افزایش شیر مادر: راهکارهای عملی + توصیه های مهم

افزایش شیر مادر یکی از دغدغه‌ها و سوالات مهمی است که در از دوره بارداری شروع شده و تا پس از آن ادامه می‌یابد. شیردهی تا دو سالگی یکی از وظایف مادران در قبال فرزندان است و بعد از تولد تا مدتی کاهش می‌یابد اما شما می‌توانید با راهکارها و توصیه‌هایی که در ادامه به صورت کامل بیان شده است، از کاهش آن جلوگیری کرده و به تقویت و افزایش شیر مادر اقدام نمایید.

علت کم شدن شیر مادر

شیر مادر، اصلی‌ترین نیاز کودکان است که باید حداقل تا سن 2 -3 سالگی، برای رشد و تکامل کودکان به او داده شود. این مایع نیاز اصلی برای کودک است تا بتواند در آغوش مادر خود، هم از نظر روحی و هم از نظر تغذیه بهترین حالت ممکن را تجربه کند. بنابراین در این دوره از زندگی، آشنایی با روش‌های افزایش شیر مادر و آگاهی نسبت به وضعیت‌هایی که می‌تواند منجر به کاهش آن شود، مهم است. یکی از موضوعات مهمی که ممکن است مطرح شود، علت کم شدن شیر مادر است که در این رابطه می‌توان به دلایل زیر اشاره نمود:

• وضعیت سلامتی: سلامت شما و وضعیت جسم و روان شما می‌تواند بر تولید شیر مادر تأثیر بگذارد. هنگامی که از نظر جسمی خوب هستید، استراحت می‌کنید و بدن سالمی دارید، سیستم فیزیکی شما می‌تواند انرژی خود را روی تولید شیر متمرکز کند. اما، اگر بدن شما به دلیل داشتن یک وضعیت پزشکی درمان نشده، خسته یا تحت استرس زیاد تعادلش را از دست داده است، کاهش وضعیت سلامتی ایجاد خواهد شد. شما می‌توانید در زمان‌هایی که فرصت دارید، استراحت کنید، هنگام شیر دادن در وضعیت نشسته و راحت باشید، از همراهان زندگی خود برای کمک به انجام کارهای خانه کمک بگیرید.
• نادیده گرفتن سلامتی شما: یکی دیگر از مهم‌ترین دلایلی که می‌تواند از افزایش شیر مادر جلوگیری کند، شرایطی است که شما نادیده می‌گیرد. از جمله عفونت، عملکرد نامطلوب تیروئید، کم خونی که می‌تواند در کاهش شیر مادر موثر باشد. بهتر است در صورتی که مشکوک به مشکل خاصی هستید، به پزشک مراجعه کنید.
• تجربه استرس: استرس جسمی، عاطفی و روانی می‌تواند در جلوگیری از افزایش شیر مادر و کاهش آن موثر باشد. اگر در حین شیردهی نگران حریم خصوصی خود هستید، ممکن است احساس کنید. این احساسات می‌توانند با ناامیدی همراه باشند. سایر علل استرس مانند اضطراب، درد، مشکلات مالی و مشکلات زندگی مشترک و روابط شما با دیگران نیز می‌توانند به میزان کمتر، بر این مسئله تاثیرگذار باشند.

همچنین به طور خلاصه از دیگر دلایل می‌توان به بارداری دوباره (که نمی‌توان برای افزایش شیر مادر کار زیادی انجام داد و باید از شیر خشک یا مکمل شیر استفاده کنید) رژیم غذایی (البته مادر می‌تواند حتی با رژیم غذایی کم نیز شیر فرزند را تهیه کند اما تغذیه به افزایش شیر مادر کمک می‌کند)، استفاده بیش از حد از گیاهان و ادویه جات، شیوه زندگی و غیره.

علت نگرفتن سينه مادر

یکی از مشکلاتی که ممکن است افراد با آن روبرو شوند، پس زدن سینه مادر است که استرس آور خواهد بود. از دلایلی که در این رابطه باید در کنار افزایش شیر مادر به آن توجه کنید، می‌توان گفت:

• مشکل یا اختلال بلع در کودک: ممکن است کودک شما دچار مشکل و اختلال بلع باشد (و یا مشکلاتی مانند عفونت گلو، برفک، گرفتگی بینی، دندان یا غیره) و در این حالت طوری وانمود می‌کند که تمایلی به مکیدن شیر ندارد و مدت زمانی در این زمینه فاصله بیفتد. در این حالت کودک به صورت مقطعی تغذیه می‌کند تا وعده غذایی او تمام شود. در این حالت بایستی با صبر و حوصله با او برخورد کنید، تمرکز کرده و نفس عمیق بکشید. همچنین شما می‌توانید از وسایلی که حواس کودک را پرت می‌کند، استفاده کنید و او را به شیر خوردن تشویق نمایید.
• پریشانی و اضطراب: در این حالت به علت آنکه کودک به خصوص در سن 3 – 12 ماهگی حساس است، می‌تواند به علت اضطراب و مشکلات احساسی اقدام به پس زدن سینه مادر کرده و یا با او قهر کند.
• تغییرات در شیر مادر: در این حالت کودک می‌تواند به علت عفونت یا مشکلات مادر که می‌تواند موجب تغییر مزه شیر شود، از خوردن آن خودداری کند.
• تغییرات محیطی: ممکن است در اثر عوامل و تغییراتی که در محیط اطراف رخ می‌دهد، کودکان نسبت به آن کنجکاو شده و دست از شیر خوردن بکشند که بایستی در این حالت در یک محیط آرام و در حالت مناسب هم برای کودک و هم مادر، تغذیه کودک انجام شود.

همچنین از دیگر دلایلی که در این حوزه می‌توان نام برد، بایستی به تغییر الگوی وعده غذایی، نپذیرفتن یکی از سینه‌ها، استفاده از غذاهای دیگر، گیج شدن کودک، خستگی یا تحرک زیاد در کودکان، تغییر الگوی غذایی، در آوردن دندان، آب و هوا و غیره اشاره کرد.

افزایش شیر مادر در روزهای اول

از جمله راه‌هایی که می‌توان در بخش افزایش شیر مادر در روزهای اول بیان کرد بایستی گفت:

• یکی از دلایلی که می‌تواند در روند سریع‌تر افزایش شیر مادر تاثیر گذار باشد، داشتن یک زایمان است. در واقع استرس، عوامل هیجانی، سزارین، جراحی و عوامل عاطفی می‌تواند در تولید شیر مهم باشد.
• مشاوره با یک پرستار یا متخصص شیردهی برای بهترین روش در آغوش گرفتن نوزاد و تغذیه مناسب.
• تغذیه غذای مادر به صورت منظم و مکرر مثلا 8 – 12 بار در 24 ساعت.
• یکی دیگر از راهکارها آن است که به ترتیب بین هر وعده شیردهی به کودکان، سینه شیرده را تعویض کنید.
• استفاده از کمپرس گرم بر روی سینه قبل از شیردهی.
• یکی از راهکارهایی که می‌توان برای افزایش شیر مادر (سرعت) توصیه کرد، جلوگیری از اضافه وزن است که می‌تواند در روند تولید شیر اختلال ایجاد کند.
• آرامش خاطر و اطمینان و اعتماد بنفس مادر می‌تواند مورد دیگری در افزایش شیردهی باشد.

ذکر این نکته مهم است که مادران در روزهای اول، مقدار کمی شیر دارند که این مقدار برای کودک و حجم معده او کفایت می‌کند و در این فرصت می‌توانید با رشد کودک، تولید شیر را با راهکارهای بالا و نیز نکات ادامه تامین نمایید.

افزایش شیر مادر در احادیث

در قرآن و روایات از شیر مادر به عنوان تغذیه برای 2 سال کودکان یاد شده است و در این حالت پدر را به فراهم کردن و یاری مادر در شیر دادن به طور شایسته توصیه کرده است. در مورد شیر دادن در احادیث و روایات موارد زیر بیان شده است که عبارتند از:

• در حالتی که شیر زن کم است، نام “الرقیب” را بر روی کاسه چینی نوشته و با آب نیسان که دعا خوانده شده است، آن را شسته و به زن بدهند تا خورده و شیر او زیاد شود. (حدیث اول در مورد افزایش شیر مادر از امام رضا (ع))
• یکی دیگر از احادیث بیان شده در رابطه با افزایش شیر مادر، از امام جعفر صادق (ع) است که می‌فرمایند سوره حجر را بر روی ظرف با زعفران نوشته و آن را با آب مخلوط کنید. سپس آن را به زن شیرده داده تا بخورد و این کار می‌تواند باعث افزایش شیر او شود.
• همچنین در حاشیه منهاج سمنانی (ره) بیان شده است که برای افزایش شیر مادر، آیه 74 سوره بقره نوشته، شسته و به خورد زن داده شود.

افزایش شیر مادر در طب سنتی

از جمله توصیه‌هایی که برای افزایش شیر مادر در طب سنتی بیان شده است، می‌توان گفت:

• یکی از مواردی که بیان شده است، آن است که به میزان 1 واحد گزنه به همراه 2 واحد رازیانه و شوید را در ترکیب با شیر دم کنید. حال می‌توانید آن را به همراه عسل میل نموده و از آن برای افزیاش شیر مادر استفاده کنید.
• استفاده از مخلوط ارده، شیر انگور در صبح می‌تواند به افزایش شیر مادر در طب سنتی کمک کند.
• شما می‌توانید از موادی همچون مویز صبحگاهی، کاهو، گلابی و نیز انگور و سیب برای افزایش شیر مادر استفاده کنید.
• استفاده از زیره در غذا سبب افزایش شیر مادر در طب سنتی می‌شود. همچنین در مورد دیگری، بیان شده است که استفاده از 3 لیوان چای رازیانه به همراه عسل می‌تواند سبب افزایش شیر در زن شود.
• شنبلیله: شما می‌توانید از دانه‌های شنبلیله به اندازه یک قاشق در یک فنجان آب خیس استفاده کرده، آن را بجوشانید و در صبح‌ها از آن محلول استفاده کنید. استفاده از این نوع چای می‌تواند تاثیر مثبتی داشته باشد.
• دارچین مورد دیگری از گیاهان است که می‌تواند به همراه 1 قاشق چای خوری عسل ترکیب شده و با یک فنجان شیر گرم نوشیده شود. شما می‌توانید آن را به مدت 1 الی 2 ماه، روزانه قبل از خواب میل کنید.

از دیگر مواردی که بیان شده است می‌توان به تخم جعفری، سبزی یا عرق کاسنی، تره و بذر آن، زرد یا هویج و بذر آن، پیازچه و بذر آن و غیره اشاره نمود.

عرقیات برای افزایش شیر مادر

در ادامه بررسی عرقیات برای افزایش شیر مادر می‌توان به موارد مختلفی در این دوره شیردهی اشاره کرد که به شرح زیر می‌باشند:

• عرق رازیانه: یکی دیگر از راهکارهای افزایش شیر مادر، استفاده از یک لیوان عرق رازیانه به صورت روزانه به همراه مقداری عسل است. همچنین در حالت دیگر می‌تواند به عنوان خاصیت ضد نفخ نیز استفاده شده و دارای هورمون گیاهی نیز باشد. این گیاه با داشتن هورمون‌های گیاهی، موجب تحریک غدد ترشح کننده در شیر مادر می‌گردد.
• عرق گیاهی دارچین: با توجه به طبع گرم و خشکی که دارد، می‌تواند به منظور ایجاد آرامش استفاده شده و در تقویت شیردهی به مادران کمک کند. استفاده از دارچین نیز در غذاها توصیه شده است.
• عرق گیاهی ریحان: استفاده از این عرق گیاهی با توجه به خواص آن در ضد درد بودن، ضد تب، ادرار آور، قاعده آور، آرامبخش بودن، ضدآلزایمر می‌تواند در سلامت جسمی و افزایش شیر مادر کمک کننده باشد.
• چای ریبوس: این گیاه با داشتن خاصیت ضد التهابی که دارد، می‌تواند در درمان انواع مختلفی از التهاب‌ها مفید بوده و از آن برای رفع حالت تهوع و درمان بی‌خوابی نیز استفاده نمود.
• دمنوش خار مریم: یکی دیگر از موادی که می‌تواند برای افزایش شیر مادر به شما کمک کند، دمنوش خار مریم است که در این حالت شما می‌توانید از آن برای درمان کبد و نیز پیشگیری از سرطان هم استفاده کنید.

افزایش شیر مادر برای نوزاد پسر

استفاده از موادی مانند شیر مادر می‌تواند در روند رشد فرزندان شما بسیار کمک کننده باشد. در خصوص افزایش شیر مادر برای نوزادان پسر می‌توان گفت:

• یکی از بهترین راه‌حل هایی که برای افزایش شیر توصیه شده است، تعدد شیردهی به کودکان است که همین مکیدن مداوم می‌تواند به شما کمک کند تا تقویت شود.
• استفاده از گیاهانی مانند بادام زمینی، ترخون، رازیانه، زیره و ریحان می‌تواند به تحریک غدد تولید کمک کند.
• استفاده از مواد غذایی دارای اسفناج می‌تواند عامل مهمی در افزایش شیر بانوان باشد.
• استفاده از دم کرده گل بابونه می‌تواند به شما کمک کند تا بانوان تولید شیر بیشتری داشته باشند.
• استفاده از تخم ترب می‌تواند به میزان 2 گرم کمک کند تا شیر زیاد شود.
• همچنین توصیه شده است تا آب هندوانه برای شیر بانوان شیرده استفاده شود.
• از دیگر موادی که در این راستا می‌توان برای افزایش شیر مادر برای فرزند پسر به آن اشاره کرد، گندم بو، تخم ترب، سرکه شیره، دم کرده گل بابونه، مصرف شوید، خوردن کاهو و سرکه شیره، خوردن رازیانه، کاهوی پخته شده، خوردن سیاه دانه، ماء الشعیر به همراه شربت نیلوفر، دم کرده تخم هویج و به میزان 1 قاشق قهوه خوری اشاره کرد.

افزایش شیر مادر در دوران بارداری

از جمله کارهایی که بایستی مادر در زمان تولد فرزند انجام دهد، چه از لحاظ دینی و انسانی که تاکید شده است، تغذیه و شیر دادن به او در سنین کودکی است. از جمله راهکارهایی که می‌توان برای افزایش شیر مادر در دوران بارداری بیان کرد، می‌توان گفت:

• استفاده از گیاهان که می‌تواند به شما کمک کند تا بتوانید در جهت تحقق افزایش شیر مادر اقدام کنید. این روش در فرهنگ‌های بسیاری توصیه شده است.
• رژیم غذایی در دوره بارداری باید طور تنظیم شود که در آن، قند کمتری مصرف نموده و بتوانید از افزایش وزن جلوگیری کنید. همچنین این کار می‌تواند از بیش از اندازه شدن هورمون استروژن در بدن شما جلوگیری نماید.
• دوری از استرس، مهم‌ترین نکته فرعی است که در دوره بارداری و دوره شیردهی (3 سال) به آن بیشتر توجه کنید. ایجاد یک محیط امن در خانه و نیز دوری از عوامل استرس‌ زا بسیار مهم است.
• شما بایستی برای جلوگیری از اثر مخرب کافئین بر شیردهی، مصرف کافئین و مواد دارای کافئین بالا را محدود کرده و از سوی دیگر، بایستی مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا، شکلات تلخ، چای و موارد دیگر را که کافئین دارند، کمتر نمایید.
• استفاده از گیاهان که می‌تواند شامل زغال اخته، برگه تمشک قرمز، قارچ گانودرما، دانه‌های کتان، دانه کدو تنبل، خار مریم، دلستر باشد.
• افزایش سطح آهن بدن که می‌تواند با منابع گیاهی مانند کلرلا، اسپرولینا، مصرف گوشت قرمز، اسفناج حل شود.

افزایش شیر مادر در ماه نهم بارداری

از دیگر راهکارهای افزایش شیر مادر می‌توان گفت:

• دوری از بی‌آبی و آب و شیر خوردن مداوم به صورتی که منظم آن‌ها را مصرف نمایید.
• کاهش مصرف سدیم با بیرون ریختن الکترولیت‌ها می‌تواند به شما کمک کند. برای رعایت این نکته بایستی در مصرف غذاهای کنسروی، فست فودها، گوشت طعم دار دقت کنید که نمک زیادی دارند.
• استفاده از یک رژیم غذایی دارای 2 – 4 میوه، 11 سهم نان و غلات، استفده از شیر و لبنیات در چهار سهم، استفاده از سه سهم از غذاهای پروتئینی.
• در ماه نهم بارداری بایستی روزانه در حدود 2 لیتر آب بنوشید و در خوردن خوراکی‌های مجاز و غیر مجاز دقت کنید.
• شما می‌توانید از مواد مختلفی مانند توت، ماهی‌های غیر از دریاهای آزاد، زرده تخم مرغ، دانه‌های سویا، نخود، باقلا و میوه‌های خشک استفاده نمایید.
• یکی از بخش‌های دیگر در تغذیه این قسمت، جایگزین نمودن وعده‌های سنگین شما است که در این حالت بایستی وعده‌های غذایی زیاد اما در حجم کم را جایگزین نمایید.
• بایستی از هفته 37 شروع به ایجاد یک رژیم غذایی مناسب برای تغذیه خود نمایید که در این حالت می‌توانید از موادی مانند شیر، ماست بدون چربی، تخم مرغ، ماکیان، گوشت قرمز، غلات و غیره استفاده نمایید.

شیر مادر بعد از تولد ظرف 24 – 48 ساعت تولید می‌شود و بایستی برای تغذیه کودک درنظر گرفته شود تا مواد مختلفی مانند پروتئین، ویتامین، کربوهیدرات، مواد معدنی و نیز مواد مغذی را برای کودک شما فراهم کند.

 

علائم بارداری دختر و پسر + دوقلو و پوچ را در این مقاله بخوانید:

علائم بارداری چیست؟

افزایش شیر مادر بعد از زایمان

در ادامه بررسی افزایش شیر مادر، از راهکارهایی که می‌توان برای بعد از مرحله زایمان بررسی کرد، می‌توان گفت:

• بایستی مادران به وضعیت سلامتی خود یعنی دیابت توجه کنند؛ چراکه می‌تواند در روند تولید شیر منجر به تاخیر آن شود.
• آب را فراموش نکنید و مقدار زیادی از آن را مصرف نمایید.
• یک رژیم غذایی متعادل از انواع میوه‌ها، سبزیجات و نیز غلات و چربی‌ها را در پیش بگیرید. از خوردن غذاهایی که نفخ می‌کند مانند بروکلی، لوبیا، کلم (اگر دچار نفخ شدید) جلوگیری نمایید.
• ماساژ سینه می‌تواند در افزایش شیر مادر کمک کند و سینه شما را بهبود بخشد.
• بهتر است هر چند وقت یکبار شیر مادر گرفته شود و می‌توایند آن را در پمپ‌های بهداشتی ذخیره کنید.
• برای القای حس آرامش می‌توانید از موزیک کمک بگیرید و به آهنگ‌های آرامش بخش گوش دهید.
• خواب و استراحت به میزان لازم را فراموش نکنید.
• از دانه‌های شنبلیله استفده کنید.

تقویت شیر مادر برای نوزاد

یکی از مواد غذایی که می‌تواند کیفیت و موجب تقویت شیر مادر شود، دانه‌های رازیانه است که همواره به آن تاکید کرده‌ایم. شما می‌توانید به راحتی آن را هضم کرده، در چای یا به عنوان ادویه اضافه کنید. ماده غذایی دیگر، استفاده از دانه شنبلیله است. در این حالت شما می‌توانید این خوراکی را برای افزایش کیفیت شیر استفاده کنید. در این حالت آن را به همراه یک لیوان شیر میل نمایید. همچنین می‌توانید از ترکیب آن با برنج یک پنکیک درست کرده و آن را در وعده صبحانه میل کنید.

از دیگر مواد غذایی که می‌توان در رابطه با تقویت شیر مادر برای نوزاد بیان کرد، بایستی به جو دوسر و برنج قهوه‌ای، سبزیجاتی مانند هویج، اسفناج، (گشنیز، سیر و پیاز در صورت علاقه کودک)، خرما، مویز، انگور و انجیز، استفاده از مواد غذایی دارای چربی‌های غیر اشباع مانند ماهی سالمون، روغن نارگیل، قزل آلا و غیره اشاره نمود.

درمان خانگی افزایش شیر مادر

از جمله راهکارهای خانگی که می‌تواند برای افزایش شیر مادر استفاده شود، می‌توان به تغذیه مناسب اشاره کرد. در ادامه این مطلب برای افزایش شیر مادر مواد مناسبی را برای تغذیه و رژیم غذایی معرفی خواهیم کرد:

• شوربای جو: شما می‌توانید از این ماده برای کنترل دیابت بعد از بارداری، تامین فیبر، انرژی استفاده کنید.
• پایایای نارس: شما می‌توانید از این نوع غذا که در مخصوص آسیای جنوبی است برای تامین آرامش و تغذیه کودکان خود استفاده نمایید.
• روش فشرده سازی: شما می‌توانید از روش فشرده سازی برای زمانی که کودک شیر را به خوبی نمی‌خورد، استفاده نمایید.
• مصرف غذهای لاکتوز دار: یکی از موارد درمان خانگی برای شیر مادر، استفاده از غذاهایی است که دارای لاکتوز هستند. در این حالت می‌توانید از موارد مختلفی مانند آجیل، سبزیجات سبز، آووکادو، دانه‌های کامل مانند جو دوسر، دانه‌هایی مانند کدو تنبل، بذر کتان، شاهدانه و غیره استفاده کنید.
• بادام زمینی: شما می‌توانید به کمک بادام زمینی، برای رقیق کردن خون و نیز خاصیت ضد اکسیدانی آن استفاده نموده و در این حالت قوای جنسی و به عنوان مسکنی برای دردهای سینه از آن استفاده نمایید.

سریعترین راه برای افزایش شیر مادر

از جمله راهکارها در این زمینه می‌توان گفت:

• از چسیبدن کودک خودتان اطمینان حاصل کنید ودر این حالت سینه شما می‌تواند در اثر گرفته شدن صحیح آن توسط کودک، تحریک شده و افزایش شیر را در پی داشته باشد.
• طبخ جو دوسر مانند فرنی: شما می‌توانید کمیت و کیفیت شیر مادران را با مصرف جو دوسر تقویت کنید. در این حالت در واقع هورمون اکسی توسین در بدن افزایش می‌یابد و می‌توانید در کم خونی نیز از آن کمک بگیرید.
• مصرف مواد مغذی: مانند ریحان، بادام زمینی، رازیانه و سیاه دانه، سیب زمینی که بسیار موثر هستند.

داروی افزایش شیر مادر

از جمله داروهای افزایش شیر مادر می‌توان گفت:

• داروهای گیاهی که غالبا شامل زیره سبز، رازیانه و نیز شنبلیله هستند. توجه کنید شنبلیله می‌تواند به کاهش قند خون نیز منجر شود.
• قطره گیاهی شیر افزا، قطره خوراکی فنلین باریچ، کپسول نرم فنلین باریچ، پودر شیرافزای گالاکتومید، قرص لاکتاول و غیره.
• فنلیچ باریچ که از عصاره رازیانه تشکیل شده است و می‌تواند در افزایش شیر مادر موثر باشد. لاکتودین با داشتن ترکیبات علف گالگا سبب افزایش شیر مادر خواهد شد. شیر افزا دارای ترکیبات شنبلیله رازیانه و نیز زیره است و می‌تواند در ترشح شیر کمک کند.

آیا شیر دادن باعث لاغری می‌شود؟

شیردادن منجر به کاهش وزن به علت مصرف کالری بیشتر می‌شود. از آنجایی که اغلب زنان بعد از تولد فرزندانشان به دنبال کاهش و تناسب وزن هستند، این عامل هم می‌تواند کمک کننده باشد. در واقع بنا به تحقیقات انجام شده، شیر دادن با افزایش سوخت و ساز بدن منجر به سوخت 500 کالری شما می‌شود و در این حالت مانند این است که شما نیم ساعت ورزش هوازی انجام داده‌اید.