آیا آزمایش خون روزه را باطل می‌کند؟ دیگر آزمایش ها چطور؟

انجام نمونه‌گیری و آزمایشات در ماه رمضان به شرایط خاصی نیاز دارد و افراد باید به آمادگی‌های خاصی نیز دست یابند. برخی آزمایشات و هورمون‌ها باید در ساعات خاصی از شبانه‌روز اندازه‌گیری شوند و یا نیاز به ناشتا بودن دارند که به این معناست که فرد چندین ساعت قبل از انجام آزمایش باید از مصرف سایر مواد غذایی و خوراکی اجتناب کند و فقط آب می‌تواند مصرف شود. عدم رعایت این موارد ممکن است باعث تحت تأثیر قرار گرفتن نتایج آزمایش شود. با توجه به ویژگی‌های خاص ماه رمضان، آزمایش خون و سایر نمونه‌گیری‌ها باید در شرایط خاص ویژه‌ای صورت بگیرد. در این مقاله از مجله جوان ایرانی قصد داریم به این سوال که آیا آزمایش خون روزه را باطل می کند پاسخ دهیم.

در مورد اینکه آیا انجام آزمایش روزه را باطل می‌کند، باید گفت که انجام آزمایش خون در مورد افراد روزه‌دار هیچ تأثیری بر روی روزه آن‌ها ندارد؛ اما با توجه به نیاز به ناشتا بودن در برخی آزمایشات، افراد روزه‌دار قبل از انجام آزمایش، باید با رعایت موارد مذکور، آمادگی خود را برای انجام آزمایش فراهم کنند.

درباره تست کرونا هم باید گفت که انجام این تست روزه را باطل نمی‌کند و می‌توان آن را هر زمانی انجام داد، اما درصورتی‌که نیاز باشد فرد قبل از انجام تست، آب بخورد یا هر نوع خوراکی دریافت کند، روزه‌اش باطل می‌شود.

آزمایش خون در ماه رمضان

در ماه مبارک رمضان، روزه‌داری به معنای زیستن بدون خوردن و آشامیدن از سحرگاه تا اذان مغرب است. همچنین، باید از سایر عملیاتی که باطل کننده روزه هستند، اجتناب کرد. این عملیات عبارت‌اند از: خوردن و آشامیدن، سیگار کشیدن، ورود مایعات به داخل بدن و همچنین خروج از محدوده شهری یا روستایی که در آن زندگی می‌کنید، بیشتر از چند فرسخ.

اما در مواردی که نیاز به انجام آزمایشات پزشکی هستید، ممکن است سؤالاتی پیش بیاید که آیا انجام آزمایشات پزشکی در حین روزه‌داری باطل کننده روزه است؟ آیا آزمایش خون روزه را باطل می کند ؟ پاسخ به این سؤال، بستگی به شرایط مختلف دارد.

اگر شخص برای انجام آزمایشات پزشکی به‌صورت عمدی مایعاتی مثل آب و یا غذا مصرف نکند و همچنین اگر انجام آزمایشات پزشکی به‌صورت جراحی و یا تزریق مایعات به داخل بدن نباشد، روزه او باطل نمی‌شود.

آیا خون‌ دادن باطل کننده روزه است؟

به این سؤال از جانب مراجع مختلف ازجمله آیت‌الله خمینی، خامنه‌ای و مکارم، پاسخی ارائه‌شده است. آن‌ها معتقدند که اگر خون‌ دادن با اختیار شخص انجام شود و منجر به ضعف شخص نشود، کراهت دارد اما باطل کننده روزه نیست.

بنابراین، خروج خون درصورتی‌که به‌صورت داوطلبانه و با اجازه فرد باشد و درنتیجه ضعف جسمی ایجاد نشود، مشکلی ازنظر اسلامی ندارد و باطل کننده روزه نیست. با این حال، توصیه می‌شود که پیش از خون‌ دادن با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که بدون هیچ‌گونه مشکل جسمی انجام می‌شود.

آیا تست قند خون باطل کننده روزه است؟

تست قند خون می‌تواند با انجام آن به‌صورت انگشتانه یا از ورید، باعث خروج خون از بدن شود. با این حال، به شرطی که این فرایند منجر به بیهوشی شخص نشود، انجام تست قند خون باطل کننده روزه نیست.

آیت اله خمینی نیز دراین‌باره اظهار نظر کرده است که اگر پس از انجام تست قند خون، شخص بی‌هوش شود و در بخشی از روز به همین دلیل نتواند روزه را ادامه دهد، روزه او باطل خواهد شد.

بنابراین، اگر تست قند خون به‌صورت منظم و بدون ایجاد بیهوشی انجام شود، روزه شخص باطل نمی‌شود.

آیا آزمایش خون روزه را باطل می کند ؟

اگرچه انجام آزمایش خون در روزه‌داری مشکلی ندارد، اما اگر نمونه خونی که از بدن فرد گرفته می‌شود، منجر به ضعف و یا بیهوشی در فرد شود، انجام آن صحیح نیست و می‌تواند باعث باطل شدن روزه شود.

بنابراین، اگر می‌خواهید در روزه‌داری آزمایش خون انجام دهید، باید به این نکته توجه کنید که نمونه‌گیری خون بدون ایجاد هیچ‌گونه مشکل جسمی باید انجام شود.

آیا تست کرونا باطل کننده روزه است؟

تست کرونا به دو صورت PCR و آنتی‌بادی انجام می‌شود. در تست PCR از یک سواب استفاده می‌شود که هیچ تأثیری در باطل کردن روزه ندارد؛ بنابراین، انجام تست PCR در روزه‌داری، روزه را باطل نمی‌کند.

در تست آنتی‌بادی نیز نمونه خون از فرد گرفته می‌شود که شرایط انجام آن باید مانند موارد قبلی اشاره‌شده باشد؛ به این معنا که اگر نمونه خون گرفته شده، منجر به ضعف و یا بیهوشی در فرد شود، انجام آن در روزه‌داری صحیح نیست و می‌تواند باعث باطل شدن روزه شود.

بنابراین، اگر می‌خواهید در روزه‌داری تست کرونا انجام دهید، باید به این نکته توجه کنید که نمونه‌گیری بدون ایجاد هیچ‌گونه مشکل جسمی باید انجام شود.

آیا چکاندن قطره در بینی، گوش و چشم باطل کننده روزه است؟

چکاندن قطره در بینی، گوش و چشم در طول روزه‌داری، مشکلی ایجاد نمی‌کند و روزه شما را باطل نمی‌کند، زیرا که هیچ نوع مواد غذایی یا مشروبی به دست نمی‌آید و به حلق نمی‌رسد.

بنابراین، شما می‌توانید در طول روز به سرعت و با آسانی، چکاندن قطره در بینی، گوش و چشم را انجام دهید، بدون اینکه نگران باطل شدن روزه‌ی خود باشید.

آیا تزریق آمپول در روزه‌داری باطل کننده روزه است؟

انجام تزریق آمپول در روزه‌داری ممکن است روزه شما را باطل کند، درصورتی‌که این آمپول دارای مواد مغذی باشد. از طرفی، تزریق آمپول‌های بی‌حسی در روزه‌داری، ابطال روزه شما را به دنبال نخواهد داشت.

چرا در ماه رمضان برای انجام برخی آزمایش‌های خونی لازم است ناشتا بمانید؟

ناشتا بودن در ماه رمضان برای انجام برخی آزمایش‌های خونی ضروری است. این امر به دلیل این است که مصرف مواد غذایی باعث ایجاد اختلال در نتایج آزمایش می‌شود و در نهایت ممکن است پزشک را از تصمیم‌گیری صحیح و دقیق باز دارد. برخی از آزمایش‌های خونی که باید در حالت ناشتا انجام شوند عبارت‌اند از:

آزمایش قند خون

آزمایش قند خون که به‌صورت FBS نیز شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین تست‌های دیابت، غربالگری و سطح قند خون است. برای انجام این آزمایش، باید ناشتا باشید و حداقل به مدت 8 تا 10 ساعت پیش از آزمایش، هیچ‌گونه غذایی مصرف نکنید. این آزمایش به شما کمک می‌کند تا بفهمید آیا دارای بیماری دیابت هستید یا خیر. درصورتی‌که در ماه مبارک رمضان، سحری می‌خورید، توصیه می‌شود که آزمایش قند خون را حداقل 10 تا 12 ساعت پس از مصرف سحری انجام دهید تا نتایج بهتری به دست آورید. لازم به ذکر است که این مدت‌زمان ممکن است برای هر شخص متفاوت باشد و بر اساس دستور پزشک خود عمل کنید.

آزمایش گلوکز

آزمایش تحمل گلوکز با نام GTT نیز شناخته می‌شود و در سه‌ماهه اول بارداری انجام می‌شود. این آزمایش بسیار حائز اهمیت است و شامل چهار مرحله مختلف است. قبل از انجام آزمایش، فرد باید حداقل 8 الی 10 ساعت ناشتا باشد. مرحله اول این آزمایش شامل اندازه‌گیری قند خون است و در مرحله بعد، فرد به تعداد سه بار با فاصله زمانی یک ساعت، شربت گلوکز را مصرف کرده و سپس خون‌گیری صورت می‌گیرد.

بنابراین، افرادی که در ماه رمضان روزه می‌گیرند، نمی‌توانند این آزمایش را انجام دهند زیرا برای تکمیل آن، فرد حتماً باید محلول شربت گلوکز را مصرف کند.

آزمایش چربی خون

آزمایش چربی خون شامل معیارهای HDL، LDL، کلسترول و تری گلیسیرید TG است. برای انجام این آزمایش، لازم است که قبل از آن حداقل ۱۰ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید. چربی خون در طول روز تغییر می‌کند و بلافاصله پس از خوردن وعده غذایی افزایش می‌یابد؛ بنابراین، حائز اهمیت است که چندین ساعت قبل از آزمایش، ناشتا باشید تا نتایج دقیقی از سطح چربی خون شما به دست آید. همچنین، باید توجه داشت که بعد از سحری، زمان کافی برای گذشتن می‌گذرانید تا نتایج آزمایش تحت تأثیر قرار نگیرد. به همین دلیل، این مهم است که زمان لازم را برای ناشتا شدن قبل از آزمایش رعایت کنید.

آزمایش آهن

آهن یک عنصر معدنی است که در آزمون آهن (Fe)، برای تشخیص بیماری‌هایی مانند کم‌خونی به دلیل کمبود آهن در بدن، مورد بررسی قرار می‌گیرد. حضور آهن در بدن بسیار ضروری است زیرا به تولید برخی پروتئین‌ها و آنزیم‌ها، حمل اکسیژن توسط گلبول‌های قرمز، عملکرد عضلات و اعضای بدن کمک می‌کند.

این ماده در غذاهای مختلفی یافت می‌شود و به سرعت در خون جذب می‌شود. به همین دلیل، پیش از انجام آزمون آهن، نباید غذاهای حاوی آهن را مصرف کنید، زیرا می‌تواند به تغییر نتایج آزمون منجر شود. همچنین، سطح آهن در بدن در صبح، در بیشترین میزان خود قرار دارد؛ بنابراین، بهترین زمان برای انجام آزمون آهن، 10 ساعت پس از سحری در ماه رمضان است.

علاوه بر این، برای دقیق‌تر شدن نتایج آزمون، در سحری نباید غذاهای حاوی آهن مانند جگر، تخم‌مرغ، ماهی، سبزیجات و گوشت قرمز مصرف کنید.

آزمایش کبد

برای افرادی که به بیماری کبد یا کیسه صفرا مبتلا هستند و یا از داروهایی استفاده می‌کنند که ممکن است به کبد آسیب برسانند، آزمایش‌های کبدی توصیه می‌شود. همچنین، در صورت تجربه علائمی مانند تهوع، استفراغ، درد شکم و زرد شدن پوست نیز از این آزمایش‌ها استفاده می‌شود.

افزایش چربی در کبد که از بزرگ‌ترین اعضای بدن است، منجر به التهاب و اختلال در عملکرد طبیعی آن می‌شود. در آزمایش‌های کبدی، آنزیم‌های مختلفی بررسی می‌شوند و آلکالن فسفاتاز (ALP) یکی از آن‌هاست. برای اندازه‌گیری آن، فرد باید حداقل ۴ ساعت ناشتا باشد. با این حال، برای بررسی و اندازه‌گیری سایر آنزیم‌ها، نیازی به ناشتا بودن نیست. با این حال، لازم است چند روز قبل از انجام آزمایش‌های کبدی، برخی موارد را رعایت کنید. به‌عنوان‌مثال، باید از مصرف الکل و دخانیات خودداری کنید. همچنین، اگر در ماه رمضان قرار است آزمایش کبدی انجام شود، باید حداقل ۴ ساعت بعد از خوردن سحری اقدام به انجام آن کنید.

آزمایش اسید اوریک

تولید اسید اوریک در بدن به دلیل فرایند سوخت‌وساز پروتئین‌ها رخ می‌دهد. افزایش سطح این ماده در بدن ممکن است منجر به مشکلاتی مانند درد مفاصل، بیماری نقرس و رسوب اسید اوریک در مفاصل شود؛ بنابراین، چند روز قبل از انجام آزمایش، مصرف زیاد گوشت و دیگر مواد غذایی حاوی پروتئین را محدود کنید، زیرا مصرف و هضم این مواد می‌تواند سطح اوریک‌اسید خون را افزایش دهد. این نکته را در نظر داشته باشید که حتی در هنگام مصرف سحری در ماه رمضان، مصرف پروتئین‌های مشابه نیز نتایج آزمایش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین، برای انجام این آزمایش، باید حداقل ۴ ساعت پس از خوردن سحری، ناشتا باشید.

نظر مراجع تقلید درباره برخی مسائل در روزه‌داری

در این بخش برخی از سؤالات شما عزیزان را در رابطه با روزه‌داری ازنظر مراجع تقلید بررسی نموده‌ایم:

آیا آزمایش خون روزه را باطل می کند ؟

• نظر آیت‌الله خامنه‌ای و مکارم شیرازی: اهدای خون و انجام آزمایش برای روزه‌دار مانعی ندارد؛ اما با توجه به این که باعث ضعف می‌شود کراهت دارد.
• نظر امام خمینی (ره): حکم خون دادن در حال روزه به هر قصدی که باشد، بستگی به آثاری دارد که برای انسان به دنبال دارد؛ پس گاهی اوقات مکروه (باعث ضعف شود) و برخی اوقات حرام است (باعث بیهوشی شود که روزه باطل می‌شود) و در شرایطی نیز بلامانع است (هیچ مشکلی ایجاد نکند)!
• نظر آیت‌الله سیستانی: مشکلی ندارد و روزه را باطل نمی‌کند.

استفاده از اسپری جهت معالجه

• حضرات آیات امام خمینی‌(ره)، خامنه‌ای، سیستانی، فاضل، تبریزی: اشکال ندارد.
• حضرت آیت‌الله نوری: در حد ضرورت، مبطل نیست.
• حضرت آیت‌الله مکارم: اگر به‌صورت گاز رقیق وارد بدن شود، اشکال ندارد.
• حضرت آیت‌الله بهجت: گاز رقیق، مبطل نیست؛ ولی گاز غلیظ، مبطل است.
• حضرت آیت‌الله صافی: اگر آن را روی زبان بزنند و گازهای آن را استنشاق کنند و آب دهان را به بیرون بریزند که مطمئن شوند مواد به حلق نرسیده، اشکال ندارد.

 چکاندن قطره در بینی یا گوش و یا چشم

• حضرات آیات امام خمینی‌(ره)، بهجت، خامنه‌ای، صافی: مکروه است و درصورتی‌که به حلق برسد، موجب بطلان روزه می‌شود.
• حضرات آیات اراکی، تبریزی، خوئی، سیستانی، زنجانی، فاضل: اگر نداند به حلق می‌رسد، مکروه است و اگر بداند به حلق می‌رسد، جایز نیست.

درصورتی‌که خود قطره به حلق نرسد و فقط مزه یا بوی آن به حلق برسد، روزه باطل نمی‌شود.

 تزریق انواع آمپول

• حضرات آیات سیستانی، نوری، گلپایگانی، صافی، اراکی، خوئی، وحید: آمپول، روزه را باطل نمی‌کند.
• حضرات آیات امام خمینی‌(ره)، بهجت، زنجانی، فاضل: از آمپول غذایی اجتناب شود؛ ولی آمپول بی‌حسی، اشکال ندارد.
• حضرت آیت‌الله مکارم: آمپول غیر وریدی اشکال ندارد.
• حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: آمپول‌های وریدی اشکال دارد؛ ولی آمپول‌های غیر وریدی غیر مقوی و غیرمغذی، اشکال ندارد.

آیا مسواک زدن روزه را باطل می‌کند؟

• حضرات آیات امام خمینی‌(ره)، سیستانی، مکارم، خوئی، فاضل، تبریزی: مسواک کردن در حال روزه، اشکال ندارد؛ ولی اگر مسواک را از دهان بیرون آورد و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فرو برد، روزه‌ باطل می‌شود؛ مگر آن‌که رطوبت مسواک در آب دهان به‌طوری از بین برود که رطوبت خارج به آن گفته نشود.
• حضرت آیت‌الله زنجانی: مگر این که رطوبت مسواک در دهان به‌قدری کم باشد که نگویند چیزی خورده (همان.) (که روزه باطل نمی‌شود).
• حضرت آیت‌الله وحید: … اگر رطوبتی از دهان بیرون آورد (مانند رطوبت مسواک و …) و دوباره به دهان ببرد، روزه باطل می‌شود؛ مگر آن‌که آن رطوبت در دهان به‌طوری از بین برود که رطوبت خارج به آن گفته نشود.
• حضرت آیت‌الله بهجت: مسواک برای روزه‌دار، جایز بلکه مستحب است؛ ولی اگر مسواک را از دهان بیرون آورد و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فرو برد، روزه باطل می‌شود. مگر آن‌که رطوبت مسواک در آب دهان به‌طوری از بین برود که رطوبت خارج به آن گفته نشود.

استفاده از شیاف و کشیدن دندان

• حضرات آیات امام خمینی‌(ره)، خوئی، تبریزی، زنجانی، فاضل، سیستانی، صافی، گلپایگانی، نوری، وحید: مکروه است (و روزه را باطل نمی‌کند).
• حضرت آیت‌الله مکارم: شیاف، بنابر احتیاط مکروه است
• حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: شیاف اشکال ندارد.

آیا ازنظر اهل سنت آزمایش خون روزه را باطل می کند ؟

در اهل سنت، به‌طورکلی، تأثیر آزمایش خون بر روزه به شکل مشابهی با مراجع شیعه در نظر گرفته می‌شود. بنابراین آزمایش خون به‌تنهایی روزه را باطل نمی‌کند.

سخن پایانی

آیا آزمایش خون روزه را باطل می کند ؟ با توجه به توصیه‌های اکثر علمای دینی، انجام آزمایش خون در ماه رمضان، به دلیل اینکه شرایط آن با شرایط باطل شدن روزه مغایر نیست، باطل کننده‌ی روزه نیست. با این حال، باید در نظر داشت که در ماه رمضان به دلیل ضعف عمومی که افراد به دلیل روزه‌داری با آن مواجه هستند، درصورتی‌که انجام آزمایش خون و نمونه‌برداری باعث برهم‌خوردن حال فرد شود و برای بدن او ضرر داشته باشد، فرد باید روزه خود را شکسته و مواد غذایی مانند آب و شیرینی بخورد تا میزان قند خون و شرایط بدنی او بهتر شود. همچنین، مصرف مقدار کافی آب و مواد غذایی در سحری می‌تواند به فرد کمک کند تا شرایط خون‌گیری را بهتر تحمل کند.