خواص شیرین بیان + طریقه مصرف آن [نکات مهم]

خواص شیرین بیان به عنوان یک ماده گیاهی سنتی و قدمت دار، در زمینه‌های مختلفی به کار گرفته می‌شود. به عنوان مثال در طب سنتی ایران، بیشتر از این ماده برای رفع مشکلات معده مانند نفخ، ورم معده و ماده‌ای ضد سرفه استفاده می‌شود. در این مقاله می‌خواهیم توضیحات کاملی را راجع به ماده شیرین بیان به شما ارائه کنیم و با خواص آن برای بخش‌های مختلف بدن و نیز عوارض و نحوه مصرف آن صحبت کنیم.

شیرین بیان برای چی خوبه؟

شیرین بیان، یا Glycyrrhiza gabra یا Liquorice، حبوباتی هستند که از خانواده باقلاییان شناخته می‌شوند. ریشه معمولاً در پاییز برداشت می شود. ریشه شیرین بیان دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی است که آن را به یک گیاه دارویی همه کاره تبدیل می‌کند. گیاه‌پزشکان در سراسر جهان از آن برای مشکلات گوارشی، شرایط التهابی و مشکلات تنفسی استفاده می‌کنند. این گیاه دارای سابقه‌ای طولانی در مصر باستان و طب سنتی چینی است.

شیرین بیان می‌تواند برای بسیاری از موارد یک ماده بسیار مناسب باشد اما لازم است در مصرف آن حتما به نکاتی که در طول متن و انتهای این مقاله بیان می‌کنیم، آگاه باشید. یکی از مزایا و خواص شیرین بیان را می‌توان کاهش استرس دانست. اگر فردی هستید که اغلب استرس دارید، ریشه شیرین بیان ممکن است کمک کند. بنا به تحقیقات صورت گرفته، این گیاه به بدن کمک می‌کند تا هورمون استرس کورتیزول را به طور مؤثرتری تنظیم کند و به همین جهت از آن برای مبارزه با استرس استفاده می‌شود.

نحوه مصرف شیرین بیان

ریشه گیاه شیرین بیان، چوبی است و حاوی روغن‌‌ها و طعم خاصی است. ریشه شیرین بیان اگرچه به شیرینی آب نبات نیست، اما برای درمان یبوست، زخم و ناراحتی های مختلف معده مفید است. همچنین یک عنصر محبوب در قرص‌های گلو و دمنوش‌های گیاهی به عنوان یک شیرین کننده طبیعی است. تهیه ریشه شیرین بیان در خانه آسان است، اگرچه همیشه باید قبل از درمان خود با گیاهان دارویی با پزشک مشورت کنید. در کنار خواص شیرین بیان، شما می‌توانید از دستورالعمل‌های زیر به عنوان نحوه مصرف شیرین بیان استفاده کنید:

چای ریشه شیرین بیان

ریشه‌های شیرین بیان را به بخش‌هایی به طول اینچ برش دهید و بین لایه‌های کاغذ مومی قرار دهید. با چکش روی قسمت‌های مختلف آن ضربه محکم بزنید تا به اندازه تخمه آفتابگردان خرد شوند. تکه‌های شیرین بیان را در هاون سنگی و فنجانی بریزید. تکه‌ها را آسیاب کنید تا به صورت پودر ریز درآیند. به ازای هر فنجان چای، نصف قاشق چایخوری به هر مخلوط گیاهی اضافه کنید. آب را در یک کتری به جوش آورده و محتوای مخلوط شده را اضافه کنید. کتری را از روی حرارت بردارید و بگذارید چای حدود هشت دقیقه دم بکشد.

پاستیل خانگی

ریشه‌های شیرین بیان را به قطعات یک اینچی برش دهید و در ته یک قابلمه بزرگ بریزید. روی قطعات را با آب با دمای اتاق بپوشانید و آب را به جوش آورید. حرارت را برگردانید تا بجوشد. اجازه دهید قطعات خوب جوشیده و هر چند دقیقه یکبار آنها را با چنگال تست کنید. وقتی چنگال به راحتی نفوذ کرد، قابلمه را از روی حرارت بردارید و آب آن را خالی کنید و تکه‌ها را در تابه بگذارید. شیرین بیان را با انتهای پهن یک قاشق چوبی له کنید و به شکل خمیر درآید. کاغذ مومی را روی یک سطح صاف پهن کنید. این شیرین‌ بیان‌ها را با قاشق های کوچک بردارید و روی کاغذ مومی بیندازید تا خشک شود. حال تکه‌های سفت شده شیرین بیان را می‌توانید با چای نیز میل کنید.

طریقه مصرف عرق شیرین بیان

همچنین برای بهره‌مندی از خواص شیرین بیان می‌توانید از عرق یا جوشانده شیرین بیان استفاده کنید که در این حالت، برای استفاده از عرق شیرین بیان به این نکته توجه کنید که مقدار مناسب آن برای بزرگسالان روزی 30 میلی‌گرم یا میلی‌لیتر است (در حدود 3 فنجان در روز) است و می‌توانید آن را در وسط غذا مصرف کنید. میزان مصرف برای کودکان در همین مقدار در حدود نصف فنجان خواهد بود.

خواص شیرین بیان برای لاغری

شیرین بیان ریشه گیاهی است که طعمی شیرین می‌دهد. همچنین این ماده را می‌توان در حالت طعم دهنده نیز برای مواد غذایی و نوشیدنی‌ها استفاده کرد. 50 برابر شیرین‌تر از شکر است و می‌تواند در آب نبات معمولی استفاده شود. شما می‌توانید از آن به عنوان یک راه خوشمزه برای کاهش وزن استفاده کنید. شیرین بیان برای درمان زخم، سوء هاضمه، رفلاکس معده به مری، اختلالات تنفسی، ناراحتی‌های پوستی، ناباروری و غیره استفاده می‌شود. برخلاف شکر، شیرین بیان باعث افزایش وزن نمی‌شود. در عوض باعث کاهش وزن می‌شود.

این ماده برای لاغری، کار افزایش متابولیسم بدن را انجام می‌دهد که منجر به کاهش وزن و چربی خواهد شد. طبق نظر یکی از مختصصین تغذیه، مصرف این ماده به صورت روزانه در حدود 3.5 گرم می‌تواند چربی بدن را تا 4 درصد کاهش دهد.

همچنین از دلایلی که می‌توان برای خواص شیرین بیان برای چاقی بیان نمود، بایستی گفت:

• جلوگیری از تجمع چربی: ثابت شده است که روغن شیرین بیان غنی از فلاونوئیدها با تنظیم فعالیت آنزیمی درگیر در رسوب و تجزیه چربی، اثر ضد چاقی دارد. مطالعات حیوانی ثابت می‌کند که این ماده با سرکوب تجمع چربی در شکم، مهار رشد بافت چربی و کاهش سطح قند خون از افزایش وزن جلوگیری می‌کند.
• جلوگیری از افزایش وزن مانند دارو‌ها: دو مورد از رایج‌ترین اهدافی که محققان در هنگام تولید داروهای ضد چاقی در نظر دارند، PPAR و AMPK هستند. PPAR گروهی از پروتئین‌ها است که متابولیسم کربوهیدرات، چربی و پروتئین را تنظیم می‌کند. عصاره شیرین بیان حاوی موادی است که PPAR را فعال می‌کند و بافت چربی شکم و گلوکز خون را کاهش می‌دهد.
• کمک به کنترل قند خون
• تنظیم سطح چربی خون

خواص شیرین بیان برای میکروب معده

شیرین بیان اغلب برای علائم گوارشی از جمله سوزش سر دل، زخم معده، کولیت و گاستریت یا هر گونه التهاب پوشش داخلی معده یا دستگاه گوارش فوقانی استفاده می‌شود. این مورد از خواص شیرین بیان، در واقع یک ضد التهاب تسکین دهنده است؛ بنابراین می‌تواند به محافظت در برابر اختلالات اولسراتیو کمک کند. یک مطالعه کوتاه نشان داد که شیرین بیان دگلیسیریزینه (DGL) جایگزین ایمن و موثر برای داروهای بدون نسخه زخم معده است.

خواص شیرین بیان برای پوست

شیرین‌بیان در صورت استفاده داخلی و خارجی برای پوست مفید است. به بهبود بیماری‌های پوستی مانند اگزما، پسوریازیس، التهاب، آفتاب سوختگی، قرمزی مداوم پوست و پای ورزشکار کمک می‌کند. از محلول‌های موضعی حاوی عصاره شیرین بیان می‌توان برای تسکین تورم و خارش پوست استفاده کرد. از دیگر خواص شیرین بیان برای پوست می‌توان گفت:

• هایپرپیگمانتاسیون موجود را روشن می‌کند: یکی از خواص خوب ریشه شیرین بیان برای پوست، قدرتی است که این ماده در روشن کردن لکه‌های تیره موجود روی پوست شما دارد. این ماده حاوی ترکیبی به نام لیکویرتین است که برای از بین بردن هایپرپیگمانتاسیون ایجاد شده و درخشندگی یکنواخت استفاده می‌شود. همین مورد از خواص شیرین بیان است که سبب شده است تا محصولات مراقبت از پوست و عصاره ریشه شیرین بیان را برای روشن کردن ملاسما در دوران بارداری برای پوستی بی‌عیب و نقص، ایده آل کند.
• تسکین تحریک پوست: تسکین و آرام کردن پوست عصبانی دلیل دیگری برای استفاده کردن از محصولات مراقبت از پوست ریشه شیرین بیان در روتین پوستی شما است، به خصوص اگر پوست حساسی دارید! این ماده گیاهی به طور موثر پوست مشکل دار را آرام می‌کند و قرمزی آن را کاهش می‌دهد و درخشش طبیعی پوست شما را بازیابی خواهد کرد.
• از پوست در برابر رادیکال های آزاد محافظت می‌کند: مانند بیشتر مواد گیاهی، عصاره ریشه شیرین بیان نیز با فعالیت آنتی اکسیدانی به دفع رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند. آنتی اکسیدان‌ها یک نوع مهم و فوق العاده مفید از مواد تشکیل دهنده مراقبت از پوست هستند که به کاهش علائم پیری و جلوگیری از ظاهر شدن سریع آنها برای پوست جوان کمک می‌کنند.

خواص شیرین بیان برای رحم

یکی از مهم‌ترین خواص شیرین بیان، مزیت ضدالتهابی آن است که در این ماده به شدت وجود دارد. از این رو شما می‌توانید از این ماده برای درمان سندرم پیش از قاعدگی استفاده کنید. کاربرد دیگری مرتبط با رحم برای شیرین بیان، کاهش درد پریودی در بانوان است. همچنین شما می‌توانید از این ماده برای رفع گر گرفتگی‌هایی که بعد از یائسگی بانوان ایجاد می‌شود، برای خود یا همسرتان استفاده نمایید.

لازم است در کنار این مورد از خواص شیرین بیان به این نکته حتما توجه شود که با مصرف شیرین بیان، میزان کورتیزول خون افزایش می‌یابد، از این رو این کار باعث می‌شود تا انقباضات رحمی رخ داده و این خود سبب زایمان زودرس خواهد شد.

خواص شیرین بیان برای روده

با استفاده از شیرین بیان و بهره‌مندی از خواص ضد التهابی و تقویت کنندگی آن، می‌توانید سیستم ایمنی را با ماده‌ای به نام اسید گلیسیریزیک بهبود بخشید. یک مطالعه نشان داده است که اسید گلیسیریزیک می‌تواند باکتری سمی هلیکوباکتر پیلوری را سرکوب کند و از رشد آن در روده جلوگیری نماید. همچنین تحقیقاتی وجود دارد که نشان داده است افرادی که به بیماری زخم معده، سوزش سر دل یا ورم معده مبتلا هستند، هنگام مصرف DGL علائم بهبود یافته بودند. DGL شکل ایمن‌تر شیرین بیان است و در صورت نیاز می‌توان آن را طولانی‌مدت مصرف کرد.

خواص شیرین بیان برای روده تحریک پذیر

اگر روده تحریک پذیر است، شما می‌توانید از شیرین بیان برای خواص ضدالتهابی آن استفاده کنید تا اقدام به درمان سندرم روده تحریک پذیر نمایید. این ماده به واسطه داشتن خواص ملینی، همچنین برای سم‌زدایی در روده و خون استفاده می‌شود.

اگر به بیماری کولیت روده که که یک مشکل رایج در رابطه با التهاب در روده بزرگ است، دچار شده‌اید، می‌توانید ½ انس ریشه شیرین بیان را با 2 فنجان آب به صورت جوشانده درآورده و بعد از مدت 15 دقیقه، آن را مصرف نمایید.

 

۱۳ داروی گیاهی مورد استفاده در صنایع آرایشی بهداشتی را در این مقاله بخوانید:

انواع گیاهان دارویی

 

خواص شیرین بیان برای مو

یک مطالعه با استفاده از اسید گلیسیریزیک، عصاره گیاهی شیرین بیان، ثابت کرد که این ماده در متوقف کردن رشد مو در موش‌ها موثر است. به نظر می‌رسد این تحقیق برای درمان‌های اپیلاسیون آینده امیدوارکننده باشد و ممکن است با روش‌های اپیلاسیون مورد استفاده کنونی رقابت کند اما اغلب می‌تواند با مجموعه‌ای از عوارض جانبی ناخواسته همراه باشد. از دیگر خواص شیرین بیان برای مو می‌توان گفت:

• از ریزش مو جلوگیری می‌کند: اگر با مشکلات ریزش مو مواجه هستید و به دنبال یک درمان طبیعی هستید، پودر شیرین بیان راهکار مناسبی است. این ماده گردش خون را در پوست سر تقویت می‌کند و با تامین مواد مغذی حیاتی به فولیکول‌های مو، ریشه‌ها را تغذیه می‌کند. این مورد به جلوگیری از ریزش مو و همچنین حالت دادن به مو کمک خواهد کرد و درخشندگی سالمی به آن می‌بخشد.
• شوره سر را درمان می‌کند: شوره سر ‌می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد، به خصوص اگر مانند پوسته روی شانه‌های شما بیفتد. این مشکل با استفاده ریشه شیرین بیان و خواص ضد باکتریایی موجود در آن قابل درمان است و می‌تواند عفونت‌های پوست سر را که باعث خارش پوست سر می‌شوند، مهار کند.
• رشد مو را تقویت می‌کند: اگر احساس می‌کنید رشد موهایتان راکد شده است، تنها نیستید. این مورد می‌تواند نتیجه استرس، عادات ضعیف مراقبت از مو یا رژیم غذایی ناسالم باشد. ریشه شیرین بیان ماده‌ای است که باعث کاهش خشکی و تحریک پوست سر شده و فولیکول‌های مو را تقویت می‌نماید. این مورد باعث می‌شود تا ریزش مو هم جلوگیری شود.
• از سفید شدن زودرس جلوگیری می‌کند: طیف گسترده‌ای از آنتی اکسیدان‌ها و مواد مغذی موجود در این ماده طبیعی می‌تواند بهترین موهای شما را برایتان بسازد و از سفید شدن زودرس آن جلوگیری کند.

خواص شیرین بیان برای کبد

شیرین بیان برای اگزما، تورم (التهاب) کبد (هپاتیت)، زخم‌های دهان و بسیاری از بیماری‌های دیگر استفاده می‌شود. هپاتیت مزمن مشکل عمده سلامتی است که بر عملکرد کبد با عوارض و مرگ و میر بالا در کشورهای در حال توسعه تأثیر می‌گذارد. ریشه شیرین بیان خیسانده از چندین دهه به عنوان یکی از نوشیدنی‌های سنتی در مصر استفاده می‌شود. خواص شیرین بیان برای کبد می‌تواند برای سم‌زدایی، پاک‌سازی کبد مورد استفاده قرار گیرد. این گیاه دارای ماده‌ای به نام اسید گلیسیریزین است که می‌تواند در صورت مصرف متعادل آن، به صورت منظم وضعیت کبد شما را بهبود بخشد.

برای مصرف شیرین بیان می‌توانید پودر ریشه‌ آن را در مقداری آب جوش ریخته و محتوای مخلوط آن را ترکیب کنید. در نهایت چای آن را یک بار یا در نهایت دو بار در روز مصرف نمایید.

خواص شیرین بیان برای مری

یکی از خواص شیرین بیان برای مری است که یک درمان سنتی برای سرفه، آسم و گلودرد است. یک مطالعه نشان داد که غرغره کردن با شیرین بیان قبل از بیهوشی، بروز گلودرد پس از عمل را به نصف کاهش می‌دهد. در کنار این مورد، استفاده از این ماده یعنی ریشه شیرین بیان می‌تواند در صورتی که دگلیسریزین شود، باعث ترشح موکوس در معده شود و مقدار آن را افزایش دهد. این باعث می‌شود تا معده و مری از ماده اسیدی محافظت شود.

در یک آزمایش انجام شده که روی 58 نفر در رده سنی بزرگسال در طول مدت 8 هفته انجام شده است، مقدار کم گلیسیرتینیک با ترکیب روش‌های درمانی دیگر، سبب شده است تا علائم قابل قبولی در درمان بیماری برگشت اسید به مری دیده شود. البته قابل ذکر است که این نتایج نیاز به آزمایش‌های بیشتر انسانی دارد.

خواص شیرین بیان برای باردار شدن

یکی از سخت‌ترین بخش‌های سه ماهه اول بارداری این است که بفهمید چه چیزی می‌توانید بخورید و چه چیزی نمی‌توانید. برخی موارد بسیار واضح هستند، مانند ترک الکل، سیگار کشیدن و محدود کردن مصرف کافئین، اما برخی دیگر بایستی حتما بررسی شوند. یکی از موادی که ممکن است انتظار نداشته باشید در لیست مواد بدون مصرف باشند، ریشه شیرین بیان است.

شیرین بیان طعمی است که همه یا آن را دوست دارند یا از آن متنفرند، اما آیا می دانستید که طبق یک مطالعه در فنلاند، مصرف ریشه شیرین بیان در دوران بارداری می‌تواند کودک شما را در معرض خطر مشکلات رشد قرار دهد؟

نکته مهم در رابطه با مصرف شیرین بیان، آن است که این ماده برای زنان باردار مضر بوده و باید اجتناب کنند. در حالی که این ریشه فواید دارویی متعددی دارد، همچنین حاوی گلیسیریزین است که می‌تواند باعث مشکلات سلامتی مانند سردرد، خستگی، فشار خون بالا، احتباس آب، ادم و حتی حمله قلبی شود. توجه کنید که در کنار خواص شیرین بیان، در دوره بارداری، مصرف زیاد ریشه شیرین بیان می‌تواند باعث مشکلات بهداشتی ذکر شده در بالا گردد اما مقادیر کمتر آن ممکن است عوارض جانبی کمتری مانند بی‌حسی یا درد در اندام‌ها ایجاد کند.

مطالعات اخیر نشان می‌دهد که عوارض جانبی مرتبط با ریشه شیرین بیان و بارداری می‌تواند منجر به عوارض سلامتی زیر شود:

• دوز بالای عصاره شیرین بیان در دوران بارداری ممکن است باعث سقط جنین یا زایمان زودرس شود.
• کارشناسان دانشگاه‌های ادینبورگ و هلسینکی بیان می‌کنند که مصرف ریشه شیرین بیان در دوران بارداری می‌تواند جفت را مختل کند. ترکیب گلیسیریزین می‌تواند به گلوکوکورتیکوئیدها یا هورمون‌های استرس مادر اجازه دهد تا به نوزاد برسند و بر رشد مغز جنین تأثیر منفی بگذارند. از این رو می‌تواند سطح هوش را کاهش داده و مشکلات رفتاری را در کودک افزایش دهد.
• در کنار خواص شیرین بیان، مطالعه دیگری نشان می‌دهد که مصرف مقادیر زیاد ریشه شیرین بیان در دوران بارداری می‌تواند بر مهارت‌های شناختی کودک تأثیر بگذارد. همچنین می‌تواند کودکان را مستعد ابتلا به بیماری‌هایی مانند اختلال نقص توجه و بیش فعالی یا ADHD کند.

دانشمندان اکیداً به زنان باردار و شیرده توصیه می‌کنند که از مصرف این گیاه خودداری کنند تا از خطرات احتمالی سلامتی نوزادان خود محافظت کنند.

خواص شیرین بیان در طب سنتی

همانطور که در ابتدای مقاله بیان کردیم، یکی از گیاهان با سابقه در دنیا، این ماده است که خواص شیرین بیان در طب سنتی بسیار ذکر شده است. در طب سنتی ایران، از شیرین بیان به عنوان یکی از موثرترین موادی نام برده می‌شود که برای بدهضمی‌ها، درد ، التهابات، ترش کردن و ورم و نفخ معده به کار برده می‌شود. همچنین این ماده در طب سنتی آسیا و در اروپا برای مشکلاتی مانند عفونت‌های تنفسی و حل مشکل گاستریت و نیز زخم‌ها و در طب سنتی چین برای درمان هپاتیت و جلوگیری و رفع مشکل بیماری‌های قلبی و … استفاده می‌گردد.

گیاه شیرین بیان در طب سنتی با عنوان سوس شناخته می‌شود که جزو گیاهان با طبع گرم و تر دسته‌بندی شده و می‌تواند برای موارد زیر استفاده شود:

• علاوه بر رفع مشکلات معده، از خواص شیرین بیان برای نرم کردن سینه و حلق استفاده می‌شود.
• کاربرد بعدی آن را می‌توان در کاهش و برطرف نمودن مشکلاتی که در قسمت مجرای ادراری، مثانه، کلیه وجود دارند، دانست.

از دیگر کاربردهای آن می‌توان گفت:

• برطرف نمودن عفونت و گوشه کردن ناخن
• تلیین کردن مزاج
• در هنگام ورم ملتحمه، از آن برای کمپرس چشم‌ها استفاده می‌شود
• این ماده همچنین کاربردهای دیگری تحت عنوان رفع سنگ کلیه، زخم مثانه، آسان کننده زایمان، ضد بوی بغل، تب‌های کهنه و قلبض و … دارد

عوارض شیرین بیان

اگرچه ریشه شیرین بیان می‌تواند یک افزودنی سالم به رژیم غذایی شما باشد، اما بایستی توجه داشته باشید که احتمال وجود برخی عوارض و بالا بودن مقادیر زیاد مواد داخلی آن می‌تواند در صورت مصرف زیاد، عوارض‌هایی را از در کنار خواص شیرین بیان به همراه داشته باشد.

اگر شیرین بیان بیش از حد مصرف شود، ممکن است منجر به سطوح خطرناک پتاسیم پایین گردیده که می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی و همچنین ضعف عضلانی شود. مقدار بیش از حد مصرف این ماده بیش از 20 گرم در روز است. این گیاه را می‌توان برای بسیاری از افرادی که شرایط پزشکی خاصی دارند یا داروهای خاصی مصرف می‌کنند که با ترکیبات زیست فعال آن تداخل دارند، یکی از موارد منع مصرف دانست.

به عنوان مثال، برخی از داروهای بیماری قلبی نباید با شیرین بیان مصرف شود. همچنین افرادی که برخی از بیماری‌های کلیوی دارند باید از صرف این ماده خودداری کنند. سازمان غذا و دارو هشدار می‌دهد که برای افراد بالای 40 سال، خوردن دو اونس شیرین بیان سیاه در روز به مدت حداقل دو هفته می‌تواند شما را در بیمارستان بستری کند؛ بنابراین تعداد روزهای مصرف این گیاه را محدود کنید و مطمئن شوید که بیشتر از این گیاه مصرف نکنید.

بیش از دو اونس در یک زمان مقداری نادرست است. اگر سابقه بیماری قلبی و یا فشار خون بالا دارید، حتما به میزان مصرفی که می‌خورید، دقت کنید و مطمئن شوید که از سایر غذاهای مضر برای قلب خودداری کنید. در غیر این صورت، ریشه شیرین بیان برای خوردن بی‌خطر است و می‌توان از آن برای بسیاری از جنبه‌های سلامتی استفاده کرد.