موشک بالستیک چیست؟ (سامانه تسلیحاتی استراتژیک)
آشنایی با موشک بالستیک و انواع آن
در واقع موشک بالستیک یک سامانه تسلیحات استراتژیک خود هدایت شونده راکتی است که یک مسیر بالستیک را دنبال میکند تا محموله را از محل پرتاب خود به یک هدف از پیش تعیین شده برساند.
موشکهای بالستیک میتوانند مواد منفجره معمولی و همچنین مهمات شیمیایی، بیولوژیکی یا هستهای را حمل کنند. آنها را میتوان از هواپیما، کشتی، و زیر دریایی علاوه بر سیلوهای زمینی و سکوهای متحرک پرتاب کرد.
بالستیک
موشک بالستیک یک ماشین تحویل موشک، شامل سیستم رهیابی و محفظه حمل مهمات است که اساساً علیه اهداف زمینی و سطحی استفاده میشود و معمولاً بر حسب برد طبقهبندی میشوند.
در ساخت موشکهای بالستیک، مهمترین مسئله پیشرانه است که مشخصکننده برد موشک میشود و پس از آن میزان توانایی حمل مهمات است که قدرت تخریب آن را افزایش میدهد.
انواع موشک بالستیک
موشکهای بالستیک را معمولاً بر اساس برد گروهبندی میکنند و کشورهای مختلف از الگوهای متفاوتی برای این دستهبندی استفاده میکنند که شامل:
- بالستیک تاکتیکی با میزان برد 150 تا 300 کیلومتر
- موشک بالستیک کوتاهبرد (SRBM) با برد کمتر از 1000 کیلومتر
- بالستیک میانبرد (MRBM) با برد بین 1000 تا 3500 کیلومتر
- موشک بالستیک دوربرد (IRBM) با میزان برد 3500 تا 5500 کیلومتر
- بالستیک قارهپیما (ICBM) با برد بیش از 5500 کیلومتر
- موشک بالستیک زیردریایی (SLBM) با برد بیش از 5500 کیلومتر
محدودیت موشکهای بالستیک در حمل
به دلیل اینکه در حمل بارهای سنگین موشکهای بالستیک محدودیت دارند عمدتاً از موشکهای بالستیک میانبرد، دوربرد و قارهپیما برای حمل کلاهکهای هستهای استفاده میشود و پرتاب کردن حجم کمی از مواد منفجره معمولی توسط موشکهای بالستیک صرفه اقتصادی ندارد.
موشکهای بالستیک کوتاهبرد (SRBM) در درگیریهای منطقهای به دلیل فاصله کم کشورها، هزینه نسبی کم و سهولت تنظیمات و پیکربندی آنها مورد استفاده قرار میگیرند.
هدایت اینرسی
اکثر موشکهای بالستیک از هدایت اینرسی برای رسیدن به مجاورت اهداف خود استفاده میکنند. این فناوری که بر اساس فیزیک نیوتنی است، شامل اندازهگیری اختلالات موشک در سه محور میشود.
دستگاهی که برای اندازهگیری این اختلالات استفاده میشود معمولاً از سه شتابسنج تثبیتشده ژیروسکوپی تشکیل شده است که در زوایای قائم به یکدیگر نصب شدهاند.
با محاسبه شتاب وارده توسط نیروهای خارجی از جمله موتور موشک رانش و با مقایسه این نیروها با موقعیت پرتاب، سیستم هدایت میتواند موقعیت، سرعت و جهت موشک را مشخص کند.
سپس کامپیوتر راهنما، با پیشبینی نیروهای گرانشی که بر وسیله نقلیه ورودی مجدد وارد میشود، میتواند سرعت و مسیر مورد نیاز برای رسیدن به یک نقطه از پیش تعیین شده روی زمین را محاسبه کند.
با توجه به این محاسبات، سیستم هدایت میتواند فرمانی را به سامانه رانش موشک در مرحله تقویت کند تا محموله را در نقطهای از فضا، در یک سمت خاص و با سرعتی خاص قرار دهد. در آن نقطه، رانش قطع میشود و یک مسیر پرواز صرفاً بالستیک آغاز میشود.
هدایت موشک بالستیک
این هدایت توسط دو عامل پیچیده است. اولاً، در طی مراحل آخر مرحله تقویت نیرو، اتمسفر بهقدری نازک است که کنترلهای پرواز آیرودینامیکی مانند بالهها نمیتوانند کار کنند و تنها اصلاحاتی که میتوان در مسیر پرواز انجام داد باید از خود موتورهای موشک باشد.
اما ازآنجاییکه موتورها فقط یک بردار نیرو تقریباً موازی با بدنه موشک ارائه میکنند، نمیتوان از آنها برای اصلاح مسیر اصلی استفاده کرد.
انجام اصلاحات عمده باعث ایجاد نیروهای گرانشی بزرگ عمود بر بدنه میشود که میتواند موشک را نابود کند. بااینوجود، با قرار دادن سطوح منحرف به نام پرهها در داخل اگزوز موشک یا در برخی موارد، با نصب موتورهای موشکی کوچک که بهعنوان موتورهای بردار رانش یا رانشگر شناخته میشوند، میتوان اصلاحات کوچکی را با کمی چرخاندن موتورهای اصلی انجام داد تا آنها بچرخند.
