هدف از نهی از منکر چیست؟ تعاریف + مثال‌ها و نکات مهم

هدف از نهی از منکر چیست؟ در این خصوص می‌توان گفت امر به معروف و نهی از منکر، 2 مورد مهم از فروع دین در اسلام شیعی است که بسته به نوع زمان و مکان، می‌تواند به طور متفاوتی انجام شود. در ادامه می‌خواهیم به معرفی کامل‌تر این موضوع بپردازیم و با اهداف آن، مثال‌های عملی و نیز نکاتی که باید در مورد آن رعایت شود، صحبت کنیم.

نهی از منکر چیست؟

امر به معروف و نهی از منکر، دو دستور در قرآن است که به مسلمانان گفته شده تا آنها را رعایت کنند. در این مورد که هدف از نهی از منکر چیست، می‌توان آن را عمل به یکی از دستورات و مور حسبی دانست. این نوع فعالیت‌ها، کارهایی هستند که براساس قوانین و امور دینی، وظیفه‌ای فردی یا گروهی تعیین شده‌اند.

نهی از منکر چیست؟ همانطور که از نام این عمل نیز پیداست، نهی از منکر، عملی است که افراد را از انجام یک عمل منع شده و یا نامناسب در دین اسلام بازمی‌دارد. این کار به عنوان یک واجب نیز توصیف شده است و کسانی که نسبت به آن بی تفاوت باشند، گناهکار بوده و باید جوابگو باشند. محدوده انجام این کار مرتبط با قشر خاصی نیست و تمام مردم می‌توانند با درنظر گرفتن یکسری نکات و سلسله مراتب، اقدام به انجام آن نمایند. حتی گزارش شده است که بر زن و فرزند نیز واجب است که در هنگام ترک عمل واجب و یا انجام کار حرام، چه از سوی یک دوست رخ دهد یا حتی والدین و فرزندان، آنها را از این کار منع نمایند.

همچنین نکته‌ای که لازم است به عنوان مکملی به پاسخ اینکه نهی از منکر چیست بیان نمود، این است که افراد در حالتی که نسبت به حکم شرعی علمی ندارند، بایستی در حد ارشاد و راهنمایی اقدام کنند. در این وضعیت امر به معروف و نهی واجب نمی‌باشد.

هدف از نهی از منکر

هدف از نهی از منکر چیست؟ این پرسش که در پیام های آسمان نهم دوره متوسطه اول نیز آمده است، بدین صورت پاسخ داده می‌شود:

• مهم‌ترین جواب و هدف ما این است که انسان خطاکار به انجام اشتباهات خود ادامه ندهد.
• همچنین یکی دیگر از مواردی که می‌توان در پاسخ به این پرسش بیان کرد، این است که فرد خطاها و کارهایی را که بد است را متوجه شده و دیگر ادامه ندهد.
• از نظر امام باقر (ع)، اهداف انجام این عمل می‌تواند به منظور دستیابی به 5 اثر ارزنده منجر شود که عبارتند از امنیت، سازندگی، انجام واجبات، عدالت اجتماعی، استواری نظام.

نهی کردن از منکر می‌تواند افرادی را که به صورت خواسته یا ناخواسته عمل اشتباه را انجام می‌دهند، هدایت کرده و نیز یک شروع برای داشتن یک جامعه سالم باشد. نحوه انجام این عمل سلسله مراتبی دارد که با داشتن شرط چهارگانه انجام می‌شود. در ادامه به خاطر مهم بودن این موضوع نیز در مکمل پاسخ هدف از نهی از منکر چیست، توضیحاتی برای علاقمندان ارائه شده‌اند. موارد دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند در پاسخ به اینکه هدف از نهمی از منکر نیست بیان شوند. از جمله اینکه:

• در قرآن آمده است و بایستی به عنوان کلام خداوند در زندگی انسان‌ها درنظر گرفته شود.
• یکی دیگر از مواردی که می‌تواند از اهداف انجام این عمل باشد، رعایت حرف مرجع تقلید است که می‌تواند آن را واجب کرده باشد.

در این مقاله راجع به نحوه خواندن نماز عید فطر مطالعه کنید.

عدم رعایت این امر الهی که نمود‌های آن در جامعه دینی از زمان پیامبر تاکنون وجود داشته است، می‌تواند موجب جلوگیری از برخی کارها شود از جمله:

• رواج یافتن کارهای بد شده،
• فضا را بر روی بدکاران و کسانی که مقید به رعایت قوانین اسلامی نیستند، تنگ‌تر کند،
• از فراموش شدن تعالیم دینی جلوگیری کند،
• فساد و شیوع فحشا در جامعه را کمتر کند.
• همچنین می‌تواند عذاب الهی که در اثر بیشتر شدن فساد می‌تواند در جامعه رخ دهد مانند هرزه گری، نگاه‌ها و روابط نامشروع، از بین رفتن بنیان خانواده، عدم مسئولیت پذیری و غیره را کمتر نماید.
• بی تفاوت مردم نسبت به همدیگر را کاهش می‌دهد،
• افراد در همکاری با یکدیگر می‌توانند هدایت جامعه را به سمت کارهای درست در کنترل خود داشته باشند.

از جمله احادیث و روایاتی که از سوی ائمه (ع) در رابطه با این امر بیان شده است، می‌توان گفت:

• امام حسین (ع): به یقین من برای گردن‌کشی و ایجاد فساد دست به این قیام نزدم. بلکه برای اصلاح اوضاع امت جدم قیام کردم و می‌خواهم “امر به معروف” و “نهی از منکر” کنم.
• امام کاظم (ع): انجام این کار حتمی است؛ چراکه باعث می‌شود تا شرورترین افراد بر جامعه مسلط نشوند. در صورت تسلط این افراد، بهترین افراد هم اگر بر جامعه مسلط شوند، دعای شما مستجاب نخواهد شد.

نمونه هایی نهی از منکر در جامعه

اگر بخواهیم برای فهم دقیق‌تر موضوع و اینکه هدف از نهی از منکر چیست؟ مثال‌هایی را بیان کنیم، لازم است در این رابطه گفت:

• تجسس نکردن در کارهای دیگران: یکی از مواردی که می‌تواند منجر به منع کردن شود، عدم دخالت در امور دیگران تاحدی که به جامعه و فرد لطمه نخورد است. چراکه هر فرد از موضوع و مشکلات به طور کامل آگاهی ندارد.
• غیبت نکردن: این مورد در دین اسلام به کرات نهی شده است. به همین خاطر شما به عنوان یک مسلمان نیز وظیفه دارید تا جمعی که در آن این عمل انجام می‌شود را نهی کنید و یا آن را ترک نمایید.
• تذکر دادن: وظیفه مسلمانان است که در صورت مشاهده یک رفتار نادرست یا خلاف دین، تذکرات لازم را به فرد موردنظر بدهند. مقصد و هدف از نهی از منکر چیست را در این عمل می‌توان آگاه کردن فرد و جلوگیری از ادامه دادن آن دانست.

مثال‌های دیگری نیز در جامعه وجود دارند که می‌تواند شامل نهی کردن از کارهای بد به وسیله دوستان، عدم مسخره کردن دیگران، عدم و بازداشتن از دروغگویی توسط افراد، عدم فریب دادن، گرانفروشی، زیرپای گذاشتن حقوق دیگران و غیره باشند.

نکات مهم در اجرای نهی از منکر چیست؟

در صورتی که افراد شرایط یا وضعیت‌های زیر را مشاهده کنند، لازم است اقدام به انجام این مورد از فرعیات دینی نمایند که عبارتند از:

• علم به معروف: شما باید به عنوان کسی که هدایت کننده و مجری این عمل هستید، بایستی عمل معروف و منکر را بشناسید. در صورتی که عمل او حرام یا واجب نباشد، امر به معروف و نهی از منکر جایز نیست.
• احتمال تاثیر: امر و نهی در صورتی که احتمال داده شود که او بدون این کار، به راه صحیح باز می‌گردد، واجب نیست.
• اصرار بر گناه: در صورتی که فرد مصر بر انجام گناه باشد، لازم است تا این عمل انجام گردد.
• نداشتن مفسده: امر و نهی در صورتی که احتمال داده شود تا ضرر جانی، مالی و یا آبرویی به فرد اعمال شود، جایز نیست. اما انجام این عمل برای حفظ شارع مقدس اولویت دارد.

در صورتی که این شرایط همه با یکدیگر وجود داشته باشند، عمل امر به معروف و نهی از منکر واجب می‌باشد.

مبحث آخر از این مقاله راجع به اینکه هدف از نهی از منکر چیست؟ اختصاص به سلسله مراتب انجام آن دارد که به طور خلاصه به شرح زیر می‌باشد:

• مرحله قلبی (رفتاری): در این حالت نباید نسبت به کارهای بد جوری رفتار کنیم، فکر کنیم و برخورد کنیم که بی تفاوت باشیم و یا از نظر ما این کار خوبی باشد. این مرحله یکی از بهترین و مهم‌ترین کارهایی است که انسان‌ها می‌توانند انجام دهند و بایستی با شرکت در مجالس، قرار گرفتن در فضاهای معنوی و تقویت ایمان و تقوا و عمل صالح، تقویت شود. همچنین شما می‌توانید با بروز برخی رفتارهای ساده از جمله اخم کردن، حرف نزدن، قطع کردن ارتباط به صورت موقت و غیره نسبت به فرد گناهکار هشدار دهید.
• مرحله گفتاری: در این قسمت بایستی بدون آنکه برخورد فیزیکی ایجاد شود، نسبت به اعتراض اقدام کنید. خود این مرحله می‌تواند بسته به موقعیت و فردی که با آن روبرو هستید، به صورت آرام و با طمانینه و با بیان دلایل عقلانی و منطقی انجام شده و یا به صورت قاطع، به همراه اعتراض و با لحن جدی انجام شود.
• مرحله عملی: مرحله عملی به طور معمول برای قسمتی انجام می‌شود که جلوی کار مفسد و یا زیان ده در جامعه گرفته شود. جامعه همانند یک کشتی است که اگر نسبت به کارهای دیگران بی توجه باشیم، چه بسا یک فرد با یک اشتباه و تکرار مکرر آن بتواند این کشتی را غرق کند. مرحله عملی همچنین می‌تواند به صورت غیرمستقیم با از بین بردن وسیله گناه و خط و نشان کشیدن برای او ، ترساندن و هشدار دادن نیز انجام شود.