تفسیر آزمایش تیروئید (TSH, T4, T3): کمکاری یا پرکاری؟!
تفسیر آزمایش تیروئید چگونه است؟ آمادگی قبل از آزمایش
همانطور که میدانید غده تیروئید یک غده پروانهای شکل است که معمولاً در قسمت جلویی گردن قرار دارد. این غده هورمونهای تیروئید را در خون ترشح کرده و درنتیجه به تمام بافتهای بدن منتقل خواهد کرد.
برای اینکه از سلامت تیروئید مطمئن شوید باید تستهای مختلفی مانند TSH ,T3 ,T4 و موارد مرتبط با بیماریهای خود ایمنی شامل Anti Tpo را آزمایش دهید.
حال آیا نمیدانید معنای نتایج آزمایش شما چیست؟ برای چگونگی تشخیص و درمان بیماری تیروئید، باید با تفسیر آزمایش تیروئید آشنا باشید که ما در این مقاله از سایت جوان ایرانی به آن میپردازیم و برای شما شرح میدهیم که تست TSH در آزمایش خون به چه معناست. با ما تا پایان این مطلب همراه باشید تا با یادگیری این موارد بتوانید خودتان به تنهایی در منزل آزمایش تیروئید را تفسیر کنید.
تیروئید دو هورمون اصلی را در جریان خون ترشح میکند. یکی از اینها تیروکسین است که حاوی چهار اتم ید است و T4 نامیده میشود. این هورمون خود به تری یدوتیرونین (T3) تبدیل میشود که حاوی سه اتم ید است. درواقع این T3 است که ازنظر بیولوژیکی فعال بوده و متابولیسم بدن شما را تنظیم میکند. مقدار T4 و T3 ترشح شده، توسط غده هیپوفیز که در زیر مغز شما قرار دارد تنظیم میشود.
آمادگی قبل از آزمایش تیروئید
معمولاً قبل از آزمایش تیروئید، آمادگی خاصی نیاز ندارد، ولی اگر دارو مصرف میکنید در این مورد با پزشک خود مشورت کنید. مکملهای بیوتین و یا ویتامین B7 را حداقل ۲ روز قبل از آزمایش قطع کنید، زیرا در صحت نتیجه آزمایش اختلال ایجاد میکند. البته اگر مولتی ویتامینی مصرف میکنید که مقدار کمی بیوتین دارد، احتمالاً با آزمایش تیروئید تداخل نداشته باشد ولی حتماً با پزشک صحبت کنید.
استروژنها، مانند قرصهای ضدبارداری یا مصرف آن در دوران بارداری، باعث سطوح بالای T4 و T3 میشوند. اگر این نوع قرصها را مصرف میکنید حتماً به پزشک اطلاع دهید.
هزینه آزمایش تیروئید
اگر تحت پوشش بیمه باشید ممکن است بیمه هزینه آزمایش شما را بدهد. البته شما عزیزان باید بدانید که هزینه آزمایش تیروئید بستگی به محل انجام آن هم دارد و هزینه آن در آزمایشگاهها متفاوت است.
زمان آزمایش تیروئید
اگر علائم کمکاری و یا پرکاری تیروئید را داشته باشید، پزشک ممکن است آزمایش TSH را تجویز کند. همچنین این آزمایش برای سایر اختلالات تیروئید کاربرد دارد. این اختلالات شامل گواتر، بیماری گریوز، تیروئیدیت هاشیموتو و ندول تیروئید بوده که باعث کمکاری و یا پرکاری تیروئید میشوند.
نشانههای کمکاری تیروئید و همچنین پرکاری آن را در ادامه این مقاله از سایت جوان ایرانی شرح میدهیم.
علائم کمکاری تیروئید
- افسردگی
- تحریک پذیری
- افزایش وزن
- خستگی
- عضلات دردناک
- احساس سرما
- پوست خشک
- موهای نازک و خشک
- داشتن یبوست
- نوسانات خلقی
- قاعدگی نامرتب
- ضربان قلب آهسته
- مشکلات باروری
علائم پرکاری تیروئید
- کاهش وزن
- استرس و اضطراب
- بیخوابی
- عدم تحمل گرما
- ضربان قلب سریع و یا نامنظم
- اجابت مزاج مکرر و شل
ازآنجاییکه تشخیص زودهنگام بیماری تیروئید نتایج بهتری را برای بیماران به همراه دارد، درنتیجه افراد میتوانند حتی بدون علائم نیز آزمایش تیروئید بدهند و یا اگر سابقه خانوادگی بیماری تیروئید دارند و همچنین دچار اختلالات خود ایمنی هستند، میتوانند در این مورد آزمایشهای لازم را انجام دهند.
همراهان گرامی سایت جوان ایرانی دقت کنید هورمونهایی که تیروئید تولید میکند بر تمام سیستمهای بدن تأثیر خودش را میگذارد. غیر از علائمی که ذکر شد اگر فرد دچار ریتمهای غیرطبیعی قلب، سطح کلسترول بالا، اختلالات سلامت روان و همچنین اختلالات پوستی شود، پزشک برای او آزمایش تیروئید تجویز میکند تا عملکرد تیروئید را بررسی کند.
برای برخی از زنان در دوران بارداری غربالگری با آزمایش TSH توصیه میشود. حتی اگر این زنان بدون علائم باشند ولی شرایط زیر را داشته باشند باید آزمایش تیروئید بدهند:
- سابقه خانوادگی بیماری تیروئید
- کمبود ید در محل زندگی
- سنین بالای ۳۰ سال
- سابقه ناباروری، سقط جنین و یا زایمان زودرس
- چاقی با شاخص توده بدنی بالای ۴۰
همچنین نوزادان تازه متولد شده از نظر کمکاری تیروئید غربالگری میشوند. اگر این بیماری زود تشخیص داده شود، اثرات آن در کودکان نیز بسیار کم است. ازآنجاییکه T4 برای رشد مغز ضروری است پزشکان علاوه بر TSH سطح T4 را نیز اندازهگیری میکنند.
دقت داشته باشید اگر سطح TSH غیرطبیعی باشد، در این صورت پزشک برای اینکه عملکرد تیروئید شما را متوجه شود، آزمایشهای دیگر مانند T3, T4 و همچنین فیری تی سه و فیری تی چهار را نیز تجویز میکند.
در کل پزشک ممکن است پانل تیروئیدی که شامل چندین آزمایش تیروئید است را تجویز کند.
گاهی اوقات پزشک علاوه بر آزمایش خون، سونوگرافی و اسکن تیروئید نیز تجویز میکند.
دلایلی که پزشک اسکن تیروئید تجویز میکند:
- تعیین اینکه آیا گرههای تیروئید گرم است یا سرد
- اندازهگیری گواتر قبل از درمان
- پیگیری بعد از جراحی سرطان تیروئید
سؤالاتی که باید از پزشک بپرسید:
- آیا هورمون TSH در محدوده طبیعی قرار دارد؟
- تیروئید من کمکار است یا پرکار؟
- علائم پرکاری و یا کمکاری تیروئید چیست؟
- آیا بیماری خود ایمنی مانند هاشیموتو دارم؟
- چه آزمایشهایی باید انجام دهم؟
- آیا داروهایی که مصرف میکنم با آزمایش تیروئید تداخل دارند؟
- چه آمادگیهایی قبل از آزمایش تیروئید نیاز است؟
درمان کمکاری تیروئید: آیا این بیماری درمان قطعی دارد؟
نحوه گرفتن آزمایش تیروئید:
فردی که از شما خون میگیرد، نوار را دور بازوی شما میبندد و دقیقاً آن ناحیه که سوزن وارد پوست شما میشود را ضدعفونی میکند. نمونه خون از بازوی شما گرفتهشده و سپس خون را وارد لوله نمونه میکند.
در این صورت ممکن است احساس سوزش بسیار خفیفی داشته باشید. بعدازاینکه نمونه خون شما گرفته شد، باید یک تکه گاز یا باند را با فشار ملایم روی جای سوزن قرار دهید. البته ممکن است کمی کبودی داشته باشید که طبیعی است.
ولی اگر درد زیادی دارید و یا ناحیه اطراف قرمز و متورم شده به پزشک مراجعه کنید، چون نشانه این است که شما مبتلا به عفونت شدهاید.
چگونه میتوان از آزمایش خون برای تشخیص اختلالات تیروئید استفاده کرد؟
پزشک شما این آزمایشها را همراه با علائم و احساسات شما تفسیر میکند تا تشخیص دهد که آیا اختلال تیروئید دارید یا خیر. اگر دارید، چقدر شدید است و چگونه میتوان آن را درمان کرد. اگر نتایج TSH و FT4 شما خارج از محدوده نرمال باشد، ممکن است پزشک آزمایشهای اضافی را تجویز کند.
- اگر سطح TSH بالاتر از محدوده نرمال باشد، T4 خون اندازهگیری میشود.
- اگر سطح TSH کمتر از محدوده نرمال باشد، T4 و T3 خون اندازهگیری میشود.
دقت اندازهگیری نتایج آزمایش
همراهان گرامی مجله جوان ایرانی باید بدانید که نتیجه هیچ آزمایشی صد در صد درست نیست، ولی اکثر آزمایشگاهها از دستگاهها و فرایندهای بسیار دقیق برای اندازهگیری تی اس اچ استفاده میکنند.
البته برخی از عوامل هستند که باعث نوسان درنتیجه آزمایش میشوند که در ادامه بررسی میکنیم:
- سن: در افراد مسن و سنین بالای ۸۰ سال، سطح TSH بالاتر از حد طبیعی قرار دارد. بااینحال فرد هیچ علائم خاصی نداشته و مشکل سلامتی ندارد.
- بیماریهای شدید: اگر بیماریهای غیر مرتبط با تیروئید داشته باشید ممکن است بهطور موقت، سطح تی اس اچ شما پایین بیاید.
- بارداری: میزان تی اس اچ در سه ماه اول بارداری کمی کمتر از حد نرمال آن است سپس کم کم بهمرورزمان افزایش مییابد.
سایر آزمایشهای مرتبط با تیروئید:
نتایج آزمایشهای دیگر مانند فیری T4 و آنتیبادیهای تیروئید، بر تفسیر پزشک از آزمایش تأثیر میگذارد. البته دقت داشته باشید غیر از کمکاری و پرکاری تیروئید، اگر سطح تیروئید غیرطبیعی باشد ممکن است به دلیل عدم عملکرد صحیح غده هیپوفیز نیز باشد.
سطوح طبیعی تیروئید چقدر است؟
سطح نرمال تیروئید، بهویژه برای TSH (هورمون محرک تیروئید)، در محدوده 0.5 تا 5.0 mIU/L (میلی واحد بینالمللی در لیتر) قرار دارد. در بزرگسالان، سطح طبیعی کل T4 بین 5 تا 12 میکروگرم در دسی لیتر (میکروگرم در دسی لیتر) است. همچنین در بزرگسالان، محدوده طبیعی برای سطوح T3 بین 80 تا 220 نانوگرم در دسی لیتر (نانوگرم در دسی لیتر) است.
آزمایش تیروئید مانند بسیاری از آزمایشهای خون فقط برای چند دقیقه زمان نیاز دارد، ولی برای دریافت نتایج احتمالاً کمی طول میکشد.
این محدودهها صرفاً جهت راهنما بیانشده و در آزمایشگاهها متفاوت است. همچنین در بارداری نیز این اعداد و ارقام تفاوت خواهد داشت.
محدوده مرجع مختلفی برای آزمایش نوزادان و کودکان خردسال وجود دارد.
تشخیص عملکرد تیروئید
شما عزیزان باید تستهایی که در ادامه معرفی میشود را انجام دهید تا بتوانید عملکرد تیروئید را متوجه شوید.
هورمون محرک تیروئید (TSH)
یک هورمون پیامرسان از هیپوفیز است که فعالیت تیروئید را افزایش میدهد. اصلیترین آزمایش تیروئید هورمون محرک تیروئید یا همان TSH است. ولی همانطور که گفتیم برای تشخیص دقیق بیماری، باید تستهای دیگر مانند T3 و T4 را نیز آزمایش دهید.
همچنین کمکاری تیروئید و یا پرکاری آن دارای علائم شایعی است که میتوانید به اختلال عملکرد تیروئید پی ببرید.
اگر میزان T4 پایین باشد به معنای این است که تیروئید بیمار بوده و یا غده هیپوفیز شما غیرفعال است. درنتیجه تیروئید برای تولید T4 تحریک نمیشود. بنابراین به دلیل اینکه T4 پایین است، غده هیپوفیز TSH را آزاد میکند. در این صورت مقدار تی اس اچ بالا رفته و فرد مبتلا به کمکاری تیروئید خواهد شد. علت اصلی کمکاری تیروئید در اینجا غده تیروئید است ولی اگر مقدار T4 پایین بوده ولی TSH بالا نباشد غده هیپوفیز باعث ایجاد کمکاری تیروئید شده است.
تیروکسین (T4):
یک هورمون تیروئید غیرفعال است که در صورت نیاز به T3 تبدیل میشود. آزمایشهایی هستند که فیری T4 را اندازهگیری میکنند یا T4 آزاد (FT4) یا T4 آزاد (FTI)
این آزمایش هنگام بررسی با TSH، عملکرد غده تیروئید را با دقت بیشتری مشخص میکند. بنابراین بهطورکلی TSH بالا و FT4 یا FTI پایین نشاندهنده کمکاری تیروئید اولیه به دلیل بیماری در غده تیروئید است. TSH پایین و FT4 یا FTI پایین نشاندهنده کمکاری تیروئید به دلیل مشکل در غده هیپوفیز است. TSH پایین با FT4 یا FTI بالا در افرادی که پرکاری تیروئید دارند دیده میشود.
تری یدوتیرونین (T3):
هورمون فعال تیروئید که برای بسیاری از عملکردهای بدن استفاده میشود. آزمایشات T3 اغلب برای تشخیص پرکاری تیروئید یا تعیین شدت پرکاری تیروئید مفید است. بیمارانی که پرکاری تیروئید دارند سطح T3 آنها افزایش مییابد. در برخی از افراد با TSH پایین، تنها T3 افزایش یافته و FT4 یا FTI طبیعی است. آزمایش T3 بهندرت در بیماران کمکاری تیروئید مفید است. اکثر افراد مبتلا به اختلالات تیروئید ممکن است بهشدت کمکاری تیروئید با TSH بالا و FT4 یا FTI پایین باشند، اما T3 طبیعی داشته باشند.
اگر نتیجه آزمایش T3 طبیعی باشد به این معنی نیست که تیروئید شما سالم بوده و یا بهخوبی کار میکند. پزشک T4 و TSH را نیز آزمایش میکند تا باوجوداینکه تی سه شما طبیعی است مشخص شود مشکل تیروئید دارید یا خیر.
معمولاً در زنان باردار و افرادی که مبتلا به بیماریهای کبد هستند، سطح هورمون T3 در آنها بالاتر است
اگر باردار نیستید، افزایش T3 ممکن است به دلیل بیماری گریوز، پرکاری تیروئید، تیروئیدیت بدون درد، فلج دورهای تیروتوکسیک و همچنین گواتر سمی باشد. البته در موارد نادر نشاندهنده سرطان تیروئید و یا تیروتوکسیکوز است. در برخی موارد هم افزایش T3 نشاندهنده سطح بالای پروتئین در خون است.
ولی اگر سطح T3 بهصورت غیرطبیعی پایین باشد نشاندهنده کمکاری تیروئید و یا یک بیماری مزمن است که درنتیجه آن تی سه کاهش یافته است.
تیروگلوبولین (Tg):
پروتئینی که از b تیروئید ساخته میشود و مربوط به سرطان تیروئید است.
آنتی بادیهای تیروئید (TPOAb ،TRAb ،TgAb): سلولهای موجود در سیستم ایمنی که برای هدف قرار دادن تیروئید یا مواد مرتبط ایجادشدهاند و بیماریهای خود ایمنی را نشان میدهد.
پزشک با بررسی آزمایشهای تیروئید تشخیص میدهد که بیماریهای زیر را دارید یا خیر:
- کمکاری تیروئید (کمکار شدن تیروئید)
- پرکاری تیروئید (عملکرد بیش از حد تیروئید)
- یک بیماری خودایمنی مانند بیماری گریوز یا تیروئیدیت هاشیموتو
چگونگی درمان بیماری تیروئید
در بسیاری از مواقع مشکلات مرتبط با تیروئید جدی نیستند و زمانی نیاز به درمان دارند که علائم شما آزاردهنده شود. همانطور که ذکر شد برای درمان تیروئید پرکار، عملکرد آن محدود شده، چون هورمون تیروئید بیش از حد تولید میشود و برای درمان تیروئید کمکار مکمل هورمون تیروئید تجویز میشود، به دلیل اینکه هورمون تیروئید کمتر در بدن وجود دارد و تیروئید هورمون کمتری تولید میکند.
با تشخیص سریع بیماری تیروئید و شروع مراحل درمانی میتوان از عوارض آن پیشگیری کرد.
بهترین راه درمان پرکاری تیروئید: علت + عوارض این بیماری را در این مقاله بخوانید:
سرطان تیروئید در کودکان و نوجوانان
سرطان تیروئید یک نوع سرطان شایع است که اغلب کودکان و نوجوانان را مبتلا میکند. هرچند ندول های تیروئید نادر و خوشخیم هستند ولی معمولاً در کودکان و نوجوانان به دلیل سرطان تیروئید ایجاد میشود.
علائم سرطان تیروئید در کودکان:
- توده در گردن
- احساس تنگی گردن
- تورم غدد
- مشکلات تنفسی یا بلع
- صدای خشن
کمکاری تیروئید مادرزادی:
اگر غده تیروئید در بدو تولد رشد نکند، در این صورت مبتلا به کمکاری تیروئید خواهید شد که اگر درمان نشود نوزاد دچار مشکلات رشد و ناتوانی ذهنی خواهد شد.
کمکاری تیروئید پاتروژنیک نیز زمانی ایجاد میشود که کودک غده تیروئیدش را با جراحی برمیدارد یا از بین میرود
نکته پایانی:
برای بررسی اختلالات تیروئید و یا غده هیپوفیز، پزشکان از آزمایش خون استفاده میکنند. هیپوفیز غدهای در پایین مغز است و با غده تیروئید پیامهایی را به هم ارسال میکنند که برای حفظ سطح طبیعی بدن چه مقدار هورمون باید تولید شود.
همانطور که گفتیم محدوده طبیعی تیروئید بر اساس چندین عامل ازجمله سن و بارداری تغییر میکند. پزشکان در هنگام تفسیر آزمایش تیروئید به این مورد توجه ویژهای دارند.
اگر تجربهای در خصوص اختلالات تیروئید و نحوه آزمایش آن دارید در بخش انتهایی مقاله قسمت دیدگاه پیام خود را ثبت کنید، همچنین میتوانید سؤالات خودتان را بپرسید.
