بیماری‌های تنفسی در پرندگان (علت + بهترین درمان آن)
علت بیماری‌های تنفسی در پرندگان چیست؟ چگونه آن‌ها را درمان کنیم؟
متأسفانه، بیماری‌های تنفسی در پرندگان یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که در همه گونه‌های پرندگان خانگی مشاهده می‌شود.
ازآنجایی‌که این مشکلات می‌توانند دلایل مختلفی داشته باشند، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب برای جلوگیری از یک بیماری شدید و بالقوه تهدیدکننده حیات ضروری است.
چگونه بفهمیم پرنده عفونت تنفسی دارد؟
زمانی که پرنده درگیر عفونت تنفسی شود علائمی را مشاهده خواهید کرد که آن‌ها عبارت‌اند از:
- شدت نفس زیاد
- تنفس با دهان باز
- نفس‌نفس زدن
- تکان دم در هر نفس
- ظاهری بی‌حال، ضعیف یا پف کرده
- چشم‌های دوخته شده
- تنفس سریع، کم‌عمق یا برعکس، عمیق و آهسته
- سرفه کردن
- اشتهای کم
برخی از علل بیماری‌های تنفسی در پرندگان خانگی
دانه مشکل اساسی رایج در میان بسیاری از پرندگان است. بیشتر انواع دانه‌های موجود در جیره غذایی پرندگان دارای سطوح کمبود ویتامین A هستند که برای رشد طبیعی اپیتلیوم (سلول‌های پوست) که مجرای تنفسی را می‌پوشانند، ضروری است.
کمبود ویتامین A منجر به اپیتلیوم غیرطبیعی می‌شود که به‌راحتی توسط میکروارگانیسم‌ها مانند باکتری‌ها مورد حمله قرار می‌گیرد. سایر علل بیماری‌های تنفسی در پرندگان را در ادامه مورد بررسی قرار داده‌ایم.
عفونت
بااین‌حال، انگل‌ها، قارچ‌ها Aspergillus، ویروس‌ها، مایکوپلاسما (نوع منحصربه‌فرد باکتری) و کلامیدیا (ارگانیسم باکتریایی که باعث تب طوطی یا کلامیدیوز در پرندگان می‌شود)، همگی ممکن است باعث عفونت‌های تنفسی در پرندگان شوند.
گاهی اوقات بزرگ شدن اندام به دلیل تومور یا عفونت به دلیل فشار بر دستگاه تنفسی پرنده از ناحیه اندام بزرگ شده منجر به مشکلات تنفسی می‌شود. به‌ندرت، التهاب ناشی از محرک‌های محیطی نیز ممکن است باعث علائم بیماری تنفسی مانند عطسه شود.
آسپرژیلوس یک عفونت یا رشد قارچی شایع است که سالانه هزاران پرنده خانگی را در سراسر جهان می‌کشد. هاگ‌ها یا میکروب‌های ریز در هوا شناور هستند و اگر حیوان خانگی شما تنفس کند می‌تواند منجر به عفونت جدی دستگاه تنفسی فوقانی شود .
در این شرایط پرنده خانگی شما نیاز به توجه فوری دامپزشک و درمان با داروهای ضدقارچ و آنتی‌بیوتیک دارد. علائم فقط در مراحل بعدی عفونت ظاهر می‌شوند.
بنابراین تا زمانی که پرنده شما تحت‌درمان قرار گیرد، کاملاً بیمار است و ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا بهبود یابد. اگر علائم ناراحتی مانند تنفس با دهان باز یا دم به‌طور مداوم (نشانه‌ای از تنفس سخت) مشاهده کردید، باید سریعاً پرنده خود را نزد دامپزشک ببرید.
شما می‌توانید با اطمینان از اینکه پرنده شما در یک محیط خشک، نور طبیعی و هوا مناسب زندگی می‌کند. همچنین پوشش قفس به‌خصوص در تابستان مرتباً باید تعویض شود، این کار به جلوگیری از این نوع عفونت‌ها کمک کنید.
دود سیگار
قرار گرفتن در معرض سموم محیطی مانند دود سیگار، قلیون و… می‌تواند باعث ایجاد علائم تنفسی در پرندگان شوند. ریه‌های آن‌ها می‌تواند به‌سرعت مواد مضر مانند نیکوتین و قطران را از دود سیگار جذب کند که همین موضوع می‌تواند برای آن‌ها کشنده باشد.
درحالی‌که دود ناشی از بخور و شمع در همان دسته سیگار نیست، اما در این میان قرار می‌گیرد. بخور و شمع اغلب دارای مواد افزودنی عطردار کشنده هستند.
جدا از بوی بسیار قوی که احتمالاً پرنده شما از آن لذت نمی‌برد، دود آن‌ها همچنان مملو از سموم و ذرات خاکستر است و به‌مرورزمان تأثیر خود را خواهد گذاشت.
استفاده از یک شومینه چوب‌سوز در اطراف پرنده شما نیز بی‌خطر نیست. مثل این است که در خانه شما یک آتش‌سوزی وجود دارد که همه جا دود می‌کند. دود وارد سیستم تهویه مطبوع شما خواهد شد و به کل خانه شما منتقل می‌شود.
مسمومیت با تفلون
مرگ ناگهانی ممکن است با قرار گرفتن در معرض ظروف نچسب بیش از حد گرم شده حاوی پلی تترا فلورواتیلن PTFE رخ دهد.
ظروف آشپزی مانند ظروف تفلون با حرارت بالای 536 درجه فارنهایت (280 درجه سانتیگراد)، بخار بی بو و بی‌رنگی از خود متصاعد می‌کنند که هنگام تنفس پرندگان باعث مرگ ناگهانی آن‌ها می‌شود.
قوطی اسپری، ذرات معلق در هوا، مواد شیمیایی پاک‌کننده
مواد با بوی قوی مانند مواد شیمیایی پاک‌کننده (مانند آمونیاک، سفیدکننده یا سایر پاک‌کننده‌های قوی) و آئروسل‌ها مانند اسپری حشرات یا دافع پشه می‌توانند برای پرنده شما بسیار مضر باشند.
حتی مقادیر کمی از این بخارات در صورت استنشاق می‌تواند منجر به مرگ سریع شود. بوی قوی شدید، برای سیستم تنفسی فوق حساس پرنده شما خطرناک‌تر است.
مراقبت از ایمنی و سوءتغذیه پرنده
شاید ساده‌ترین راه برای حمایت از سلامت تنفسی پرنده، اطمینان از اینکه پرنده شما حمایت تغذیه‌ای بهینه و خاص گونه را دریافت می‌کند، باشد. پرندگان برای حفظ یک سیستم تنفسی بهینه به مواد مغذی مختلفی نیاز دارند.
این مواد مغذی نقش مهمی در حمایت از عملکرد ریه، ارتقای سلامت تنفسی و تضمین تبادل اکسیژن کارآمد دارند. در اینجا برخی از مواد مغذی کلیدی که برای سیستم تنفسی پرندگان مهم هستند را برای شما شرح داده‌ایم.
ویتامین A
در واقع ویتامین A برای حفظ سلامت بافت‌های تنفسی از جمله غشاهای مخاطی و کیسه‌های هوا ضروری است. همچنین از سیستم ایمنی بدن حمایت می‌کند و به پرندگان کمک می‌کند تا با عفونت‌های تنفسی مبارزه کنند.
ویتامین D
می‌توان گفت ویتامین D با تقویت سیستم دفاعی طبیعی بدن به ریه‌ها کمک می‌کند تا با عفونت‌ها مبارزه کنند. این نقش مهمی در نحوه تشخیص ریه‌ها و مبارزه با میکروب‌های مضر دارد.
هنگامی که سیستم ایمنی در ریه‌ها فعال می شود، پاسخ ایمنی طولانی‌مدت را نیز تحریک می‌کند که به محافظت پایدار در برابر عوامل بیماری‌زا کمک می‌نماید.
ویتامین E
یک آنتی‌اکسیدان است که به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو کمک می‌کند. ویتامین E نقش اساسی در حفظ یکپارچگی بافت‌های ریه ایفا می‌کند و از عملکرد کلی تنفسی پشتیبانی خواهد کرد.
اسیدهای چرب امگا 3
در واقع اسیدهای چرب امگا 3 که در منابعی مانند دانه کتان، روغن ماهی و برخی آجیل ها یافت می شوند دارای خواص ضد التهابی هستند که می‌توانند با کاهش التهاب در مجاری تنفسی به سلامت تنفسی کمک کنند.
پروتئین
برای ساخت و ترمیم بافت‌ها، از جمله بافت‌های تنفسی، حیاتی است. همچنین از سیستم ایمنی بدن حمایت می‌کند و به پرندگان کمک می‌کند تا در برابر عفونت‌های تنفسی مقاومت کنند.
مواد معدنی
می‌توان گفت موادی مانند منیزیم، روی و سلنیوم برای سلامت تنفسی مهم هستند. منیزیم به عملکرد ماهیچه‌ها از جمله ماهیچه‌های درگیر در تنفس کمک می‌کند، درحالی‌که روی و سلنیوم در عملکرد سیستم ایمنی و ترمیم بافت نقش دارند.
آب
هیدراتاسیون مناسب برای حفظ سلامت تنفس ضروری است. آب به مرطوب نگه‌داشتن غشاهای مخاطی کمک می‌نماید، تولید مخاط را برای به دام انداختن گردوغبار و ذرات تسهیل می‌کند و از عملکرد کلی ریه پشتیبانی خواهد کرد.
علائم بیماری تنفسی در پرندگان چیست؟
پرندگان بسته به جایی که عفونت در مجرای تنفسی آن‌ها قرار دارد، می‌توانند علائم بالینی مختلفی را نشان دهند. مجرای تنفسی پرنده تقریباً به مجاری هوایی فوقانی (مجاری بینی، سینوس‌ها و نای) و دستگاه تنفسی تحتانی (ریه‌ها و کیسه‌های هوایی، غشاهای شفاف در سینه، شکم و داخل برخی از استخوان‌های پرنده) تقسیم می‌شود.
پرندگان مبتلا به عفونت نای ممکن است چیزی بیش از تغییر صدا نشان ندهند. محدودیت جریان هوا در نای با چرک، مخاط یا مواد خارجی می‌تواند باعث تنفس با دهان باز شود. پرندگان مبتلا به عفونت در ریه‌ها یا کیسه‌های هوایی ممکن است دچار مشکل در تنفس شوند.
برخی از پرندگان مبتلا به بیماری‌های تنفسی چشم‌های آبریزش دارند، برخی دیگر عطسه، خس‌خس، سرفه و ترشحات بینی دارند.
پرندگانی که مبتلا به بیماری خفیف هستند ممکن است علائم تنفسی واضحی از خود نشان ندهند، اما فقط ژولیده به نظر می‌رسند، قادر به نشستن نیستند و چشمان خود را بسته نگه می‌دارند.
پرنده‌ای با افزایش تلاش برای تنفس، عموماً با هر نفس دم خود را به سمت بالا و پایین می‌کشد. پرنده‌ای که هر یک از این علائم را دارد باید بلافاصله توسط دامپزشک معاینه شود.
دامپزشک چگونه بیماری تنفسی را تشخیص می‌دهد؟
یک معاینه فیزیکی کامل بسیار مهم است، همان‌طور که سابقه‌ای که به دامپزشک خود ارائه می‌دهید (علائمی که پرنده شما نشان می‌دهد، مدت‌زمان آن‌ها و رفتار کلی پرنده شما) بسیار در تشخیص مهم است.
بسته به یافته‌های معاینه فیزیکی، دامپزشک پرنده شما ممکن است حیوان خانگی شما را در قفس اکسیژن قرار دهد تا قبل از ادامه معاینه، حال او را تثبیت کند.
آزمایش خون و یا رادیوگرافی ممکن است برای تشخیص دقیق علت بیماری تنفسی توصیه شود. به طور معمول، اگر پرنده‌ای در تنفس مشکلی نداشته باشد، دامپزشک شما می‌خواهد برای بررسی تعداد گلبول‌های قرمز و سفید خون پرنده و عملکرد اعضای بدن شما نمونه خون بگیرد.
برای پرندگانی که علائم تنفسی فوقانی مانند عطسه یا ترشح از چشم یا بینی را نشان می‌دهند، دامپزشک شما ممکن است بخواهد یک آسپیراسیون سینوس که در آن یک سوزن کوچک برای گرفتن نمونه وارد سینوس می‌شود انجام دهد.
مایع از طریق سوراخ‌های بینی شسته می‌شود تا نمونه‌ای از مواد در مجرای بینی به دست آید. دامپزشک شما ممکن است برای جستجوی باکتری و قارچ خاص، ترشحات تنفسی پرنده، آسپیراسیون سینوس، یا نمونه‌های فلاش بینی را کشت دهد.
اگر پرنده شما علائم عفونت دستگاه تنفسی تحتانی مانند سرفه یا مشکل تنفسی را نشان دهد، دامپزشک شما ممکن است عکس‌برداری با اشعه ایکس از ریه‌ها و کیسه‌های هوایی پرنده را توصیه کند.
علاوه بر آزمایش خون عمومی، دامپزشک ممکن است آزمایش‌هایی را برای شناسایی علل بیماری‌های عفونی خاص عفونت‌های دستگاه تنفسی مانند کلامیدیوز یا آسپرژیلوز پیشنهاد دهد.
بیماری‌های تنفسی در پرندگان چگونه درمان می‌شوند؟
پس از تشخیص صحیح، دامپزشک شما ممکن است دوره‌ای از آنتی‌بیوتیک‌ها را پیشنهاد دهد، البته اگر مشکل عفونت باکتریایی باشد.
داروهای ضدقارچ خوراکی یا نبولیزه شده (آئروسل) برای درمان بیماری‌های قارچی مانند آسپرژیلوزیس و داروهای ضد انگلی خوراکی یا تزریقی برای درمان عفونت‌های انگلی مانند کنه‌های کیسه هوایی استفاده می‌شود.
رژیم غذایی نامناسب به‌آرامی اصلاح می‌شود و در صورت مشکوک شدن به کمبود ویتامین A از مکمل‌های ویتامین استفاده می‌شود.
پرندگانی که به‌شدت بیمار هستند باید تحت‌نظر باشد تا بتوان از داروهای تزریقی و آئروسل استفاده کرد. تغذیه گاواژ (تغذیه لوله‌ای) و مایعات IV می‌تواند در بیماران حاد ضروری باشد.
تشخیص زودهنگام و درمان مناسب کلید درمان موفق پرندگان مبتلا به بیماری دستگاه تنفسی است. در بیماران بدحال، همیشه این خطر وجود دارد که روند بیماری بیش از حد پیشرفته شده باشد و بیمار حتی با درمان تهاجمی جان سالم به در نبرد.
سخن آخر
ارائه یک رژیم غذایی متعادل در جلوگیری از بیماری‌های تنفسی در پرندگان، شامل انواع میوه‌های تازه، سبزیجات، دانه‌ها، آجیل‌ها و گلوله‌های باکیفیت بالا یا جیره‌های فرموله شده مخصوص پرندگان است، می‌تواند به شما کمک کند که آن‌ها مواد مغذی لازم را برای حفظ یک سیستم تنفسی بهینه دریافت می‌کنند.
همچنین مهم است که پرندگان را در معرض آلاینده‌های محیطی یا سمومی که می‌توانند سلامت تنفسی پرندگان را به خطر بیندازند، قرار ندهید.
معاینات منظم دامپزشکی می‌تواند به نظارت بر سلامت کلی پرنده، از جمله سیستم تنفسی آن‌ها کمک کند و هر گونه کمبود تغذیه‌ای یا مشکلات تنفسی را به‌سرعت برطرف کند.
