عجایب قطب شمال و جنوب

قطب شمال و قطب جنوب دو نقطه شگفت‌انگیز و اسرارآمیز روی کره زمین هستند که با زیبایی خیره‌کننده و شرایط بی‌نهایت سخت خود، همواره توجه دانشمندان، کاوشگران و علاقه‌مندان به طبیعت را به خود جلب کرده‌اند. این مناطق یخی نه تنها سرما و یکنواختی را به ذهن تداعی می‌کنند، بلکه مجموعه‌ای از عجایب خارق‌العاده و پدیده‌های طبیعی را در دل خود پنهان کرده‌اند که گاهی باورشان دشوار است. از دریاچه‌های مخفی زیر یخ‌های ضخیم قطب جنوب گرفته تا ماهی‌های شگفت‌انگیزی که در آب‌های یخ‌زده زنده می‌مانند، عجایب قطب شمال و جنوب بازتابی از توانایی بی‌پایان طبیعت برای شگفت‌زده کردن ما هستند. در این مقاله، به بررسی این شگفتی‌ها خواهیم پرداخت و دنیای متفاوت قطب‌ها را بهتر خواهیم شناخت.

کشف قطب شمال و جنوب

یکی از نکات جالب در مورد کشف قطب‌ها این است که اولین اکتشافات قطب شمال و قطب جنوب به شدت مورد بحث و جدل قرار گرفتند.

قطب شمال

اولین کسی که ادعا کرد به قطب شمال رسیده، فردریک کک بود که در سال 1908 این ادعا را مطرح کرد، اما خیلی زود مشخص شد که او ممکن است مسیر اشتباهی را رفته باشد. بعدها روبرت پیرری، کاشف آمریکایی، در سال 1909 ادعا کرد که به قطب شمال رسیده است، ولی هیچ‌گاه شواهد قطعی برای تأیید این ادعا پیدا نشد. بعدها در دهه‌ها پس از این ماجرا، معلوم شد که به احتمال زیاد او نزدیک به قطب شمال بوده ولی دقیقاً به آن نرسیده است.

قطب جنوب

در قطب جنوب، رابرت فالکون اسکات و ارنست شاکلتون دو کاشف معروف بودند که در اوایل قرن 20 میلادی تلاش‌هایی برای رسیدن به قطب جنوب داشتند. در سال 1911، رونالد آمانسون، کاشف نروژی، اولین کسی بود که واقعاً به قطب جنوب رسید، 35 روز قبل از اسکات، ولی اسکات و تیمش پس از رسیدن به قطب، در راه بازگشت به دلیل شرایط سخت و ناتوانی از بازگشت به موقع، جان خود را از دست دادند. این تراژدی تبدیل به یکی از داستان‌های دردناک تاریخ اکتشافات قطبی شد.

در واقع، کشف هر دو قطب با رقابت‌های علمی و انسانی بسیار سنگینی همراه بود و بعضاً بسیاری از کاشفان به علت شرایط سخت و ناتوانی از دسترسی به قطب، جان خود را از دست دادند.

خون‌ریزی یخ در قطب جنوب!

رودخانه‌ی خون یکی از عجیب‌ترین پدیده‌های طبیعی است که در قطب جنوب اتفاق افتاده و واقعاً به مانند چیزی از یک داستان علمی-تخیلی به نظر می‌رسد. این پدیده در دریاچه دونلی (Don Juan Lake) در آنتارکتیکا رخ داده است.

رودخانه‌ی خون در واقع یک رودخانه طبیعی نیست، بلکه نامی است که به جریان آب قرمزرنگی که از یک یخچال طبیعی به نام “یخچال تایلر“ (Taylor Glacier) جاری می‌شود، داده شده است. این آب قرمز رنگ به نظر خون‌مانند می‌آید، ولی هیچ ربطی به خون ندارد. رنگ قرمز این آب به دلیل وجود مقدار زیادی آهن در آب است که در طول میلیون‌ها سال در زیر یخچال جمع شده‌اند.

این آب، پس از برخورد با هوای سرد قطب جنوب، به رنگ قرمز تبدیل می‌شود. دلیل این تغییر رنگ، واکنش‌های شیمیایی‌ای است که آهن موجود در آب در تماس با اکسیژن و شرایط خاص قطب جنوب تجربه می‌کند. به همین دلیل، آب روان از این رودخانه شبیه به خون انسان به نظر می‌رسد که باعث می‌شود آن را به نام “رودخانه‌ی خون ” بشناسند.

موجودات عجیب با زندگی عجیب‌تر

در قطب شمال و جنوب، موجوداتی با ویژگی‌های عجیب و شگفت‌انگیز زندگی می‌کنند که خود را به شرایط سخت این مناطق تطبیق داده‌اند. به‌عنوان مثال، خرس‌های قطبی با خز سفید و پوست سیاه، برای زندگی در سرمای شدید طراحی شده‌اند و پنگوئن‌های امپراتور با رفتار دسته‌جمعی خود در زمستان‌های طولانی قطب جنوب زنده می‌مانند. برخی از موجودات دریایی مانند سیفونوفورها و کریل‌ها در شرایط سرد و یخ‌زده دریاهای قطب جنوب زندگی می‌کنند و به‌شکل‌های عجیب و جالبی اکوسیستم‌های این مناطق را تکمیل می‌کنند. همچنین، ماهی‌های قطب جنوب بدون هموگلوبین، از پروتئین‌های ضدیخ در خونشان برای زنده ماندن در دماهای منفی استفاده می‌کنند. این موجودات شگفت‌انگیز نشان‌دهنده تطبیق بی‌نظیر طبیعت با شرایط دشوار قطب‌ها هستند.

زیر یخ‌ها آتش‌فشان وجود دارد!

در حقیقت، قطب شمال هیچ آتشفشان فعالی ندارد، زیرا این منطقه بیشتر از آب‌های یخ‌زده و بستر دریایی تشکیل شده است. با این حال، در قطب جنوب آتشفشان‌های فعال وجود دارند که در زیر لایه‌های یخی این قاره، فعالیت‌های آتشفشانی را به نمایش می‌گذارند.

یکی از معروف‌ترین آتشفشان‌های فعال در قطب جنوب، آتشفشان ماونت اِرِبِس (Mount Erebus) است که در جزیره راس واقع شده است. این آتشفشان فعال‌ترین آتشفشان قطب جنوب است و به‌طور مداوم گدازه‌های روان و دودهای غلیظ از دهانه آن بیرون می‌آید. ماونت اِرِبِس به‌خاطر داشتن یک کاسه آتشفشانی فعال که دائماً در آن گازهای سمی و دود متصاعد می‌شود، مشهور است. این آتشفشان در شرایط یخ‌زده و سرد قطب جنوب همچنان فعال است و نمایی شگفت‌انگیز از فعالیت‌های طبیعی در یکی از سردترین نقاط زمین به نمایش می‌گذارد.

یخ‌های جادویی قطب شمال

یک پدیده شگفت‌انگیز در قطب شمال، برف‌های رنگی است. در برخی نقاط، مانند دریاچه‌های یخ‌زده در قطب شمال، برف‌هایی با رنگ‌های مختلف از جمله صورتی و قرمز دیده شده‌اند. این رنگ‌ها به دلیل وجود نوعی جلبک به نام “Chlamydomonas nivalis” است که در برف‌ها رشد کرده و رنگ‌های جالبی ایجاد می‌کند. این پدیده نه تنها از نظر علمی جالب است بلکه تأثیرات تغییرات اقلیمی را نیز نشان می‌دهد.

دریاچه زیر یخ

در زیر لایه‌های ضخیم یخ قطب جنوب، دریاچه‌هایی به نام “دریاچه‌های زیر یخ” وجود دارند که همچنان مایع هستند! این پدیده به دلیل فشار بسیار زیاد یخی است که روی آب قرار دارد و باعث می‌شود دمای انجماد کاهش یابد. یکی از مشهورترین این دریاچه‌ها، دریاچه وست‌لیک است که محققان توانسته‌اند از آن نمونه‌برداری کنند. نکته شگفت‌انگیز این است که در این محیط سرد و تاریک، موجودات میکروسکوپی مثل باکتری‌ها و ویروس‌ها زندگی می‌کنند. این موجودات توانسته‌اند خودشان را به‌طرزی جالب با شرایط سخت سازگار کنند.

کمبود آب آشامیدنی در قطب شمال

در نگاه اول، قطب شمال پر از یخ است، اما آب آشامیدنی بسیار کمی در این منطقه یافت می‌شود. دلیلش این است که بیشتر آب یخ‌زده شور است (از اقیانوس‌ها) و تنها مقدار کمی یخ قابل ذوب کردن برای آشامیدن وجود دارد. به همین علت اولین کسانی که به قطب شمال سفر می کردند به دلیل کمبود آب آشامیدنی جان خود را از دست می دادند؛ زیرا آب دریاچه شور و غیر قابل خوردن بود و تجهیزات کافی برای ذوب برف و یخ ها هم وجود نداشت. خوردن برف به همان شکل نیز دمای بدن را به شدت کاهش می‌داد.

ناپدید شدن انسان ها در قطب شمال

جهت‌یابی در سرزمینی که همه‌جا سفید و یکنواخت است (برف و یخ)، خیلی سخت می‌شود. به همین دلیل، احتمال گم شدن در قطب شمال وجود دارد. شاید بپرسید چرا از قطب نما استفاده نمی‌کنند. قطب‌نما در قطب شمال درست کار نمی‌کند؛ اما چرا؟ چون قطب‌نما به میدان مغناطیسی زمین وابسته است و همیشه به سمت قطب مغناطیسی شمال اشاره می‌کند، نه قطب جغرافیایی.

قطب مغناطیسی شمال با قطب شمال جغرافیایی فرق دارد و مکانش هم دائماً تغییر می‌کند! در قطب شمال، خطوط مغناطیسی زمین پیچیده هستند و این باعث می‌شود قطب‌نما دقیق نباشد یا حتی کاملاً به هم بریزد.

سخن آخر

قطب شمال و جنوب، با تمام شگفتی‌ها و عجایب خود، نشان‌دهنده قدرت و پیچیدگی طبیعت هستند. از پدیده‌های طبیعی خارق‌العاده گرفته تا موجودات زنده‌ای که در سخت‌ترین شرایط دوام می‌آورند، این مناطق یخی همیشه رازهایی برای کشف دارند. هرچه بیشتر درباره عجایب قطب شمال و جنوب بدانیم، بیشتر به زیبایی و اهمیت حفظ این نقاط بی‌نظیر کره زمین پی می‌بریم.

شما چه فکر می‌کنید؟ آیا چیزی از این عجایب برای شما تازه و شگفت‌آور بود؟ اگر نکته جالب دیگری درباره عجایب قطب شمال و جنوب می‌دانید یا نظری دارید، حتماً در بخش کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید!