بیوگرافی سیما بینا (بانوی موسیقی مقامی ایران)

حتماً تابه‌حال نام بانوی خوش‌صدا و گرم با نغمه‌های کهن خراسان، سیستان، کرمان، بلوچستان و سایر مناطق ایران به گوشتان خورده است. سیما بینا از آن دسته افرادی است که فراتر از خواننده یا نوازنده بودن، نقش یک احیاگر موسیقی خیلی از نواحی ایران را ایفا کرده است. در ادامه شما را با بیوگرافی سیما بینا این بانوی خوش‌آواز آشنا می‌نماییم.

زندگی سیما بینا

سیما بینا نوازنده، نقاش، پژوهشگر، آهنگ‌ساز و خوانندة آوازها و ترانه‌های محلی ایرانی در سوم دی‌ماه ۱۳۲۳ خراسان جنوبی، شهر خوسف در نزدیکی بیرجند به دنیا آمد. او در خانواده‌ای متولد شد که اهل هنر و ادب بودند.

پدرش احمد بینا، شاعر، نقاش و اهل ادبیات بود و در همان سال‌ها برنامه‌هایی در رادیو داشت که در آن‌ها شعر می‌خواند و به موسیقی سنتی علاقه‌مند بود.

در این میان سیما از همان کودکی در فضایی آکنده از هنر رشد کرد. او در ۹ سالگی به رادیو راه یافت و تحت آموزش ابوالحسن صبا و دیگر اساتید موسیقی، سازوآواز را آموخت. استعداد شگفت‌انگیز او باعث شد در سنین بسیار پایین، صدایش از رادیو پخش شود و توجه مخاطبان را جلب کند.

سیما بینا در کنار تحصیل در مدرسه، آموزش موسیقی را به شکل جدی زیر نظر استادان موسیقی سنتی دنبال کرد. او به یادگیری آواز ایرانی، تئوری موسیقی و همچنین سازهای سنتی مانند سه‌تار و سنتور پرداخت.

پس از سال‌ها ممنوعیت فعالیت رسمی در ایران، سیما بینا به آلمان مهاجرت کرد و بسیاری از کنسرت‌ها و ضبط آثارش در اروپا انجام شد. او در شهر کلن ساکن است و همچنان به فعالیت هنری و فرهنگی ادامه می‌دهد.

اساتید تأثیرگذار در مسیر سیما بینا

او نزد اساتیدی چون:

• ابوالحسن صبا
• احمد عبادی
• نورعلی برومند
• داریوش صفوت 

آموزش دید و در کنار این اساتید، با موسیقی ردیفی، نغمه‌های سنتی و مقامی ایران به‌خوبی آشنا شد. در دهه ۳۰ و ۴۰، سیما بینا در برنامه‌های مختلفی از جمله برنامه:

• گل‌ها  
• موسیقی محلی رادیو ایران
• ارکسترها 

شرکت کرد و به‌سرعت به یکی از شناخته‌شده‌ترین صداهای زن موسیقی سنتی تبدیل شد. در همین دوران، آثار اولیه‌اش مانند ترانه‌های محلی خراسانی، سیستانی و بلوچ را ضبط کرد که در آرشیو رادیو باقی مانده‌اند.

صدای گرم، تلفظ درست گویش‌های محلی و درک عمیق او از فرهنگ نواحی باعث شد که شنوندگان، آهنگ‌های او را با شوق بشنوند.

تمرکز بر موسیقی نواحی مختلف

در دهه ۵۰، سیما بینا تصمیم گرفت تمرکز خود را بر روی پژوهش و اجراهای موسیقی مقامی ایران بگذارد. او سفرهایی به مناطق مختلف ایران داشت، از بلوچستان، سیستان، کرمان، خراسان، لرستان، کردستان و مازندران گرفته تا روستاهای دورافتاده. او در این سفرها نه‌تنها موسیقی گوش می‌داد، بلکه:

• اشعار محلی را گردآوری می‌کرد.
• سازها و سبک‌های نوازندگی بومی را جمع می‌کرد.
• با زنان و مردان محلی آواز می‌خواند.
• نسخه‌هایی از نغمه‌ها را ضبط می‌کرد. 

این پژوهش‌ها باعث شد بسیاری از نغمه‌هایی که در معرض فراموشی بودند، به ماندگاری خود ادامه دهند.

انتخاب اشعار 

سیما بینا از اشعار محلی، لالایی‌ها، نغمه‌های عاشقانه و سوگ‌نامه‌ها استفاده می‌کرد. او به بازخوانی ترانه‌هایی که نسل‌ها از مادر به دختر منتقل شده‌اند، علاقه‌مند است.

او همیشه تلاش می‌کند موسیقی نواحی را بدون افزودن المان‌های شهری و مدرن بازسازی کند. حتی در تنظیم‌ها، سعی دارد سازهای محلی مانند دایره، دهل، دوتار، رباب، سرنا، نی و… را به کار گیرد.

محدودیت‌های سیما بینا

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به دلیل ممنوعیت صدای زن در اجراهای عمومی در ایران، سیما بینا دیگر نتوانست در داخل کشور فعالیت آزادانه‌ای داشته باشد و فعالیت خود را به خارج از کشور منتقل کرد.

با وجود محبوبیت گسترده، بسیاری از آثار سیما بینا به‌صورت غیررسمی و از طریق آرشیوهای خصوصی یا یوتیوب منتشر شده‌اند. انتشار رسمی و گسترده آثار او در ایران همواره با مشکلات حقوقی و نظارتی مواجه بوده است.

با توجه به ممنوعیت صدای زن در ایران بعد از انقلاب، سیما بینا بیشتر فعالیت‌های هنری خود را در خارج از کشور ادامه داد. او در کشورهای متعددی مانند:

• فرانسه (فستیوال‌های موسیقی جهان)
• آلمان
• هلند
• سوئد
• سوئیس
• ایالات متحده آمریکا
• کانادا 

او کنسرت‌های موفقی برگزار کرده و مخاطبانی از ملیت‌های مختلف را با موسیقی نواحی ایران آشنا ساخته است.