علت تشکیل نشدن قلب جنین (بررسی علائم آن)
چه دلایلی باعث می‌شود که قلب جنین در دوران بارداری به خوبی تشکیل نشود؟
تشکیل قلب جنین یکی از مراحل حیاتی در رشد جنین است. در واقع قلب به عنوان یکی از اعضای بدن نقش اساسی در تأمین اکسیژن و خون برای سایر اعضای بدن دارد. اگر قلب جنین به درستی تشکیل نشود، عواقب جدی برای سلامت جنین و مادر دارد. در این مطلب از مجله جوان ایرانی به بررسی علت تشکیل نشدن قلب جنین و عوامل مؤثر در آن می‌پردازیم.
علت تشکیل نشدن قلب جنین چیست؟
قلب جنین ابتدا به صورت یک لوله ساده بوده، اما طی چند هفته ابتدایی بارداری به سرعت رشد می‌کند. به طور کلی از انتهای هفته چهارم قلب جنین شروع به شکل‌گیری می‌کند، اما همچنان در سونوگرافی مشخص نمی‌شود. در هفته هفتم بارداری در سونوگرافی می‌توان حرکات قلب جنین را مشاهده کرد. در این بخش به بررسی علت تشکیل نشدن قلب جنین می‌پردازیم.
عوامل ژنتیکی
یکی از عوامل اصلی که باعث عدم تشکیل قلب جنین می‌شود، عوامل ژنتیکی است. درواقع شما عزیزان باید بدانید که اختلالات ژنتیکی می‌تواند باعث هرگونه تغییر در ساختار و قلب جنین شده و حتی مشکلات جدی برای آنها ایجاد کند. برخی از اختلالات ژنتیکی که ممکن است باعث ایجاد این مشکل شود شامل سندروم‌های ژنتیکی مانند سندروم داون، سندروم ادواردز و سندروم پاتو است.
عوامل محیطی
علاوه بر عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی نیز باعث ایجاد عدم تشکیل قلب جنین می‌شود. به طور کلی عوامل محیطی مانند مصرف الکل، مصرف مواد مخدر، عفونت‌های ویروسی و باکتریایی، تغذیه نامناسب، استفاده از داروهای مضر و پیروی از سبک زندگی نامناسب باعث تغییرات منفی در عملکرد قلب جنین می‌شود. حتی مادرانی که در دوران بارداری الکل و مواد مخدر مصرف می‌کنند در تشکیل قلب جنین آنها تغییراتی ایجاد می‌شود و همچنین ممکن است مشکلات سلامتی جدی برای جنین در پی داشته باشد.
عوامل تغذیه‌ای
یکی دیگر از دلایل عدم تشکیل قلب جنین تغذیه نامناسب است. زیرا باعث کمبود مواد مغذی مهم مانند اسیدفولیک، آهن کلسیم و ویتامین‌ها می‌شود.
عوامل عفونی
عفونت‌های ویروسی و باکتریایی نیز باعث عدم تشکیل قلب جنین می‌شود. برخی از عفونت‌ها مانند عفونت‌های تنفسی، عفونت‌های ادراری و عفونت‌های ترشحی باعث ایجاد تغییراتی در عملکرد قلب جنین خواهد شد. به عنوان مثال عفونت ویروس زیکا باعث ایجاد تغییر در قلب جنین شده و منجر به ایجاد مشکلات سلامتی می‌شود.
مشکلات سلامتی مادر
به طور کلی سلامت مادر تأثیر زیادی بر روی تشکیل قلب جنین دارد. بیماری‌های مزمن، فشارخون بالا و دیابت بر روی تشکیل قلب جنین تأثیر زیادی می‌گذارد. همچنین اگر مادر در دوران بارداری مواد مغذی مانند اسیدفولیک مصرف نکند، منجر به ناهنجاری‌های قلبی در فرزندش می‌شود
سن بالای مادر
یکی دیگر از عواملی که باعث تشکیل نشدن قلب جنین می‌شود، سن بالای مادر است. در واقع با افزایش سن مادران، اختلالات رشد جنین و خطر بروز ناهنجاری‌های ژنتیکی افزایش می‌یابد. به طور کلی زنانی که بالای ۳۵ سال دارند، در معرض خطر بیشتری هستند و احتمال بارداری‌هایی با مشکلات قلبی و ناهنجاری‌های مادرزادی در آنها افزایش می‌یابد. بنابراین اگر قصد دارید بارداری موفقی داشته باشید، سعی کنید تا زیر ۳۵ سال باردار شوید و پس از آن باید تحت نظر پزشک، مراقبت‌های ویژه را در نظر داشته باشید.
مصرف دارو در دوران بارداری
همچنین مصرف برخی از داروها در دوران بارداری ممکن است احتمال عدم تشکیل سقط جنین را افزایش دهد. به عنوان مثال مصرف دیلانتین برای درمان صرع، کوکائین، الکل و اکوتان که برای رفع آکنه توصیه می‌شود، اگر توسط مادران در دوران بارداری مصرف شود، احتمال عدم تشکیل قلب جنین در ۶ هفته بارداری را افزایش می‌دهد.
علت تپش قلب در زنان باردار + آقایان و جوانان را در این مطلب بخوانید:
عواقب عدم تشکیل قلب جنین چیست؟
اگر قلب جنین به خوبی تشکیل نشود، در بسیاری از موارد منجر به سقط جنین خواهد شد. اگر به هر دلیلی این جنین به دنیا بیاید، مشکلات جدی قلبی خواهد داشت که نیاز به درمان‌های فوری دارد. در ادامه این مطلب به بررسی این‌گونه عوارض احتمالی می‌پردازیم.
نارسایی احتقانی قلب
این عارضه جدی ممکن است در نوزادانی که دچار نقص مادرزادی قلبی شوند ایجاد شود. علائم نارسایی احتقانی قلب شامل تنفس سریع همراه با نفس نفس زدن و افزایش وزن است.
عفونت پوشش داخلی قلب
یکی دیگر از عوارض احتمالی نقص مادرزادی قلب این است که ممکن است این‌گونه افراد دچار پوشش عفونت پوشش داخلی قلب و دریچه‌های قلب شوند که آندوکاردیت نامیده می‌شود. اگر این بیماری بدون درمان باقی بماند، ممکن است عفونت به دریچه‌های قلب نیز رسیده و باعث سکته شود. برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان این‌گونه عفونت‌ها نیز مفید است. توصیه می‌شود که این‌گونه بیماران حتماً معاینات منظم دندانپزشکی را انجام دهند تا لثه‌ها و دندان‌های سالم احتمال خطر ابتلا به آندوکاردیت را کاهش دهد.
ضربان قلب نامنظم یا آریتمی
همچنین این‌گونه نوزادان ممکن است دچار ضربان قلب نامنظم یا آریتمی شوند. برخی از این‌گونه ضربان‌های نامنظم قلب در صورتی که درمان نشود، باعث ایجاد سکته مغزی یا مرگ ناگهانی قلبی می‌شود.
اختلالات سلامت روان
یکی دیگر از عواقبی که نقایص مادرزادی قلبی دارد این است که ممکن است این‌گونه کودکان در رشد خودشان تأخیر داشته باشند. همچنین دچار محدودیت فعالیت یا مشکلات یادگیری شوند. همچنین برخی از کودکان دچار اضطراب یا استرس شدیدی می‌شوند. اگر نگران سلامت روان فرزند خودتان هستید، حتماً به روان‌پزشک مراجعه کنید.
البته دقت کنید عوارض نقایص مادرزادی قلبی ممکن است حتی سال‌ها پس از درمان بیماری قلبی رخ دهد.
علائم تشکیل نشدن قلب جنین
به طور کلی شما مادر عزیز باید بدانید که تشکیل نشدن قلب جنین شما با هیچ‌گونه علامت خاصی همراه نیست و تنها از طریق سونوگرافی مشخص می‌شود که این جنین می‌تواند به زندگی خودش ادامه دهد یا خیر. احتمالاً ممکن است این سؤال برای شما ایجاد شود که آیا جنین بدون قلب خود به خود سقط می‌شود یا باید توسط پزشک این عمل انجام شود. به طور کلی در صورت تشکیل نشدن قلب جنین، آن جنین دیگر امکان ادامه حیات ندارد. در چنین وضعیتی یا به صورت خودکار خونریزی شروع می‌شود یا اینکه ممکن است حتی به درمان‌های دارویی نیاز شود تا سقط جنین صورت گیرد. حتی اگر قلب جنین دیر تشکیل شود، یک ناهنجاری محسوب شده و با چنین وضعیتی آن جنین نمی‌تواند زنده بماند. این مشکل نیز معمولاً به دلیل مشکلات ژنتیکی و مشکلات کروموزومی ایجاد می‌شود.
البته نقایص مادرزادی جدی قلب پس از تولد در چند ماه اول زندگی علائمی دارد که در ادامه این مطلب آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
معمولاً این‌گونه نوزادان پس از تولد، زبان، ناخن و همچنین لب‌های خاکستری و آبی کمرنگ دارند. البته این مورد کاملاً بستگی به رنگ پوست آنها دارد و ممکن است این علائم به سختی دیده شود. البته ممکن است این نشانه‌ها به راحتی مشاهده شود. همچنین این‌گونه نوزادان معمولاً تنفس سریع دارند. یکی دیگر از علائم نقایص مادرزادی جدی قلب در نوزادان این است که در پاها، شکم یا نواحی اطراف شکم آنها تورم مشاهده شود. همچنین ممکن است تنگی نفس در طول دوران شیردهی منجر به افزایش وزن این‌گونه نوزادان شود.
اگر کودکان با این‌گونه نقایص مادرزادی بزرگ شوند ممکن است در حین ورزش یا هرگونه فعالیتی دچار تنگی نفس شوند. همچنین این‌گونه افراد معمولاً بیش از حد خسته می‌شوند. حتی ممکن است در حین ورزش یا هرگونه فعالیتی غش کنند. در دست، مچ پا یا پاهای آنها نیز تورم ایجاد می‌شود.
زمان مراجعه به پزشک
اگر احساس کردید که نوزاد شما پس از تولد دچار نقایص مادرزادی قلب است، حتماً سعی کنید این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
البته قبل از تولد نیز پزشکان با انجام سونوگرافی و آزمایش‌های مختلف این مورد را نیز بررسی می‌کنند.
نحوه پیشگیری از عدم تشکیل قلب جنین
به طور کلی هیچ راهکار قطعی برای جلوگیری از عدم تشکیل قلب جنین وجود ندارد، زیرا علت تشکیل نشدن آن به طور دقیق مشخص نیست. اما توصیه می‌شود که مادران قبل از بارداری حدود سه ماه به صورت روزانه اسیدفولیک مصرف کنند و از تماس با رنگ مو و هرگونه مواد شیمیایی پرهیز کنند. همچنین مصرف برخی از غذاهایی که حاوی ویتامین‌های A,B,C,D و روی هستند را در برنامه روزانه خودشان بگنجانند. همچنین اگر مادران مشکلات ژنتیکی و ناهنجاری‌های کروموزومی دارند، باید به پزشک مراجعه کرده و با انجام آزمایش‌های مختلف از ایجاد این مشکل به خوبی جلوگیری کنند.
همچنین حتی از قبل از بارداری مشروب نخورید و سیگار نکشید. حتی دود سیگار برای جنین مضر بوده و به سلامت کودک آسیب می‌رساند.
برخی از پزشکان معتقد هستند که اگر زنان در دوران بارداری مبتلا به سرخجه شوند، ممکن است بر رشد قلب کودک آنها تأثیر بگذارد. بنابراین دقت کنید که قبل از بارداری حتماً واکسن سرخجه زده باشید.
قند خون خودتان را کنترل کنید اگر دیابت دارید مدیریت مناسب قند خون باعث کاهش خطر مادرزادی قلب در جنین می‌شود.
همچنین سعی کنید از خودتان مراقبت کنید، اگر بیماری مزمن دارید آن را با پزشک در جریان بگذارید تا برای شما راهکارهای مناسب در نظر بگیرد.
اگر دارویی مصرف می‌کنید آن را به پزشک اطلاع دهید، زیرا برخی از داروها باعث ایجاد نقص مادرزادی قلب و سایر بیماری‌های جنین می‌شوند. حتی داروهایی که می‌توان بدون نسخه تهیه کرد را بعد از مشورت با پزشک، مصرف کنید.
ویتامین‌ها و مواد مغذی برای تشکیل قلب جنین
در این بخش به بررسی ویتامین‌ها و مواد مغذی برای تشکیل قلب جنین می‌پردازیم. در واقع شما عزیزان باید بدانید که رشد قلب جنین به تغذیه مادر بستگی دارد و برخی ویتامین‌ها و مواد مغذی نقش ویژه‌ای در این فرایند دارند.
فولیک اسید
یکی از مهمترین ویتامین‌ها برای رشد جنین فولیک اسید است. به ویژه اگر شما در مراحل اولیه بارداری هستید، این ویتامین به تشکیل سلول‌های جدید و تقسیم سلولی کمک زیادی می‌کند. کمبود فولیک اسید منجر به مشکلات جدی در سیستم عصبی و قلب جنین می‌شود
منابع غنی شامل سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج و کلم بروکلی، حبوبات مانند عدس و نخود و مرکبات مانند پرتقال است.
پروتئین
یکی دیگر از مواردی که برای رشد و ترمیم بافت‌های قلب جنین بسیار ضروری است، منابع پروتئینی شامل گوشت بدون چربی، ماهی و تخم مرغ است. همچنین برخی از لبنیات‌ها نیز حاوی پروتئین هستند.
آهن
از آنجایی که آهن به انتقال اکسیژن به سلول‌ها کمک زیادی می‌کند، در نتیجه برای رشد قلب جنین بسیار ضروری است. منابع سرشار از آهن شامل گوشت قرمز و سبزیجات با برگ سبز است.
کلسیم و ویتامین دی
همان‌طور که می‌دانید کلسیم برای تشکیل استخوان‌ها و دندان‌ها بسیار ضروری است. همچنین کلسیم بر جذب ویتامین دی بسیار تأثیر می‌گذارد. منابع سرشار از کلسیم شامل محصولات لبنی مانند شیر، ماست، پنیر و سبزیجات با برگ سبز است.
اسیدهای چرب امگا ۳
این نوع اسیدها نیز به رشد مناسب قلب و مغز جنین کمک زیادی می‌کنند. منابع غنی از امگا ۳ شامل ماهی‌های چرب مانند سالمون، دانه‌های کتان و گردو است.
ویتامین سی
یکی از آنتی‌اکسیدان‌های ضروری برای سلامت قلب جنین ویتامین سی است. منابع سرشار از این نوع ویتامین شامل مرکبات مانند پرتقال، لیمو، توت فرنگی و فلفل دلمه‌ای است.
روی
یکی دیگر از مواد معدنی مهم که برای تشکیل قلب جنین بسیار مفید بوده، روی است که در حبوبات، گوشت، آجیل و سبزیجات یافت می‌شود.
ویتامین آ
یکی دیگر از ویتامین‌های مفید برای تشکیل قلب جنین ویتامین آ است که به رشد بینایی و پوست جنین نیز کمک زیادی می‌کند. منابع سرشار از این نوع ویتامین شامل هویج، سیب زمینی شیرین و سبزیجات سبز تیره است.
به طور کلی شما عزیزان باید بدانید که یک رژیم غذایی متعادل که شامل این مواد مغذی باشد به شکل‌گیری صحیح قلب جنین کمک زیادی کرده و حتی خطر ناهنجاری‌های قلبی را بسیار کاهش می‌دهد.
روش های سقط جنین با داروهای گیاهی + میوه‌ها چیست؟ عوارض آن را در این مطلب بخوانید:
سؤالات متداول در مورد عدم تشکیل قلب جنین
در این بخش به بررسی سؤالات متداول در مورد عدم تشکیل قلب جنین می‌پردازیم.
آیا امواج الکترومغناطیسی باعث عدم تشکیل قلب جنین می‌شود؟
برخی از افراد نگران هستند که امواج الکترومغناطیسی که از دستگاه‌های موبایل و تبلت منتشر می‌شود، باعث سقط جنین یا عدم تشکیل قلب خواهد شد. در صورتی که هیچ تحقیق ثابت شده علمی وجود ندارد که نشان دهد اینترنت یا استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی مانند تبلت، کامپیوتر و گوشی‌های هوشمند بر این مورد تأثیر گذاشته باشد.
اما شما باید بدانید که تا جای ممکن باید به مدیریت استرس خودتان بپردازید. همچنین تغذیه سالم و اجتناب از مواد مضر مانند الکل و مواد مخدر نیز به پیشگیری از این وضعیت کمک زیادی می‌کند.
آیا نشنیدن صدای قلب جنین جای نگرانی دارد؟
اگر شما در اولین سونوگرافی صدای قلب جنین خودتان را نشنیدید، به هیچ وجه جای نگرانی ندارد و به این معنا نیست که کودک شما حتماً دچار مشکلی است. گاهی اوقات ممکن است به دلیل سونوگرافی زودهنگام چنین اتفاقی رخ دهد. بنا بر توصیه پزشک می‌توانید یک سونوگرافی مجدد انجام دهید. همچنین ممکن است به دلیل فاصله زیاد جنین از پایین شکم همچنین خمیدگی رو به عقب جنین در رحم باعث نشنیدن ضربان قلب جنین شود. البته اگر صدای ضربان جنین به گوش نرسد، پزشک اندازه جنین را بررسی می‌کند. اگر جنین بیشتر از ۵ میلی‌متر طول داشته باشد، ممکن است این موضوع نگران کننده شود.
آیا استرس باعث تشکیل عدم تشکیل قلب جنین می‌شود؟
همان‌طور که می‌دانید استرس برای سلامتی بسیار مضر است و می‌تواند بر عملکرد روزانه شما تأثیر منفی بگذارد. اما هیچ تحقیقی نشان نمی‌دهد که استرس به تنهایی و به صورت مستقیم باعث تشکیل نشدن قلب جنین یا حتی دیر تشکیل شدن آن می‌شود. شما عزیزان برای حفظ سلامتی خودتان و نوزادتان حتماً باید راهکارهایی برای مدیریت استرس را در برنامه روزانه خودتان قرار دهید. به عنوان مثال مدیتیشن کنید. اگر توانایی باشگاه رفتن دارید، کلاس یوگا ثبت نام کنید و حتی می‌توانید در منزل اپلیکیشن‌های یوگا را دانلود کرده و انجام دهید.
منابع:
https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/congenital-heart-disease
https://www.nhs.uk/conditions/congenital-heart-disease/causes/
https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content?contenttypeid=90&contentid=p01788
https://www.nationwidechildrens.org/sites/fetal-center/conditions/fetal-heart-defects
https://www.nhlbi.nih.gov/health/congenital-heart-defects/causes
https://www.nationwidechildrens.org/sites/fetal-center/conditions/fetal-heart-defects
