خواص و مضرات زرشک + آب زرشک برای سلامتی

به طور طبیعی زرشک دارای طیف باورنکردنی از فواید سلامتی قابل‌توجهی است. این گیاه حاوی بربرین برای بیش از 2500 سال به دلیل خواص دارویی آن مورداستفاده قرار گرفته است. زرشک به دلیل محتوای بربرین که دارند اغلب برای اهداف دارویی مشابه استفاده می‌شود. دامنه خواص زرشک بسیار گسترده است.

حالا سؤالی که مطرح است این است که چرا بربرین این‌قدر مهم است؟ زیرا بربرین نشان‌داده‌شده است که از رشد باکتری‌ها جلوگیری می‌کند و التهاب را کاهش می‌دهد، زیرا می‌دانیم که التهاب ریشه بیشتر بیماری‌های مزمن است. علاوه بر این، عصاره زرشک اثرات مفیدی بر روی سیستم قلبی عروقی و عصبی دارد. مطالعات نشان داده‌اند که زرشک غنی از آنتی‌اکسیدان حتی می‌تواند به پیشگیری از انواع سرطان کمک کند. خواص و مضرات زرشک را در این مطلب از جوان ایرانی با هم بررسی می‌کنیم.

زرشک چیست؟

گیاه زرشک یکی از تقریباً 500 گونه درختچه خاردار همیشه سبز یا برگ‌ریز از جنس Berberis و خانواده   Berberidaceae است. درختچه زرشک یا بوته زرشک در اروپا، شمال آفریقا، خاورمیانه و آسیای مرکزی رایج است.

میوه، ساقه و پوست ریشه این گیاه حاوی آلکالوئیدها هستند که برجسته‌ترین آنها بربرین است. مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهد که بربرین دارای اثرات ضد تشنج، ضد میکروبی، ضد التهابی، کاهش فشار خون و آرام بخش است.

همچنین نشان داده شده است که بربرین تأثیر مثبتی بر سیستم ایمنی دارد و آن را برای طیف گسترده‌ای از عفونت‌ها و بیماری‌ها مفید می‌کند. علاوه بر بربرین و ویتامین C، زرشک حاوی ویتامین B تیامین نیز می‌باشد.

خواص زرشک

زرشک به طور کلی از هر نوعی که باشد خواص بسیار چشم‌گیری را دارا می‌باشد. زرشک دارای طعم ترش و کمی شیرین است و می توان آن را به صورت خام، مربا یا به عنوان جزئی از غذاهای برنجی و سالاد مصرف کرد. همچنین می توان از آنها آب میوه گرفت یا برای تهیه چای استفاده کرد.

فرم‌های تکمیلی زرشک شامل کپسول‌های خشک شده، عصاره‌های مایع و پمادها یا ژل‌های ساخته شده از انواع زرشک‌ها یا عصاره بربرین است. با این حال، به دلیل تحقیقات محدود در انسان، دوز توصیه شده برای مکمل‌های زرشک یا بربرین وجود ندارد.

خواص زرشک برای مبارزه با عفونت!

بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که بربرین موجود در زرشک دارای توانایی‌های ضد میکروبی و ضد قارچی قابل توجهی است. با مهار توانایی باکتری‌ها برای اتصال به سلول‌های انسانی، به محافظت در برابر بسیاری از عفونت‌ها کمک می‌کند.

زرشک برای کاهش انواع زیادی از التهاب و عفونت در بدن استفاده می‌شود. به عفونت‌های مثانه، مجاری ادراری و دستگاه گوارش کمک می‌کند. همچنین به تسکین بیماری‌های رایج دستگاه تنفسی از جمله گلودرد، احتقان بینی، سینوزیت و برونشیت کمک می‌کند. عفونت‌های کاندیدا نیز ممکن است با استفاده از این گیاه بهبود یابد.

خواص زرشک برای دستگاه گوارش!

بربرین روی ماهیچه‌های صافی که روده‌ها را می‌پوشانند، عمل می‌کند و به بهبود هضم و کاهش درد دستگاه گوارش کمک می‌کند. زرشک حتی یک درمان موثر برای اسهال، از جمله اسهال مسافرتی و اسهال ناشی از مسمومیت غذایی است.

برخی از مطالعات نشان داده‌اند که این دارو مشکلات گوارشی را سریع‌تر از آنتی‌بیوتیک‌ها بهبود می‌بخشد. (به احتمال زیاد به دلیل خواص قابض آن.) مطالعاتی مانند آنچه در مجله بیماری‌های عفونی منتشر شد نشان داد که بربرین اسهال باکتریایی را بدون هیچ گونه عوارض جانبی منفی تسکین می‌دهد.

خواص زرشک برای دیابت!

زرشک اثرات مثبت ثابت شده‌ای بر قند خون دارد و آن را به یک انتخاب عالی برای پیشگیری و بهبود دیابت تبدیل می‌کند. یک مطالعه انجام شده بر روی بربرین، مصرف 500 میلی گرم از این ترکیب موجود در زرشک را دو تا سه بار در روز به مدت سه ماه با مصرف داروی متفورمین رایج دیابت مقایسه کرد. بربرین قادر بود قند خون و متابولیسم لیپید را به همان اندازه متفورمین کنترل کند و محققان بربرین را به عنوان یک “عامل کاهش‌دهنده قند خون خوراکی قوی” توصیف کردند.

مطالعات اضافی همچنین نشان داده است که بربرین اختلالات متابولیسم گلوکز و لیپید را بهبود می‌بخشد. یک مطالعه منتشر شده در Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine نشان داد که بربرین می‌تواند حساسیت به انسولین را با تنظیم ترشح آدیپوکین (پروتئین‌های سیگنال‌دهنده سلولی) بهبود بخشد. نشان داده شده است که آدیپوکین‌ها باعث التهاب و مقاومت به انسولین می‌شوند.

خواص زرشک برای قلب!

هنگامی که صحبت از سلامت قلب به میان می‌آید، بسیاری از خواص دارویی گونه‌های گیاه Berberis از جمله اثربخشی در بهبود فشار خون بالا، بیماری ایسکمیک قلبی، آریتمی‌های قلبی و کاردیومیوپاتی گزارش شده است.

فیبریلاسیون دهلیزی یک ضربان قلب نامنظم و اغلب سریع است که معمولاً باعث جریان خون ضعیف می‌شود. داروهای جایگزین، از جمله یوگا، طب سوزنی، بیوفیدبک و مکمل با گیاهانی مانند زرشک، در درمان فیبریلاسیون دهلیزی بسیار موثر هستند.

یک مطالعه در سال 2015 گزارش داد که بربرین آلکالوئید فعال زرشک یک اثر بیوشیمیایی در قلب ایجاد می‌کند که دوره مقاوم‌سازی موثر را طولانی می‌کند و فیبریلاسیون دهلیزی را بهبود می‌بخشد. این مطالعه نتیجه می‌گیرد که بربرین به عنوان یک ماده ضد آریتمی کلاس IA یا III عمل می‌کند، اما مزایای بربرین در فیبریلاسیون دهلیزی/ فلوتتر دهلیزی به طور سیستماتیک در آزمایشات بالینی انسانی مورد مطالعه قرار نگرفته است – بنابراین پذیرش اصلی آن در درمان فیبریلاسیون دهلیزی همچنان ادامه دارد. همچنین نشان داده شده است که زرشک باعث کاهش تراکم کلسترول و تری گلیسیرید سرم می‌شود که برای سلامت قلب و سلامت کلی بسیار عالی است.

خواص زرشک برای مبارزه با با سندرم متابولیک!

سندرم متابولیک یک اختلال متابولیک است که نه یک، بلکه ترکیبی از سه یا چند مورد از مشکلات بهداشتی زیر را شامل می‌شود: چاقی شکمی، قند خون بالا، سطح تری گلیسیرید بالا، فشار خون بالا یا کلسترول HDL (“خوب”) پایین.

خواص زرشک برای پاکسازی کبد و کیسه صفرا!

کبد خون ما را سم‌زدایی می‌کند، صفرا مورد نیاز برای هضم چربی را تولید می‌کند، هورمون‌ها را تجزیه می‌کند و ویتامین‌ها، مواد معدنی و آهن ضروری را ذخیره می‌کند. وظیفه اصلی کیسه صفرا ذخیره صفرای غنی از کلسترول است که توسط کبد ترشح می‌شود. صفرا چیزی است که به بدن شما در هضم غذاهای چرب کمک می‌کند.

زرشک ترشح صفرا را بهبود می‌بخشد. زرشک با افزایش ترشح صفرا برای بهبود سلامت کبد و کیسه صفرا و همچنین کاهش کلسترول بد LDL بسیار عالی است.

ترشح صفرا در بدن می‌تواند توسط عوامل مختلفی از جمله رژیم غذایی نامناسب مختل شود. توانایی بربرین برای کمک به ترشح صفرا قابل توجه است زیرا کلسترول تقریباً منحصراً از طریق صفرا از بدن دفع می‌شود. مواد زائد نیز از طریق ترشح صفرا از بدن خارج می‌شوند.

حاوی ترکیبات گیاهی مفید!

زرشک سرشار از بربرین است، یک ترکیب گیاهی منحصر به فرد که ممکن است با چندین فواید سلامتی همراه باشد. بربرین عضوی از خانواده آلکالوئیدها است، گروهی از ترکیبات که به دلیل اثرات درمانی شناخته شده است.

مطالعات نشان داده‌اند که به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی عمل می‌کند و با آسیب سلولی ناشی از مولکول‌های واکنشی به نام رادیکال‌های آزاد مبارزه می‌کند. همچنین، بربرین ممکن است به کاهش سطح قند و کلسترول خون، کند کردن پیشرفت سلول‌های سرطانی خاص، مبارزه با عفونت‌ها و اثرات ضد التهابی کمک کند.

خواص زرشک برای درمان اسهال!

زرشک قرن هاست که برای درمان اسهال استفاده می‌شود. این خاصیت زرشک احتمالاً به دلیل غلظت بالای بربرین در آنها است که با مهار گیرنده‌های خاص به کند کردن ترانزیت مدفوع از روده شما کمک می‌کند و در نتیجه از اسهال جلوگیری می‌کند.

یک مطالعه بر روی 196 بزرگسال مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر غالب با اسهال (IBS-D) نشان داد که مصرف 800 میلی‌گرم بربرین هیدروکلراید در روز به طور قابل‌توجهی دفعات اسهال و نیاز فوری به اجابت مزاج را در مقایسه با دارونما کاهش می‌دهد.

خواص زرشک برای دندان!

مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است که عصاره زرشک می‌تواند با التهاب مبارزه کند. این احتمالاً به این دلیل است که بربرین به عنوان یک عامل ضد التهابی قوی عمل می‌کند.  بنابراین، ممکن است به درمان بیماری‌های التهابی دندان مانند التهاب لثه که با تجمع پلاک، تورم و تحریک لثه‌ها مشخص می‌شود، کمک کند.

یک مطالعه روی 45 پسر بین 11 تا 12 سال نشان داد که استفاده از ژل دندانی زرشک به مدت 21 روز باعث کاهش پلاک و التهاب لثه به میزان قابل توجهی نسبت به دارونما شد. این مطالعه همچنین نشان داد که ژل زرشک موثرتر از خمیردندان سنتی ضد پلاک است. این نتایج نشان می‌دهد که درمان‌های زرشک ممکن است سلامت دندان را بهبود بخشد.

خواص زرشک برای مبارزه با سرطان!

راه های مختلفی وجود دارد که زرشک ممکن است اثرات ضد سرطانی داشته باشد که همگی مربوط به بربرین است. از آنجایی که بربرین به عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل می‌کند، ممکن است به مبارزه با آسیب اکسیداتیو زمینه‌ای مرتبط با توسعه سرطان کمک کند. علاوه بر این، بربرین ممکن است باعث مرگ سلول‌های سرطانی شود، از تکثیر سلول‌های سرطانی جلوگیری کند و آنزیم‌های دخیل در چرخه زندگی سلول‌های سرطانی را مهار کند. چندین مطالعه نشان داده‌اند که بربرین از رشد تومور جلوگیری می‌کند و باعث مرگ سلولی در سلول های سرطانی پروستات، کبد، استخوان و سینه انسان می‌شود.

خواص زرشک برای مبارزه با آکنه!

زرشک ممکن است در درمان آکنه، یک بیماری پوستی که با برآمدگی‌های ملتهب و جوش مشخص می‌شود، نقش داشته باشد. به طور خاص، بربرین و سایر ترکیبات موجود در زرشک ممکن است به مبارزه با التهاب و عفونت‌های مرتبط با آکنه کمک کند.

یک مطالعه در نوجوانان مبتلا به آکنه متوسط ​​تا شدید نشان داد که مصرف 600 میلی‌گرم عصاره خشک زرشک در روز به مدت 4 هفته به طور قابل توجهی میانگین تعداد ضایعات را در مقایسه با دارونما کاهش می‌دهد. این مطالعه به این نتیجه رسید که عصاره زرشک ممکن است یک گزینه درمانی ایمن و موثر برای نوجوانان مبتلا به آکنه باشد.  

خواص زرشک برای مبارزه با آفت دهان!

تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده از ژل حاوی بربرین می‌تواند درد، قرمزی، ترشح و اندازه زخم را در افراد مبتلا به آفت کاهش دهد.

خواص زرشک برای کلسترول بالا!

شواهد اولیه وجود دارد که بربرین می‌تواند به کاهش سطح کلسترول در افراد مبتلا به کلسترول بالا کمک کند. به نظر می‌رسد مصرف 500 میلی‌گرم بربرین دو بار در روز به مدت سه ماه باعث کاهش کلسترول تام، LDL یا کلسترول “بد” و سطح تری‌گلیسیرید در افراد مبتلا به کلسترول بالا می‌شود.

در یک کارآزمایی بالینی دیگر، 63 بیمار با کلسترول بالا به طور تصادفی به سه گروه تقسیم شدند. با ترکیبی از بربرین و سیمواستاتین. نویسندگان کاهش 24 درصدی سطح LDL را در افرادی که تحت درمان با بربرین قرار گرفتند، کاهش 14 درصدی در افرادی که تحت درمان با سیمواستاتین قرار گرفتند و کاهش 32 درصدی در گروهی که با هر دو سیمواستاتین و بربرین درمان شدند، گزارش کردند.

خواص زرشک برای فشار خون بالا!

مصرف 0.9 گرم بربرین در روز همراه با داروی کاهش‌دهنده فشارخون آملودیپین، فشارخون سیستولیک و فشار‌خون دیاستولیک (عدد پایین) را بهتر از مصرف آملودیپین به تنهایی در افراد مبتلا به فشار خون بالا کاهش می‌دهد.

خواص زرشک برای سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)!

تحقیقات نشان می‌دهد که بربرین می‌تواند قند خون را کاهش دهد، سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید را بهبود بخشد و سطح تستوسترون را کاهش دهد.

بربرین همچنین ممکن است باروری را بهبود بخشد. در یک مطالعه آزمایشی، به 98 زن بدون تخمک‌گذاری مبتلا به PCOS بربرین داده شد. (خونریزی بدون تخمک‌گذاری نوعی خونریزی غیرطبیعی رحمی است.) مطالعه دیگری منتشر شده در Clinical Endocrinology نشان داد که زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک که به طور تصادفی برای مصرف بربرین انتخاب شده بودند، نرخ بارداری بیشتری نسبت به متفورمین یا دارونما داشتند و در صورت مصرف 12 هفته قبل از درمان IVF، عوارض جانبی کمتری داشتند.

خواص زرشک برای تسکین التهاب!

التهاب در واقع ریشه برخی از مشکلات سلامتی است. درمان آن ممکن است آسان باشد اما مقابله با علائم کمی سخت‌تر است. زرشک می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند تا علائم را کمی قابل تحمل کند.

خواص زرشک برای بهبود گلو درد!

ویتامین C موجود در زرشک برای درمان گلودرد و برخی بیماری‌های سبک مانند سرماخوردگی عالی است. تمام میوه‌هایی که سرشار از فیبر هستند هضم خوبی دارند و زرشک نیز از این قاعده مستثنی نیست. علاوه بر این اثرات ضد باکتریایی و ضد قارچی می‌تواند به حفظ سلامت گوارش و عاری از عفونت کمک کند.

خواص زرشک برای درمان خانگی مسمومیت غذایی!

درست است که زرشک حاوی ماده آنتی‌باکتریال می‌تواند به عنوان درمان خانگی برای مسمومیت‌های غذایی استفاده شود اما فقط برای موارد سبک می‌تواند نتایج مثبتی داشته باشد.

خواص زرشک برای کنترل قند خون!

قند موجود در زرشک می‌تواند برای بیماران دیابتی مضر باشد، اما مطالعات نشان داده‌اند که به دلیل ترکیب بربرین موجود در آن، مصرف مقدار متوسط ​​آن می‌تواند به کاهش سطح قند خون به طور موثر کمک کند.

خواص زرشک برای بهبود جربان خون!

جریان طبیعی خون، توزیع بهینه مواد مغذی و اکسیژن را در بدن شما تضمین می‌کند. زرشک می‌تواند با شل کردن رگ‌های خونی و تسهیل کار قلب به شما در اطمینان از جریان خون بهینه کمک کند.

خواص زرشک برای سم‌زدایی خون!

یکی از فواید زرشک سم‌زدایی خون است. زرشک می‌تواند به بهبود عملکرد کبد برای بهینه‌سازی سم‌زدایی خون در بدن کمک کند.

خواص زرشک برای درمان اختلالات پوستی!

برخی از انواع اختلالات پوستی وجود دارد که با استفاده از زرشک مانند آکنه و پسوریازیس قابل درمان هستند. به این دلیل است که زرشک حاوی برخی از عوامل ضد باکتری و ضد قارچ موثر برای مبارزه با عفونت است.

خواص زرشک برای سلامت چشم!

باربرین، اصلی‌ترین ترکیب طبیعی موجود در زرشک می‌تواند سلامت چشم را تقویت کند. این بدان معنی است که نه تنها می‌تواند بینایی را بهبود بخشد بلکه می‌تواند از هر گونه دژنراسیون ماکولا مرتبط با بینایی جلوگیری کند.

خواص زرشک برای تحریک تولید گلبول‌های سفید خون!

زرشک حاوی ترکیب شیمیایی خاصی به نام بربرین است. این ترکیب شیمیایی می‌تواند به تحریک تولید بهینه گلبول‌های سفید برای تقویت لخته خون طبیعی و تسریع در بهبود زخم کمک کند.

خواص زرشک برای نظم دوران قاعدگی!

عواملی وجود دارند که می‌توانند باعث پریود نامنظم در زنان شوند اما یکی از راه‌ حل موثر و طبیعی برای مقابله با آن، مصرف منظم زرشک است.

خواص زرشک برای کم‌خونی!

کم خونی زمانی رخ می‌دهد که بدن از کمبود آهن رنج می‌برد. علت کمبود آهن می‌تواند متفاوت باشد، اما شایع‌ترین علت آن زمانی است که بدن به دلیل برخی عوامل نمی‌تواند آهن را به طور مطلوب جذب کند. زرشک که سرشار از ویتامین C است می‌تواند به شما در مقابله با این بیماری کمک کند.

خواص زرشک برای کاهش فشارخون!

فشار خون بالا وضعیتی نیست که به راحتی بتوان با آن مقابله کرد اما غیرممکن نیست. زرشک می‌تواند به آرامش رگ‌های خونی کمک کند، بنابراین جریان خون را بهبود می‌بخشد و به کار قلب کمک می‌کند. نتیجه کاهش فشار خون است.

خواص زرشک برای جذب آهن!

آهن یکی از ترکیبات ضروری برای سلامت انسان است اما گاهی اوقات به دلیل برخی عوامل جذب آهن بهینه نیست. ویتامین C یکی از ترکیبات شیمیایی است که می‌تواند جذب آهن را بهینه کند.

خواص زرشک برای کاهش عوارض جانبی شیمی درمانی!

یکی از عوارض شیمی درمانی اختلال در تولید گلبول‌های سفید است. همانطور که بیان شد، زرشک می‌تواند به کاهش عوارض شیمی درمانی کمک کند اما تولید گلبول‌های سفید را افزایش می‌دهد.

خواص آب زرشک

در کنار فواید بی‌نظیر زرشک نباید ناگفته بماند که آب زرشک نیز دارای خواص درمانی بسیاری است. در ادامه به برخی از این خواص می‌پردازیم؛

خواص آب زرشک برای لاغری

زرشک خشک برای کاهش وزن بسیار مفید است و مورد استفاده قرار می‌گیرد. زرشک لاغری را به دلیل محتوای کم کالری و اثر کلرتیک به همراه دارد. بهترین راه برای کاهش وزن، تهیه کمپوت از زرشک خشک است و در عین حال مصرف زرشک و آب زرشک باعث افزایش چربی‌سوزی و در نتیجه کاهش وزن می‌شود.

برای آگاهی از خواص سرکه سیب برای لاغری مقاله زیر را مطالعه کنید:

مضرات و خواص سرکه سیب

خواص اب زرشک برا کاهش علائم سل

آب زرشک خاصیت ضد باکتریایی دارد و مصرف روزانه یک فنجان آن علائم سل را کاهش می‌دهد.

خواص آب زرشک برای تقویت سلامت روان و مغز

باربامین موجود در آب زرشک خطر اکسیداسیون در بیومولکول‌های مغز را از بین می‌برد و از از بین رفتن مولکول‌های حافظه جلوگیری می‌کند.

آب زرشک برای درمان صرع

زرشک موجود در آب زرشک در درمان تشنج و صرع موثر است.

خواص اب زرشک به عنوان داروی ضد روماتیسمی

آب زرشک خاصیت ضد روماتیسمی دارد و این بیماری را درمان می‌کند.

آب زرشک برای ترک اعتیاد

آلکالوئید بربرین موجود در آب زرشک می‌تواند اعتیاد به تریاک را درمان و درمان کند.

خواص اب زرشک برای درمان سیاتیک یا کمردرد

ترکیبات موجود در آب زرشک در کاهش کمردرد و درمان سیاتیک یا کمردرد موثر است.

از دیگر خواص آب زرشک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛

• تقویت سیستم ایمنی بدن
• تصفیه‌کننده خون
• هیپرلیپیدمی
• اوره را کاهش دهید
• بهترین در درمان آفت دهان
• درمان آکنه صورت و بدن
• درمان سنگ کیسه صفرا
• برطرف کردن تشنگی

طرز تهیه آب زرشک

برای تهیه آب زرشک طبیعی می‌توانید از دو روش استفاده کنید.

روش اول:

250 گرم زرشک را تمیز کرده و بشویید سپس در ظرفی (ظرف فلزی نباشد) بریزید و هشت لیوان آب در ظرف و روی زرشک‌ها بریزید تا خیس بخورد. سپس بعد از 24 ساعت آن را در مخلوط کن بریزید تا کاملا مخلوط شود. صاف کرده و در لیوان بریزید. نوش جان!

روش دوم:

یک کیلوگرم زرشک را پاک کرده و با آب سرد بشویید. در ظرفی 4 یا 5 لیتر آب بریزید و روی شعله گاز قرار دهید تا بجوشد. حالا از روی شعله بردارید و زرشک‌های شسته شده را داخل آن بریزید و درب قابلمه را بگذارید و پس از سرد شدن در یخچال قرار دهید و 24 ساعت صبر کنید. بعد از این مدت آن را صاف کنید، حالا آب زرشک شما آماده است. نوش‌جان!

برای طرز تهیه ترشی مخلوط خانگی مقاله زیر را دنبال کنید:

طرز تهیه ترشی مخلوط خانگی

طرز تهیه دمنوش زرشک

زرشک را تمیز بشویید و مقداری آب جوش روی آن بریزید و بگذارید مدتی بماند تا عصاره آن بیرون بیاید و دم بکشد. مقداری عسل به آن اضافه کنید و بخورید.

چای زرشک برای پاکسازی و سم زدایی بدن، پیشگیری از سنگ کیسه صفرا، رفع حالت تهوع، استفراغ، سوء هاضمه و درمان سنگ کلیه دم می‌شود.

نکات مهم:

• افراد مبتلا به سرفه‌های خشک نباید آب زرشک مصرف کنند زیرا باعث بدتر شدن سرفه می‌شود.
• هر روز صبح قبل از صبحانه یک لیوان و شب هنگام خواب یک لیوان آب زرشک میل کنید.

زرشک در طب سنتی

قبل از استفاده از زرشک در طب عامیانه، باید با ویژگی‌های استفاده از هر یک از قسمت‌های گیاه آن آشنا شوید.

گل

میوه‌های این گیاه یک داروی موثر در نظر گرفته می‌شود که برای بهبود عملکرد سیستم ایمنی و افزایش اشتها استفاده می‌شود. همچنین از جوشانده‌های تهیه شده از انواع زرشک برای رفع فشارخون و بیماری‌های کلیوی استفاده می‌شود.

کارشناسان توصیه می‌کنند فقط از زرشک رسیده استفاده کنید، زیرا زرشک‌های نارس بسیار خطرناک هستند. آنها حاوی آلکالوئیدهای زیادی هستند که منجر به مسمومیت می‌شود. بنابراین، قبل از تهیه زرشک، باید از رسیده بودن کامل آن اطمینان حاصل کنید.

همچنین از خشک شده گل درخت زرشک می‌توان برای غذا و تزئین نیز استفاده کرد. معمولاً اضافه کردن زرشک به غذاهایی مانند سوپ، کوکو سبزی، مرغ، کباب و … طعم و رنگی منحصر به فرد به غذا می‌بخشد.

برگ

برگ‌های گیاه زرشک دارای تعدادی خواص مفید هستند که به لطف آنها می‌توان از آنها در درمان بیماری‌های مختلف استفاده کرد. اغلب از آنها جوشانده‌های الکلی دارویی تهیه می‌شود که به خلاص شدن از علائم زردی کمک می‌کند. همچنین از برگ‌ها برای از بین بردن خونریزی استفاده می‌شود. برخی از پزشکان از برگ‌ها جوشانده‌هایی تهیه می‌کنند که علائم فشار خون بالا و آسیب‌شناسی‌های زنان را از بین می‌برد.

ریشه

ریزوم زرشک حاوی مقدار زیادی بربرین است که از نظر خواص دارویی بسیار شبیه نمک گوگردی است. از تنتورها و جوشانده‌هایی که حاوی ریشه زرشک هستند برای پاکسازی کلیه‌ها استفاده می‌شود. همچنین، چنین فرآورده‌های دارویی عملکرد ماهیچه‌های رحم را تحریک می‌کنند، علائم آریتمی را از بین می‌برند و به عادی سازی فشار خون بالا کمک می‌کنند. علاوه بر این، جوشانده‌های ریشه در مبارزه با آسیب شناسی انکولوژیک استفاده می‌شود.

شاخه‌ها

محلول‌هایی از پوست و شاخه‌های زرشک تهیه می‌شود که از آن لوسیون‌هایی برای شستشو ایجاد می‌شود. محصولات تهیه شده ضد التهاب هستند که به از بین بردن گلو درد و درد لثه کمک می‌کند. همچنین از آنها تنتور تهیه می‌شود تا به مبارزه با علائم سرماخوردگی کمک کند.

موارد مصرف و مقدار مصرف

بومیان آمریکا در ابتدا ارزش زرشک را به عنوان یک گیاه دارویی به مهاجران آموختند. مصریان باستان از آن در ترکیب با دانه رازیانه برای دفع طاعون استفاده می‌کردند در حالی که برای درمان اسهال خونی در هند استفاده می‌شد.  گیاه‌پزشکان اروپایی از آن برای درمان مشکلات کیسه صفرا و کبد استفاده کرده‌اند، در حالی که درمانگران در روسیه از آن برای التهاب، فشار خون بالا و خونریزی غیرطبیعی رحم استفاده می‌کنند.

بر اساس یک مقاله علمی منتشر شده در سال ۲۰۱۹، ترکیبات زرشک «تاثیری قوی بر سلامت انسان دارد و می‌تواند به عنوان مسکن و همچنین برای تسکین تب، اسهال و استفراغ استفاده شود. همچنین برای درمان مشکلات کبدی و عروقی و پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها مفید هستند.»

زرشک به صورت کپسول، عصاره مایع، تنتور و به عنوان یک پماد موضعی موجود است. ریشه‌های خشک شده زرشک را می‌توان در چای نیز استفاده کرد. در حال حاضر اطلاعات علمی کافی برای تعیین محدوده دوز مناسب برای زرشک وجود ندارد.

برای کودکان، در صورت استفاده از آن فقط باید تحت نظارت پزشک مورد استفاده قرار گیرد. برای بزرگسالان، به طور سنتی با دوز دو گرم سه بار در روز یا مقدار معادل آن به شکل عصاره استفاده می‌شود.

برای درمان بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس، زرشک به صورت موضعی به عنوان کرم 10 درصدی سه بار در روز روی پوست استفاده می‌شود. اما استفاده از آن برای مدت طولانی (بیش از یک هفته) بدون نظارت پزشک توصیه نمی‌شود.

همچنین قبل از استفاده از هر محصول زرشک، باید با موارد منع مصرف آن آشنا شوید. معمولاً زرشک را نمی‌توان برای بیماری‌های زیر استفاده کرد؛

• نارسایی کلیه
• ترومبوفلبیت
• رگ‌های واریسی
• خونریزی در رحم

خطرات، مضرات و تعاملات

افرادی که از دوزهای معمولی و مناسب زرشک استفاده می‌کنند معمولاً هیچ عارضه جانبی منفی را گزارش نمی‌کنند. با دوزهای بالا، عوارض جانبی احتمالی ممکن است شامل تهوع، استفراغ، اسهال، سرگیجه، غش، خونریزی بینی، فشار خون پایین، کاهش ضربان قلب و کاهش تنفس باشد.

مصرف بربرین برای کودکان خیلی کم سن توصیه نمی‌شود. در نوزادان، می‌تواند در عملکرد کبد اختلال ایجاد کند و ممکن است زردی را بدتر کند.

زنان باردار نباید آن را مصرف کنند زیرا ممکن است باعث انقباضات رحمی و سقط جنین شود. زرشک همچنین برای مادران شیرده توصیه نمی‌شود زیرا بربرین را می‌توان از این طریق به نوزاد منتقل کرد.

زرشک هرگز نباید همزمان با سیکلوسپورین مصرف شود. سایر داروهایی که ممکن است با آنها تداخل منفی داشته باشد شامل داروهای تغییر یافته توسط کبد از جمله لواستاتین (Mevacor)، کلاریترومایسین (بیاکسین)، ایندیناویر (Crixivan)، سیلدنافیل (ویاگرا) و تریازولام (Halcion) می‌باشد.

همچنین زرشک ممکن است اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها را در خانواده تتراسایکلین کاهش دهد. به طور کلی، اگر داروی تجویزی، داروی بدون نسخه یا مکمل دیگری مصرف می‌کنید، قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید. اگر مشکلات سلامتی مزمن مانند مشکلات کبدی یا دیابت دارید، قبل از مصرف هر گونه مکمل زرشک با پزشک خود مشورت کنید.

برای اطلاع از خواص رازیانه مقاله زیر را مطالعه کنید:

خواص رازیانه برای سلامتی

سخن آخر

زرشک یک داروی گیاهی است و فواید آن عمدتاً ناشی از آلکالوئیدی است که تحقیقات گسترده‌ای در آن به نام بربرین وجود دارد. رایج‌ترین نوع زرشک ژاپنی (Berberis thunbergii) است. دارای خواص ضد باکتری، ضد قارچی، آنتی‌اکسیدانی و ضد تک یاخته‌ای قوی است. برای درمان طبیعی عفونت‌های مثانه، مجاری ادراری، دستگاه گوارش یا تنفسی استفاده می‌شود.

تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است برای افراد مبتلا به دیابت، سندرم متابولیک و ریتم غیر طبیعی قلب مفید باشد. همچنین برای سلامت کبد و کیسه صفرا بسیار عالی است. مطالعات نشان می‌دهد که ممکن است به مبارزه با انواع خاصی از سرطان مانند سرطان سینه کمک کند.

اگر سؤال و یا تجربه‌ای از مصرف  زرشک دارید، می‌توانید در بخش نظرات پیام خود را ثبت کنید.