم سنگ‌فرشی طبقه‌بندی شده با زائده‌های پوست بالغ بر روی دیواره آنها و مجرای آنها پر از کراتین و مو پوشیده شده‌اند.

کیست‌های درموئید مادرزادی هستند، اما همه آنها در بدو تولد تشخیص داده نمی‌شوند و تنها حدود 40٪ از کیست‌های درموئید در بدو تولد را می‌توان تشخیص داد. حدود 60٪ از کیست‌های درموئید را می‌توان تا پنج‌سالگی تشخیص داد.

کیست‌های درموئید معمولاً در سال اول زندگی ظاهر می‌شوند و به‌کندی رشد می‌کنند و در بیشتر مواقع در ناحیه سروگردن ایجاد می‌شوند که 84 درصد از این کیست‌ها در این ناحیه ایجاد می‌شوند.

ترکیبات کیست درموئید

یشتر ین کیست ها از ترکیبات زرد چرب انباشته‌ می‌شوند. در مواردی پیش می‌آید که کیست‌های درموئیدی حاوی مواد زیر هستند:

• استخوان
• غدد عرق
• اعصاب
• مایع
• مو
• دندان
• پوست
• ناخن

علت به وجود آمدن کیست درموئید

می‌توان گفت علت این بیماری ناشناخته است و متخصصین علت این ناهنجاری رشدی مادرزادی هنوز مشخص نکرده‌اند. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که پوست و ساختارهای پوست در طول رشد جنین به دام می‌افتند.

شایع‌ترین تومور جمجمه کودکان

کیست درموئید یکی از شایع‌ترین تومورهای جمجمه کودکان است. حدود 15.4٪ – 58.5٪ از کل توده‌های پوست سر و جمجمه در بیماران کودکان را تشکیل می‌دهند.

معمولاً مادرزادی هستند و حدود 70 درصد موارد در کودکان پنج ساله یا کوچک‌تر کشف می‌شود. مواردی از کیست‌های درموئید کشف شده که در بزرگسالی تشخیص داده شده‌اند.

تغییرات غیرطبیعی در رشد جنین

کیست‌های درموئید ناشی از تغییر غیرطبیعی در رشد جنین هستند. آنها به دلیل جداسازی غیرطبیعی و گنجاندن اکتودرم سطحی در امتداد خطوط همجوشی پوست در طول رشد جنینی به وجود می‌آیند. به دلیل این ناهنجاری، یک کیست این گونه معمولاً در امتداد بخیه‌های جمجمه یا فونتانل قدامی یافت می‌شود.

این کیست در بافت‌شناسی یک دیواره کاملاً مشخص را نشان می‌دهد که توسط اپیتلیوم سنگ‌فرشی طبقه‌بندی شده و با یک لومن پوشیده شده است که ممکن است با ساختارهای بالغ آدنکس با منشأ مزودرمی مانند فولیکول‌ها و ساقه‌های مو، غدد چربی و اکرین پر شده باشد.

نواحی حساس به تشکیل کیست درموئید

در اکثر موارد، کیست‌های درموئید در ناحیه سروگردن ایجاد می‌شوند، اگرچه ممکن است در هر جایی از بدن تشکیل شوند. در ناحیه سروگردن، کیست‌های درموئید معمولاً در نواحی فرونتال، اکسیپیتال و فوق اوربیتال دیده می‌شوند و یک‌سوم بیرونی ابرو شایع‌ترین ناحیه درگیر است. یک کیست درموئید پلک متصل به تارسوس ممکن است به‌عنوان یک ندول غیرحساس پلک فوقانی کاملاً چسبنده ظاهر شود.

کیست درموئید پلک تحتانی ممکن است به‌صورت تورم بدون درد و به‌تدریج بزرگ شدن پلک تحتانی قابل مشاهده باشد. همچنین کیست‌های درموئید در ناحیه کانتال داخلی ممکن است به‌صورت توده‌های چسبیده به کانال اشکی ظاهر شوند.

کیست‌های درموئید معمولاً به‌صورت ضایعات منفرد ایجاد می‌شوند و می‌توانند چندین کیست هم‌زمان نیز به وجود آید. کیست‌های درموئید معمولاً به‌صورت یک ندول زیرپوستی رنگ پریده، گوشتی رنگ، مرواریدی، گنبدی شکل، سفت، عمیق و عمیق ظاهر می‌شوند. آنها معمولاً بدون علامت، غیر ضربانی و غیر قابل تراکم هستند. 

موهای بیرون زده از این کیست برای کیست‌های درموئید پاتوژنومیک هستند. این نکته قابل ذکر است که کیست درموئید خط وسط ممکن است به‌صورت حفره‌ای ظاهر شود که مواد سباسه ترشح می‌کند و می‌تواند متناوب ملتهب و عفونی شود. 

رشد کیست درموئید

کیست‌های درموئید این پتانسیل را دارند که در طول زمان رشد کنند و داخل جمجمه یا داخل نخاعی پخش شوند. با توجه به این پتانسیل، باید مطالعات رادیولوژیکی را قبل از بیوپسی یا دست‌کاری، به‌ویژه ضایعه‌ای که خط وسط یا روی پوست سر است، در نظر گرفت.

آسپیراسیون یا بیوپسی کیست‌های درموئید پتانسیل ایجاد عفونت را دارند که بیشتر منجر به استئومیلیت، مننژیت یا آبسه مغزی می‌شود. سایر عوارض احتمالی شامل فرسایش استخوانی، جابه‌جایی پلک و اکستنشن داخل جمجمه است.

کیست‌های درموئید خط وسط بیشترین ارتباط را با دیسرافییسم جمجمه یا نخاعی دارند یا دارای اکستنشن داخل جمجمه‌ای هستند.

کیست‌های درموئید بینی شایع‌ترین ناهنجاری‌های مادرزادی خط وسط بینی هستند. مطالعات نشان داده است که 10-45٪ بروز اکستنشن داخل جمجمه در بیماران مبتلا به این کیست بینی وجود دارد.

هنگامی که تحت تصویربرداری عصبی قرار می‌گیرید، MRI وسیله ترجیحی برای آشکار کردن شواهدی از گسترش داخل جمجمه یا داخل نخاع است.

مطالعات ارتباط بالاتری را بین کیست درموئید واقع در نواحی فرونتال و پتریال و فرسایش استخوانی نشان دادند. در صورت مشکوک شدن به فرسایش استخوانی، تصویربرداری CT برای تعیین این تغییرات استخوانی بهتر است. در برخی موارد، سونوگرافی با وضوح بالا ممکن است به آشکار کردن یک جزء عمیق کمک کند.

کیست‌های درموئید تحت سونوگرافی یک ضایعه کیستیک هموژن و هیپواکویک کاملاً مشخص را نشان خواهند داد. فیستولوگرافی قبل از عمل در برخی موارد برای رد درگیری یک دستگاه عمقی در کیست درموئید انجام میشود.

  داکریوسیستوگرافی نیز در برخی از موارد این بیماری غیر معمول انجام شده. علاوه بر این، مشاوره با جراح مغز و اعصاب برای این نوع کیست که با گسترش داخل جمجمه یا داخل نخاعی پیچیده شده است بسیار توصیه می‌شود.

درمان و مدیریت کیست درموئید

کیست‌های درموئید معمولاً به‌آرامی رشد می‌کنند و بیشتر می‌توانند باعث بدشکلی استخوانی، گسترش داخل جمجمه یا اکستنشن داخل نخاعی شوند.

وجود اکستنشن داخل جمجمه یا اکستنشن داخل نخاعی می‌تواند منجر به مننژیت یا تبدیل به آبسه شود. یک کیست کوچک و بدون علامت ممکن است نیازی به برداشتن فوری نداشته باشد، زیرا می‌تواند برای سال‌ها پایدار باشد یا حتی پسرفت کند.

بااین‌حال، ازآنجاکه اکثر کیست‌های درموئید در طول زمان رشد می‌کنند، برداشتن کامل جراحی بدون ایجاد اختلال در دیواره کیست توسط یک جراح باتجربه قبل از ایجاد چنین عوارضی توصیه می‌شود.

برداشتن زودهنگام همچنین ممکن است از جراحی گسترده و برش کوتاه‌تر پوست جلوگیری کند و منجر به بهبود نتیجه خوبی شود.

مزیت اضافی برداشتن جراحی امکان تشخیص بافت‌شناسی به دلیل احتمال نادر تومور بدخیم است که به‌صورت یک توده منفرد در ناحیه سروگردن کودک مانند کیست درموئید ظاهر می‌شود.

اکثر کیست‌های درموئید را می‌توان با استفاده از یک رویکرد مستقیم و با برش دقیق در محلی که کیست به استخوان می‌چسبد، برداشت. در نظر داشته باشید که اگر دیواره کیست در زمان برداشتن جراحی پاره شود، بافت باقیمانده باید با استفاده از کورتاژ و آبیاری فراوان برداشته شود. 

اگر دیواره کیست به ساختارهای حیاتی چسبیده باشد، ممکن است اکسیزیون جزئی انجام شود. عود کیست درموئید در موارد اکسیزیون ناقص دیده شده است.

یکی دیگر از مزایای برداشتن زودهنگام کیست‌های درموئید، شانس بالاتر برای برداشتن کامل بدون ایجاد اختلال در دیواره کیست است، عاملی که با کاهش خطر عود مرتبط است.

برای کیست‌های درموئید کوچک، جراحی آندوسکوپی یک روش جدید برای برداشتن است. در موارد کیست درموئید با اکستنشن داخل جمجمه، ممکن است همچنان به کرانیوتومی نیاز باشد.

تشخیص کیست درموئید

کیست‌های درموئید نادر هستند، اما تمام ضایعات کیست؛ مانند ندولار در تشخیص بیمارانی که با ندول زیر جلدی مراجعه می‌کنند، به‌ویژه در سروگردن یا ناحیه خط میانی گنجانده می‌شوند.

انواع کیست درموئید

• پری اوربیتال
• تخمدان
• نخاعی
• داخل جمجمه
• درموئید اپیبولبار
• سینوس بینی
• درموئید اوربیتال

کیست‌های درموئید تخمدان

این کیست روی تخمدان یا داخل آن ایجاد می‌شود. کیسه‌ای حاوی مایع زردرنگ و چرب است. کیست‌های درموئید تخمدان همانند دیگر انواع کیست‌های درموئیدی معمولاً بی‌علامت هستند.

در مواردی علائمی همچون احساس درد و فشار در ناحیه لگن را تجربه می‌کنند. برخی از بانوان مبتلا نیز در دوران قاعدگی دردهای شدیدی را تجربه مینمایند.

رابطه کیست درموئید و بارداری

معمولاً کیست‌های درموئید بر بارداری تأثیری ندارند، مگر اینکه زن باردار نباشد اما تخمدان او به کیست‌های درموئید درگیر شده باشد و هیچ بافت سالمی از تخمدان‌ها باقی نمانده باشد.

 بروز این کیست در دوره بارداری خیلی نادر است و اگر بروز کند احتمالاً سبب پیچ خوردن تخمدان می‌شود. در موارد نادری که کیست درموئید بیش از ۶ سانتی‌متر قطر داشته باشد، پزشک با جراحی کیست را از داخل تخمدان خارج می‌کند.

کسب آگاهی‌های لازم از کیست درموئید

پیش‌آگهی کلی برای بیماران مبتلا به این بیماری خوب است، به‌خصوص زمانی که هیچ اکستنشن داخل جمجمه یا داخل نخاعی وجود نداشته باشد.

اگرچه از نظر بافت‌شناسی خوش‌خیم است، اما کیست‌های درموئید ممکن است رشد کنند و جمجمه را فرسایش دهند و به طور بالقوه در برابر گسترش اپیدورال مستعد هستند.

 هنگامی که داخل جمجمه یا گسترش داخل نخاعی وجود دارد، پیش‌آگهی کلی کاربردی است. در موارد نادر، زمانی که کیست‌های درموئید به دلیل توده موضعی علامت‌دار می‌شوند، اثر، پارگی، عفونت، یا حتی در موارد نادر، باعث فشرده‌سازی مغز می‌شود.

عوارض کیست درموئید

هیچ عارضه‌ای برای کیست‌های درموئیدی که اکستنشن داخل جمجمه یا داخل نخاعی وجود ندارد. کیست‌های درموئیدی که دارای امتداد داخل جمجمه یا داخل نخاعی هستند ممکن است منجر به مننژیت، آبسه یا ایجاد اثر توده موضعی شوند. آسپیراسیون و بیوپسی کیست‌های درموئید پتانسیل ایجاد عفونت را دارد که بیشتر منجر به استئومیلیت، مننژیت یا آبسه مغزی می‌شود. 

سایر عوارض احتمالی شامل فرسایش استخوانی، جابه‌جایی پلک و اکستنشن داخل جمجمه است. تبدیل شدن به حالت بدخیم یک عارضه نادر است که ممکن است در بیماران مبتلا به کیست‌های درموئید طولانی‌مدت رخ دهد. تبدیل کارسینوماتوز به کارسینوم سلول سنگ‌فرشی در کیست‌های درموئید زیرزبانی، تخمدانی و داخل شکمی توصیف می‌شود. به دلیل تمایل به رشد و عوارض احتمالی، مداخله جراحی زودهنگام توصیه می‌شود.

جراحی کیست درموئید

تنها روش درمان این کیست جراحی است. هر نوع کیست درموئیدی چه در سر دیده شده باشد و چه در تخمدان و ستون فقرات باید با جراحی تخلیه و حذف شود. البته نوع جراحی به عوامل زیر بستگی دارد:

• اندازه
• محل ایجاد
• نوع کیست 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

• پارگی کیست
• ملتهب شدن کیست
• احساس درد در ناحیه‌ای که کیست وجود دارد
• بزرگ‌تر شدن کیست
• تغییر رنگ کیست