خواص گیاه پونه + ۴ مورد از مضرات آن

خواص و مضرات گیاه پونه چیست؟ چرا بایستی به این گیاه خوراکی و دارویی مهم را بشناسیم. در این قسمت از مجله جوان ایرانی می‌خواهیم به معرفی خواص و مضرات گیاه پونه بپردازیم و با این گیاه بیشتر آشنا شویم. همانطور که می‌دانید، گیاه پونه که با عنوان Mentha pulegium نیز شناخته می‌شود، یک گیاه چند ساله بومی خاورمیانه، اروپا و شمال آفریقا است. شما می‌توانید این گیاه را با نام‌های مختلفی از جمله بونه، بودنه، فودنه، فودنج یا فود نیز بشناسید. در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی خواص و مضرات گیاه پونه از گیاهان خانواده نعنائیان بپردازیم.

 

گیاهان و محصولات گیاهی

گیاهان از جمله مواد مهمی هستند که می‌توانید به کمک آن کارهای زیادی انجام دهید. این مواد چه به صورت خام و چه به صورت فرآوری شده را می‌توانید در کاربردهای مختلفی استفاده کنید. البته گیاهان و محصولات گیاهی خود به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌‌شوند که مهم‌ترین آنها شامل:

• گیاهان خوراکی: گیاهان خوراکی، بخشی از موادغذایی در زندگی روزمره ما است که معمولا در آشپزخانه‌ها برای پخت‌و‌پز با آن بیشتر سروکار داریم. این گیاهان شامل سبزی‌ها و ادویه‌ها به عنوان محصولات فرعی آنها است که می‌تواند به عنوان ماده اولیه غذا استفاده شده و یا به عنوان یک طعم‌دهنده در غذا اضافه گردد. از جمله این گیاهان می‌توان به موارد مختلفی اشاره نمود که عبارتند از: آویشن، رزماری، اسطوخودوس، ریحان، نعناع، گشنیز، جعفری، تره، تربچه، پیازچه، توت فرهنگی، پیاز، ملیسا، پونه کوهی (که در ادامه می‌خواهیم به معرفی خواص و مضرات گیاه پونه بپردازیم)، شوید، مرزنجوش و … اشاره نمود.
• گیاهان دارویی: بخش دومی از دسته گیاهان را بایستی گیاهان دارویی نامید که معمولا مواد اولیه ساخت داروها هستند و تشخیص و به کارگیری از فواید و ضررهای آنها، بسیار به علم گیاه‌شناسی وابسته است. گیاهان دارویی، بخشی از گیاهانی هستند که برای اهداف درمانی به کار گرفته شده و می‌تواند شامل بخش‌های مختلف گیاه از میوه، دانه، ساقه، ریشه و برگ و … گیاهان دارویی تامین شود. هرچند که در سال‌های اخیر، گیاه دارویی به گیاهانی غیرچوبی گفته می‌شود که از درخت و درختچه نشات می‌گیرند.

حال که به بررسی اجمالی از گیاهان و انواع آنها پرداختیم، می‌خواهیم با یکی از این نوع گیاهان خوراکی که می‌تواند خواص درمانی نیز داشته باشد، بپردازیم. لازم است تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

 

گیاه پونه چیست؟

گیاه پونه یا Pennyroyal، یکی از گیاهان بومی منطقه وسیعی است که آسیای مرکزی، خاورمیانه، ایران، اروپا و شمال آفریقا را در بر می‌گیرد. این گیاه سپس در مناطقی از جمله قاره آمریکا، بخش‌هایی از آسیا، موزامبیک، استرالیا و نیوزلند معرفی شده است.

در استرالیا این گونه در مناطق معتدل (جنوب و شرق نیو ساوت ولز، ویکتوریا، تاسمانی، استرالیای جنوبی و جنوب غربی استرالیا غربی) به طور گسترده ای توزیع شده است، جایی که شامل مراتع، دشت‌های آبرفتی و زیستگاه‌های مرطوب‌تر مانند منطقه ساحلی و تالابهای آب شیرین می‌باشد.

این گیاه اما در آمریکا و بسیاری از ایالت‌های آن، یکی از گیاهان غیر معمول تلقی می‌شود، اما در کوهپایه‌های سیرا، دره مرکزی و اکثر شهرستان‌های ساحلی از مرز مکزیک تا اورگان در دسترس است.

جالب است بدانید که این گیاه را به عنوان یک گیاه دارویی دسته‌بندی می‌کنند که بخش دارویی، یعنی اسانس آن، از گیاه تازه یا قسمت‌های هوایی خشک شده استخراج می‌شود. برای قرن‌ها از آن به عنوان یک داروی سقط کننده و به عنوان یک آفت کش در برابر کک استفاده می‌شد و چون منبع مسمومیت است ولی همچنان به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. نقرس، سرماخوردگی و بیماری‌های پوستی از جمله موارد کاربردی این گیاه هستند. بر خلاف بسیاری از داروهای گیاهی، مکانیسم سمیت کبدی گیاه پونه به خوبی شناخته شده است. ماده اصلی تشکیل دهنده R-(+)-pulegone است که توسط سیتوکروم P-450 به منتوفوران اکسیده می‌شود. در نتیجه از دست دادن گلوتاتیون در آن، جایگزینی گروه‌های سولفیدریل با تجویز  N-acetylcysteineبه عنوان یک درمان توصیه شده است. از آنجا که مسمومیت با منتوفوران تحت تأثیر از دست دادن گلوتاتیون قرار نمی‌گیرد‌، مزایای این درمان ممکن است فقط در مراحل اولیه مسمومیت با پونه مشهود باشد. با این وجود، N-acetylcysteine ​​در مواردی توصیه می‌شود که بیش از 10 میلی لیتر گیاه پونه خورده شده باشد.

اشکال مختلف گیاه پونه

یکی از مهم‌ترین مواردی که بایستی در مورد گیاه پونه بیان کرد، شکل و ظاهر این گیاه است که بایستی در این قسمت به آن پرداخته شود. مردم معمولا این گیاه را با نعناع اشتباه می‌گیرند اما اگر کمی بیشتر با ویژگی‌های این گیاه آشنا شویم، می‌توانیم به راحتی آن را درک کنیم.

مهم‌ترین فرق گیاه پونه با گیاه نعناع، در شکل ظاهری آن است که در مورد شکل گیاه پونه می‌توان گفت این گیاه، برگ‌هایی تیره و کرک‌دار دارد که در مقابل نعناع، کرک‌های بیشتر است. شما می‌توانید از هردو گیاه برای کاربردها و خواص مختلف آن‌ها استفاده کنید. این گیاه با نام علمی آن Mentha Pulegium در موارد مختلفی استفاده می‌شود که جلوتر راجع به آن صحبت می‌کنیم.

همچنین از دیگر نکاتی که لازم است در مورد گیاه پونه و اشکال آن بیان کرد، بایستی به دسته‌بندی این گیاه جزو گیاهان علفی، چندساله و با امکان تکثیر در قالب بذر آن اشاره کرد. ساقه‌ها در معرض قرار گرفتن در هوا مودار، هنگام غرق شدن بدون مو، ارتفاع 10-90 سانتی متر است. طول برگها در حدود 1-2.5 سانتیمتر است که اندازه آن کوچکتر در ساقه می‌باشد، برگ‌های آن پایین تر دمبرگ است، و برگهای بلند آن غیرقابل استفاده هستند. از دیگر مشخصات آن می‌توان به برگ باریک به شکل تخم مرغی بیضوی شکل است، قاعده مخروطی، نوک گرد‌، حاشیه کامل تا ریز دندانه دار، سطح زیرین مو کوتاه اشاره نمود.

 

خواص گیاه پونه چیست؟

همانطور که گفتیم، پونه یکی از گیاهان گیاهی است که دارای اسانس روغنی بوده و دارای مقدار بسیار از ویتامین‌های مختلف از جمله ویتامین A، B, C و … می‌باشد. طعم این ماده اگر بخواهید آن را مزه کنید، به صورت یک ماده گرم، تلخ و گس می‌باشد که اگر آن را بجویید، پس از چند لحظه، حس خنکی را در دهان شما ایجاد می‌کند. شما می‌توانید این ماده را به خاطر داشتن بوی مطبوعی که دارد و به راحتی قابل تشخیص و گیرا می‌باشد، استفاده کنید و از آن برای دفع حشرات موذی و ایجاد یک رایحه مطلوب در خانه استفاده نمایید.

این گیاه خواص و فواید بسیاری دارد که می‌خواهیم کم کم راجع به آن مطالب بیشتری را بیان کنیم. شما می‌توانید از این مقاله به عنوان مرجعی برای دانستن خواص و مضرات گیاه پونه استفاده کنید. خواص گیاه پونه عبارت است از:

مفید بودن گیاه پونه برای سرماخوردگی و همچنین آنفولانزا

یکی از بهترین مزایا و فواید گیاه پونه که بایستی به آن توجه کنید، مفید بودن آن برای سرماخوردگی و آنفولانزا است که در طی سالها مورد استفاده قرار گرفته است. این ماده برای سال‌های بسیاری به دلیل تحریک کردن و تسکین علائم مختلف بیماری‌هایی همچون آنفولانزا و سرماخوردگی مورد استفاده قرار گرفته است. شما می‌توانید از این گیاه همچنین برای کمک به تنفس بهتر نیز استفاده کنید. از این رو شما می‌توانید گیاه پونه را برای تقویت کردن دستگاه تنفسی و ریه‌ها استفاده کنید. یکی دیگر از خواص و مضرات گیاه پونه در مورد این بیماری، آن است که خلط آور بوده و می‌تواند سبب شل کردن مخاط و ایجاد خلط‌های بیشتر شود که این کار موجب می‌شود تا سیستم تنفسی شما پاک شود.

مفید بودن برای دستگاه گوارش و درد معده

دستگاه گوارش را بایستی از جمله بخش‌های مهم بدن دانست که از قسمت دهان تا قسمت مقعد گسترده شده است و می‌تواند در حدود 7 متر طول داشته باشد. در این دستگاه، غدد مختلفی وجود دارند که از جمله آنها بایستی به غده‌های بزاقی، غده‌های دیواره معده و روده، کبد و لوزالمعده، پانکراس و … اشاره نمود. یکی از خواص و مضرات گیاه پونه برای این دستگاه، آن است که شما می‌توانید از گیاه پونه برای بهبود سلامت گوارش خود استفاده کنید. این گیاه می‌تواند برای چندین مشکل شایع که ممکن است در گوارش شما رخ دهد، مورد استفاده قرار گیرد. از جمله این مشکلات می‌توان به نفخ یا گاز معده و درد آن ناحیه اشاره کرد. استفاده از گیاه پونه می‌تواند به خاطر خواص ضد اسپاسمی که این گیاه دارد، جهت رفع این مشکلات کمک کند. مثلا شما می‌توانید از آن برای تسکین درد معده یا گرفتگی این ناحیه از بدن و دستگاه گوارش خود استفاده کنید. همچنین طرفداران بسیاری آن را برای بهبود عملکرد کبد مناسب می‌دانند و تشویق به استفاده از آن را برای تولید صفر در جهت کمک به پروسه هضم غذا، در صورتی که به صورت مناسب و معتدل استفاده شود، مناسب می‌دانند.

 

خواص درمانی آویشن و عوارض آن را می‌توانید در این مقاله بخوانید:

خواص درمانی آویشن

 

فواید گیاه پونه

خواص و مضرات گیاه پونه شامل بخش‌های بسیار زیادی است. در ادامه این لیست همچنین می‌توان از خواص آن برای یک ماده به عنوان ضد میکروب، قابلیت‌های ضد باکتریایی، ضد روماتیسم، ضد آرتروز، ضدعفونی کننده‌، قابض‌، ضد احتقان‌، ضعیف کننده‌، گوارشی‌، ایمنگوگو‌، حشره کش و ماده کمک کننده به معده و هضم اشاره کرد. از دیگر فواید و خواص و مضرات گیاه پونه می‌توان گفت:

مناسب بودن و موثر بودن برای درد عضلات و مفاصل

از قابلیت‌ها و فواید بسیار مورد توجهی که حتما لازم است به آن توجه کنید، آن است که گیاه پونه می‌تواند برای گرم‌کردن و بی‌حس کردن عضلات شما استفاده شود. به همین منظور، شما می‌توانید این ماده را در قالب روغن پونه نیز مشاهده کنید که در قالب یک سرفصل جدا در ادامه به معرفی خواص و مضرات گیاه پونه در این حالت می‌پردازیم.

مناسب بودن این ماده برای درمان عضلات و مفاصل کمک بسیاری به شما خواهد کرد. شما می‌توانید در ماساژ دادن از روغن پونه استفاده کنید تا درد عضلات و مفاصل خود را کاهش داده و با توجه به قابلیت قابض کردن آن، از این ماده برای مبارزه با مشکلاتی از جمله روماتیسم و آرتریت استفاده کنید؛ چراکه این ماده می‌تواند در ریشه‌کن کردن اسید اوریک در سیستم گردش مواد شما بسیار موثر باشد.

آرتریت که با عنوان التهاب مفاصل نیز شناخته می‌شود، می‌تواند در قسمت‌های مختلفی از بدن که مفصل است شامل آرنج‌ها، لگن‌ها، زانو‌ها، کتف و مچ دست رخ دهد. این مشکل در جایی به نام مفصل که متصل کننده دو استخوان در کنار هم است، بوده و می‌تواند در اثر عفونت مفصلی، شکستگی یا آسیب دیدن این محل، خرابی غضروف و بیماری‌های خودایمنی ایجاد شود. همچنین راجع به روماتیسم باید گفت این بیماری از نوع خودایمنی است که ممکن است در قسمت‌های مختلفی از بدن از جمله استخوان‌ها و مفاصل رخ دهد و شامل درد در اندام‌های حرکتی می‌باشد.

آرام‌بخش بودن

خواص و مضرات گیاه پونه شامل موارد بسیاری است. آرام‌بخش بودن آن یکی دیگر از خواصی است که بایستی در نظر داشته باشید. در واقع گیاه پونه خاصیت تسکین کردن بدن را دارد که می‌تواند برای مبارزه با بیماری صرع استفاده شود. صرع، شامل مجموعه‌ای از اختلالاتی است که می‌تواند در حالت خفیف و یا شدید و طولانی ظاهر شود. این بیماری لرزش بدن است که به علت مختلفی مثل سرطان مغز، الکل و … رخ می‌دهد. صرع قابل درمان نیست اما حملات آن می‌تواند به کمک مواد و داروهای مختلف از جمله گیاه پونه تا 70 درصد کنترل و پیشگیری شود.

این ماده می‌تواند به اعصاب شما کمک کند و از این رو می‌تواند مشکلاتی که ممکن است در خواب داشته باشید را رفع نماید. از این رو اگر مشکلاتی در خواب دارید، می‌توانید از گیاه پونه برای رفع استرس در خواب و بی‌خواب استفاده نمایید.

مشکل استرس از جمله مشکلات مهمی است که جامعه امروزی با آن دست و پنجه نرم می‌کند. از این رو لازم است تا در درمان استرس از روش‌های مختلفی استفاده کنید که شامل ورزش، آزاد کردن ذهن با یوگا، استفاده از دارو در شرایط بحرانی و تنظیم صحیح تغذیه و استفاده از گیاهان دارویی می‌باشد.

تنظیم چرخه عادت‌های قاعدگی

مورد پنجمی که بایستی در مورد خواص و مضرات گیاه پونه بیان کرد، تنظیم چرخه عادت قاعدگی است. قاعدگی که با عنوان عادت ماهانه شناخته می‌شود، پدیده‌ای است که به علت آن، خون از داخل رحم زنان جاری می‌گردد. این عادت معمولا هر ماه یا 28 روز متناوب تکرار می‌شود و ممکن است خونریزی آن بین 3 – 5 روز طول بکشد. یک سیکل یا چرخه قاعدگی در زنان را می‌توانید در بازه 21 – 35 روز متغیر ببینید.

در مورد خواص و مضرات گیاه پونه در مورد قاعدگی باید گفت این ماده می‌تواند به خاطر فعالیت‌های ایمنوگرافی که دارد، در تحریک قاعدگی خانم‌هایی که چرخه عادت‌های قاعدگی مناسبی ندارند و یا این موارد نامنظم است، مفید باشد. اگر به این مشکل روبرو هستید، ممکن است راه‌های دیگری را نیز استفاده کنید با این حال بهتر است استفاده از گیاه پونه را با نظر پزشکان در نظر داشته باشید. زیرا بیشتر متخصصان این ماده را توصیه نمی‌کنند.

 

بررسی خواص و مضرات گیاه پونه (روغن)

برگ‌های این گیاه در صورت خرد شدن بوی نعناع می‌دهند. اسانس گیاه پونه از گیاه تازه با تقطیر با بخار گرفته می‌شود و شامل ایزومنتون، نئومنتون، منتون و پوگلون به عنوان اجزای اصلی آن است. این روغن دارای مقدار زیادی pulegone  است و به همین خاطر، آن را به سمی کشنده تبدیل می‌کند.

واقعاً جای تعجب است که چرا چنین گیاه یا روغن سمی از زمان‌های قدیم به عنوان داروی عامیانه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. اما باز هم باید گف درست است که اکثر داروها (به ویژه در هومیوپاتی) بر اساس سموم جمع آوری شده از گیاهان و حیوانات است اما دقت در تعداد دوزها، دفعات تجویز و تشخیص بیماری است که استفاده از آنها به عنوان دارو می‌تواند توجیه کند. از جمله خواص و مضرات گیاه پونه در حالت روغن آن می‌توان گفت:

ضد میکروبی و ضد باکتری

تحقیقات منتشر شده در سال 2019 در مجله BioMed Research International نشان داد که اسانس گیاه پونه دارای خواص ضد میکروبی قوی است. خواص ضد میکروبی و ضد باکتریایی روغن پونه نتایج سمیت آن است. شما می‌توانید تصور کنید که حتی در مقادیر کمی (فقط در میلیون) این روغن سمی برای آن موجودات ریز زنده (میکروب‌ها) چقدر خطرناک است؛ حال آنکه برای انسان بسیار کشنده باشد.

حتی چند میلی لیتر می‌تواند باعث مرگ شود. میکروب‌ها و باکتری‌ها را از بین می‌برد و ما را از عفونت‌های ناشی از آنها محافظت می‌کند. همچنین این ماده می‌تواند فعالیت ضد قارچی را نشان می‌دهد.

ضد افسردگی

خاصیت ضد افسردگی، که به عنوان اثر بی‌حسی این روغن بر اعصاب و همچنین اثرات تحریک کننده آن بر گردش خون دیده می‌شود، آن را به یک ترکیب ایده آل به عنوان یک درمان ضد روماتیسم و ​​ضد آرتروز تبدیل می کند.

به عنوان یک عامل ضد افسردگی، باعث دفع سموم مانند اسید اوریک از بدن می‌شود و در نتیجه بزرگترین علت روماتیسم را از بین می‌برد. اثر بی حسی روی اعصاب همچنین می‌تواند در برابر درد روماتیسم و ​​آرتریت مقاومت کند. اثر تحریک کننده آن بر گردش خون باعث افزایش جریان خون در سیستم‌های مهم اندام می‌شود و گرما را به نقاط آسیب دیده می‌رساند و در عین حال آنها را از روماتیسم و ​​آرتریت نیز درمان می کند.

ضد عفونی کننده

زخم‌ها و اندام‌های داخلی، به ویژه مجاری ادراری، پیشاب‌راه ، کلیه‌ها و رحم ممکن است به دلیل عفونت توسط میکروب‌ها عفونی شوند. طبیعت بسیار سمی روغن پونه آن را ضد عفونی می‌کند؛ زیرا میکروب‌ها یا باکتری‌های ایجاد کننده سپسیس را از بین می‌برد. با این حال، این روغن باید در دوزهای بسیار ملایم استفاده شود؛ زیرا بسیار سمی و تحریک کننده است.

تصفیه و گردش خون

گزارش‌های خاصی وجود دارد که می‌گوید از این روغن می‌توان به عنوان یک داروی ضد درد و نیز  تصفیه کننده خون استفاده کرد. اجزای خاصی از این روغن ممکن است به خنثی کردن سموم موجود در خون کمک کند. از آنجا این ماده به گردش خون کمک می‌کند، می‌توان از آن به ایجاد یک ترکیب مناسب اکسیژن تازه با خون نیز اشاره کرد. به این ترتیب می‌تواند خون را تصفیه کرده و اندام‌ها و سلول‌ها را به درستی اکسیژن‌رسانی کند.

یک مطالعه روی حیوانات نشان داد که اسانس گیاه پونه باعث افزایش هموگلوبین، گلبول‌های سفید و گلبول‌های قرمز خون می‌شود، اما هیچ تاثیری بر سایر شاخص‌های خونی ندارد. افزایش گلبول‌های سفید نشان می‌دهد که می‌توان از این ماده برای سیستم ایمنی بدن و تقویت آن استفاده کرد.

خاصیت جمع‌کنندگی

به طور سنتی، از این روغن به عنوان تقویت کننده صمغ استفاده می‌شود که احتمالاً به دلیل خاصیت جمع‌کنندگی آن است. این مورد از خواص و مضرات گیاه پونه باعث می‌شود که لثه‌ها منقبض شده و چسبندگی آنها روی دندان‌ها محکم شود. اثرات قابض بودن آن را می‌توان در سایر قسمت‌های بدن نیز احساس کرد؛ زیرا باعث انقباض ماهیچه‌ها می‌شود، پوست شل شده را بلند می‌کند‌، صورت را لیفت می‌کند‌، ریشه موها را تقویت ‌ند و با انقباض عروق خونی به جلوگیری از خونریزی کمک ‌می‌کند.

مضرات گیاه پونه چیست؟ (۴ مورد مهم)

در کنار مواردی که به عنوان فواید و خواص این گیاه بیان کردیم، لازم است به بخش مضرات آن نیز توجه کنید که شامل موارد زیر می‌باشد:

۱) سقط جنین

همچنین از این ماده به عنوان یک ماده سقط کننده استفاده می‌شد. برخی از محققان به استفاده از گیاه پونه به عنوان یک ماده تنظیم کننده چرخه قاعدگی و سقط جنین از دوران قدیم اشاره کردند. با این حال، عملکرد آن به عنوان یک ماده سقط کننده با سمیت آن مرتبط می‌شود. به گفته نویسندگان، مقدار مورد نیاز برای سقط جنین نیز زندگی زن باردار را به خطر می‌اندازد.

۲) مصرف از طریق دهان

هنگامی که از طریق دهان مصرف می‌شود، روغن گیاه پونه به احتمال زیاد ناامن خواهد بود. این ماده می‌تواند باعث آسیب جدی به کبد و کلیه و همچنین آسیب سیستم عصبی شود. سایر عوارض جانبی شامل درد معده‌، تهوع‌، استفراغ‌، سوزش گلو‌، تب‌، گیجی‌، بی‌قراری‌، تشنج‌، سرگیجه‌، مشکلات بینایی و شنوایی‌، فشار خون بالا‌، نارسایی ریه و مرگ است. اطلاعات کافی برای اطمینان از استفاده ایمن از گیاه پونه به عنوان چای در دسترس نیست.

۳) استفاده روی پوست

روغن گیاه پونه هنگام استفاده روی پوست به احتمال زیاد ایمن نیست. این مورد ناشی از خواص مسموم بودن این گیاه است که بایستی احتیاط لازم روی آن انجام شود.

۴) سم شناسی

در مقیاس بزرگ، گیاه پونه می‌تواند باعث سقط جنین‌، آسیب کلیوی برگشت ناپذیر‌، آسیب شدید کبدی و مرگ شود. مقدار کمی روغن می‌تواند هذیان‌، بیهوشی‌، شوک‌، تشنج و توهمات شنوایی و بینایی ایجاد کند.

سایر موارد

از دیگر مواردی که می‌توان برای خواص و مضرات گیاه پونه اشاره نمود، بایستی به مواردی همچون تشدید سردرد، پمپاژ قلب، فشار خون، تشنج، عواقب نامناسب برای معده و کلیه، مسمومیت که می‌تواند برحسب اینکه چه مقدار این ماده مصرف شده  است، موجب مرگ افراد شود. همه این موارد در صورتی ایجاد می‌شود که مقدار بیش از حد توصیه شده و بدون در نظر گرفتن شرایط افرادی که مصرف می‌کنند، این ماده در دوز بالا استفاده شود. توجه کنید که گیاه پونه به دلیل داشتن متانول، در استفاده‌های طولانی مدت می‌تواند سبب تضعیف کبد، التهاب آن و کبد چرب گردد.

 

چه افرادی باید از گیاه پونه و روغن آن پرهیز کنند؟

گیاه پونه به دلیل خواص سمی آن می‌تواند برای هرفردی در صورت عدم مصرف صحیح، خطرناک باشد اما دسته‌ای از افراد هستند که از حساسیت بیشتری برخوردارند و بایستی آن‌ها را درلیست افراد در معرض خطر قرار داد تا از استفاده از گیاه پونه و محصولات آن جلوگیری کنند. این افراد عبارتند از:

۱) افراد باردار و شیرده

مصرف گیاه پونه از طریق دهان یا استفاده از آن در هنگام بارداری یا شیردهی به احتمال زیاد ایمن نیست. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد روغن پونه می‌تواند با انقباض رحم باعث سقط جنین شود. اما دوز مورد نیاز برای سقط جنین می‌تواند مادر را بکشد یا باعث آسیب مادام العمر به کلیه و کبد شود.

۲) کودکان

به احتمال زیاد دادن مصرف این ماده و تجویز آن به کودکان از طریق دهان غیر ایمن است. نوزادان پس از مصرف گیاه پونه، دچار آسیب‌های جدی کبدی و سیستم عصبی یا حتی مرگ را می‌توانند دچار شوند که بایستی حتما به این نکته توجه شود.

۳) بیماران کلیوی

روغن موجود در گیاه پونه می‌تواند به کلیه آسیب برساند و بیماری کلیوی که به این مشکل روبرو هستند را در وضعیت بدتری قرار دهند.

۴) بیماران کبدی

روغن موجود در گیاه پونه می‌تواند باعث آسیب کبدی شود و ممکن است بیماری کبدی موجود را بدتر کند.

 

نکات مصرفی مهم

قبل از اینکه بحث خواص و مضرات گیاه پونه را به اتمام برسانیم، لازم است بگوییم که این روغن برای انسان و سایر حیوانات بسیار سمی است. خوردن حتی مقادیر آن در دوزهای کوچک می‌تواند باعث مرگ شود. این ماده همچنین یک سقط کننده قوی است و بنابراین باید در دوران بارداری از آن اجتناب کرد. در رایحه درمانی استفاده نمی‌شود؛ زیرا استنشاق در مقادیر کم می‌تواند به ریه‌ها، مجاری تنفسی و کبد آسیب جدی برساند. علاوه بر این، اگرچه چندین خواص دارویی این روغن در قسمت‌های بالا مورد بحث قرار گرفت، اما گزارش شده است که اکثر آنها به طور سنتی مورد استفاده بوده و اصالت آنها تضمین نمی‌شود.

هیچ مطالعه تحقیقی یا اثبات موافق یا مخالف این خواص دارویی به جز خواص آن مانند سمیت، دفع حشرات و سقط کننده وجود ندارد. بنابراین، هنگام استفاده از این روغن، چه در مصارف داخلی یا خارجی، باید نهایت دقت را به عمل آورد. قبل از استفاده از آن برای خواص دارویی خود، باید اقدامات احتیاطی جدی را انجام دهیم تا ببینیم که فقط زیر نظر پزشک متخصص استفاده می‌شود. همچنین در مورد دوز مصرفی باید گفت:

دوز مصرفی

دوز مناسب گیاه پونه به عوامل مختلفی مانند سن مصرف کننده، سلامتی و چندین بیماری دیگر بستگی دارد. در حال حاضر اطلاعات علمی کافی برای تعیین دامنه مناسب دوزها برای گیاه پونه وجود ندارد. به خاطر داشته باشید که محصولات طبیعی همیشه لزوماً بی‌خطر نیستند و دوزها می‌توانند، مهم باشند. اطمینان حاصل کنید که دستورالعمل‌های مربوط به برچسب محصول را دنبال کرده و قبل از استفاده با داروساز یا پزشک یا سایر متخصصان بهداشت مشورت کنید.

 

چگونگی خرید

شما می‌توانید برای خرید گیاه پونه، آن را از عطاری‌ها و یا فروشگاه‌های اینترنتی تهیه کنید. معمولا اشکال مختلف این گیاه برای مصرف به صورت خام، عصاره یا روغن گیاه پونه و نیز چای آن می‌باشد که می‌تواند برای ایجاد یک دمنوش استفاده شود. همچنین شما می‌توانید عرق این ماده را نیز تهیه کنید.

در مورد خواص و مضرات گیاه پونه در حالت عرق آن نیز باید گفت از این ماده می‌توانید برای:

• خاصیت آنتی بیوتیک: رفع عفونت‌های ادراری، گلو و تناسلی
• درمان سینوزیت: یکی دیگر از خواص آن، رفع سینوزیت است که بسیار مفید می‌باشد
• بادشکن: همچنین از این ماده می‌توانید برای مقابله با نفخ، ضدبلغم، سودا و … استفاده کنید
• قوای جنسی: برای تقویت قوای جنسی، استفاده از عرق گیاه پونه توصیه شده است
• درمان سوزش ادرار و بی‌اختیاری آن

اگر قصد مصرف این ماده را دارید، می‌توانید کمی از آن را در آب (عرق گیاه پونه) اضافه کنید و یا با ترکیب دیگر مواد مانند آب، شکر، خاک شیر و … آن را در حالت شربت میل کنید. توجه کنید که مقدار دوز مصرفی باید بسیار با احتیاط انتخاب شود. برای بزرگسالان می‌توانید تا نصف فنجان بعد از وعده‌های غذایی این ماده را مصرف کنید. برای کودکان، همانطور که اشاره شد، این ماده مضر بوده و بایستی با توجه به خواص و مضرات گیاه پونه، حتما با نظر پزشک مصرف آن انجام شود.

 

جمع‌بندی

در یک جمع‌بندی نهایی بایستی گفت پونه یکی از گیاهانی است که در ایران نیز وجود دارد و می‌توانید از آن به صورت یک گیاه ادویه کاربردی استفاده کنید. این گیاه می‌تواند برای درمان بیماری‌های مختلف عفونی مورد استفاده قرار گیرد و در درمان بیماری‌ها و مشکلات مختلف با استفاده از آن به صورت پودر، روغن یا چای و دمنوش مفید باشد. گیاه پونه نوعی گیاه از خانواده نعناع است که گرم و خشک می‌باشد.

در کنار بیان خواص و مضرات گیاه پونه باید گفت این ماده حاوی موادی همچون ویتامین A,C و آهن، پتاسیم و کلسیم، فسفر و منیزیم، اسید فنولیک، آنتی اکسیدان، ساپونین‌ها، فیبر، پتاسیوم، پروتئین و … است. ارزش غذایی گیاه پونه شامل 44 کالری، 0.7 چربی، 8.3 کربوهیدرات و 3.2 گرم پروتئین است (در هر 100 گرم).

گیاه پونه همچنان به عنوان یک سم گیاهی، مورد توجه و اهمیت بهداشت عمومی قرار دارد. داده های مربوط به متابولیت‌های انسانی ممکن است بینش جدیدی در مورد مکانیسم‌های سمی و درمان مسمومیت با گیاه پونه، از جمله نقش بالقوه استیل سیستئین، ارائه دهد. درک بهتر از سمیت گیاه پونه همچنین ممکن است منجر به کنترل شدیدتر و محدودتر شدن دسترسی به گیاه شود.