علائم بیماری جذام چیست؟ (علل، تشخیص + درمان آن)
علائم بیماری جذام چیست؟ نحوه تشخیص آن چگونه است؟
در واقع بیماری جذام و یا همان خوره، هانسن و لپرسی توسط باکتری‌هایی با رشد آهسته به نام‌های مایکوباکتریوم لپره و مایکوباکتریوم لپروماتوز ایجاد می‌شود.
علی‌رغم اینکه ابتلا به این بیماری سخت و کاملاً قابل‌درمان است، انگ و تعصب زیادی در مورد مبتلایان به بیماری جذام وجود دارد.
افراد مبتلا به این بیماری اغلب با انزوای اجتماعی و تبعیض مواجه می‌شوند، به‌ویژه در مناطقی که این بیماری بیشتر دیده می‌شود. در ادامه به معرفی، علائم و عوارض، خطرات، تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.
علائم و نشانه‌های جذام
این بیماری می‌تواند اعصاب، پوست، چشم‌ها و پوشش بینی را تحت‌تأثیر خودش قرار دهد. در برخی موارد، اعضای بدن ممکن است حس لامسه خود را از دست بدهند و احتمال آسیب‌هایی مانند بریدگی و سوختگی را افزایش دهند. این علائم شامل موارد ذکر شده در قسمت‌های بعد می‌شود.
علائم پوستی
- بروز لکه‌های تیره یا روشن‌تر بر روی پوست
- جوش ندول روی پوست
- ایجاد پوست ضخیم، سفت یا خشک
- زخم بدون درد در کف پا
- تورم یا توده‌های بدون درد روی صورت یا لاله گوش
- ریزش ابرو یا مژه
نشانه‌های ناشی از آسیب عصبی
- بی‌حسی نواحی آسیب‌دیده پوست
- ضعف یا فلج عضلانی، به‌ویژه در دست‌ها و پاها
- اعصاب بزرگ شده، معمولاً در اطراف آرنج، زانو و کنار گردن
- مشکلات چشمی که ممکن است منجر به نابینایی شود
علائم بینی
- گرفتگی بینی
- خونریزی بینی
عوارض بیماری جذام
در صورت عدم درمان این بیماری پیشرفته می‌تواند باعث به‌وجودآمدن موارد زیر شود:
- فلج شدن دست‌وپا
- کوتاه شدن انگشتان پا و انگشتان دست
- زخم‌های مزمن غیر التیام‌بخش در کف پا
- کوری
- ریزش ابرو
- تغییر شکل بینی
- اعصاب دردناک یا حساس
- قرمزی و درد در اطراف ناحیه آسیب‌دیده
- احساس سوزش در پوست
چه مدت طول می‌کشد تا علائم جذام نشان داده شوند؟
باکتری عامل بیماری هانسن بسیار کند رشد می‌کند؛ بنابراین پس از تماس با باکتری، ممکن است 20 سال طول بکشد تا فردی علائم بیماری را تجربه نماید.
جذام چگونه گسترش پیدا می‌کند؟
اکثر مردم نمی‌توانند به بیماری جذام مبتلا شوند. در واقع حدود 95 درصد از همه افراد نمی‌توانند آلوده شوند زیرا سیستم ایمنی آن‌ها می‌تواند با باکتری‌هایی که باعث به‌وجودآمدن این بیماری می‌شود مبارزه کند.
این بیماری احتمالا زمانی گسترش می‌یابد که فرد مبتلا به این بیماری سرفه یا عطسه کند و یک فرد سالم در قطرات حاوی باکتری تنفس کند. اما در نظر داشته باشید که جذام به‌راحتی بین افراد سرایت نمی‌کند.
برای ابتلا به این بیماری، باید تماس طولانی و نزدیک با فردی مبتلا به بیماری هانسن (جذام) درمان نشده طی ماه‌ها داشته باشید. بیماری جذام از طریق رابطه جنسی منتقل نمی‌شود و در دوران بارداری به جنین منتقل نخواهد شد.
تماس گاه‌به‌گاه، مانند در آغوش گرفتن یا دست دادن، نشستن در کنار شخصی در اتوبوس، یا به اشتراک گذاشتن یک وعده‌غذایی هیچ‌کدام راه انتقال این بیماری نیستند.
آزمایش و تشخیص بیماری جذام
یک پزشک می‌توانند این بیماری را با انجام یک معاینه و آزمایش‌های تشخیصی، مانند نمونه‌برداری از پوست، تشخیص دهد. ممکن است به دنبال تکه‌های پوستی باشد که ممکن است روشن‌تر، تیره‌تر یا قرمزتر از پوست عادی فرد به نظر برسند.
برای تأیید تشخیص، نمونه‌ای از پوست یا عصب می‌گیرند تا باکتری‌های عامل بیماری جذام را زیر میکروسکوپ جستجو کنند. آن‌ها همچنین ممکن است آزمایشاتی را برای انواع دیگر بیماری‌های پوستی انجام دهند.
درمان و بهبودی جذام
بیماری جذام با ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شود. درمان معمولاً بین یک تا دو سال طول می‌کشد. اگر درمان طبق دستور کامل شود، بیماری قابل‌درمان است.
افسانه‌ها و باورهای غلط در رابطه با بیماری جذام
طبق گفته افراد در گذشته و افسانه بیماری هانسن بسیار مسری است و هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد. اما واقعیت چیز دیگری را بیان می‌کند. بیماری هانسن به‌راحتی از فردی به فرد دیگر سرایت نمی‌کند و قابل‌درمان است.
حتی افرادی که تحت درمان قرار می‌گیرند می‌توانند در میان خانواده و دوستان خود زندگی عادی داشته باشند و به کار یا مدرسه ادامه دهند.
برخی در گذشته می‌گفتند مبتلا شدن به این بیماری باعث افتادن انگشتان دست‌وپا می‌شود. ولی واقعیت متفاوت است. انگشتان دست‌وپا فقط به دلیل بیماری از بین نمی‌روند. باکتری عامل بیماری به اعصاب انگشتان دست‌وپا حمله کرده و باعث بی حس شدن آن‌ها می‌شود.
صدماتی مانند سوختگی، زخم و بریدگی در قسمت‌های بی‌حس اگر مورد توجه قرار نگیرند ممکن است منجر به آسیب دائمی یا عفونت و باعث از بین رفتن انگشت شوند.
گاهی اوقات، آسیب عصبی عضلات انگشتان دست‌وپا را چنان ضعیف می‌کند که ماهیچه‌ها و استخوان‌ها شروع به متلاشی شدن می‌کنند و دوباره جذب بدن می‌شوند.
مناطق پر خطر بیماری جذام
اگر در کشوری زندگی می‌کنید که بیماری در آن شیوع دارد، ممکن است در معرض خطر ابتلا به این بیماری باشید. بر اساس داده‌های WHO از سال 2019 برزیل، هند و اندونزی بیش از 10000 مورد جدید را گزارش کردند.
بنگلادش، جمهوری دموکراتیک کنگو، اتیوپی، ماداگاسکار، موزامبیک، میانمار، نپال، نیجریه، فیلیپین، سومالی، سودان جنوبی، سریلانکا و جمهوری متحد تانزانیا هر کدام 1000 تا 10000 مورد جدید را نیز گزارش کردند.
هر سال تا 225 نفر در ایالات متحده و 250000 نفر در سراسر جهان به بیماری هانسن که به‌عنوان جذام نیز شناخته می‌شود تشخیص داده می‌شوند.
در زمان‌های قدیم از این بیماری به‌عنوان یک بیماری بسیار مسری و ویرانگر می‌ترسیدند. اکنون، ما می‌دانیم که انتشار آن سخت است و به‌راحتی قابل‌درمان است. افراد مبتلا به بیماری جذام می‌توانند در طول درمان و پس از درمان زندگی فعالی داشته باشند.
