چگونه هورمون چاقی را کنترل کنیم؟ (درمان چاقی هورمونی)
تمام آنچه که باید در مورد هورمون چاقی بدانید
برخی از افراد حتی با اینکه تمایل به لاغری دارند، اما هرچقدر کالری کمتری مصرف می‌کنند یا کمتر غذا می‌خورند؛ اما هیچ تغییری مشاهده نمی‌کنند. این‌گونه افراد حتی ممکن است ورزش را نیز وارد زندگی خودشان بکنند، اما باز هم لاغر نمی‌شوند. شما عزیزان باید بدانید که دلیل چاقی شما ممکن است تنبلی و پرخوری نباشد، بلکه به عدم تعادل هورمون‌های بدن و بیماری‌های داخلی مرتبط باشد. در این مطلب از مجله جوان ایرانی به طور کامل شرح می‌دهیم که چگونه هورمون چاقی را کنترل کنیم.
چگونه هورمون چاقی را کنترل کنیم؟
اگر می‌خواهید هورمون چاقی را کنترل کنید و از مشکلات و دردسرهای آن رهایی یابید، نیاز است که به برخی از نکات اهمیت بیشتری بدهید. در ادامه این مطلب از مجله جوان ایرانی به طور کامل شرح می‌دهیم که چگونه هورمون چاقی را کنترل کنید.
محدودکردن مصرف غذاهای قندی و فراوری شده
غذاهای فست‌فودی، نوشابه، شیرینی‌های مختلف، غذاهای آماده و بسیاری از غذاهای ناسالم دیگر باعث برهم‌زدن تعادل هورمونی بدن می‌شود. اگر شما به مقدار زیادی قند مصرف کنید، دچار مقاومت انسولین می‌شوید. در واقع این مقاومت انسولین نه تنها باعث اضافه‌وزن شما می‌شود، بلکه ممکن است مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز شوید. بنابراین به جای مصرف قندهای طبیعی و مصنوعی سعی کنید میوه‌جات، حبوبات و سبزی‌ها را به مقدار زیاد استفاده کنید. حتی اگر سبزیجات را به صورت خام یا پخته مصرف کنید، باعث تعادل هورمونی بدن شما می‌شود. بنابراین در طی روز مصرف سالاد و سبزیجات را بالا ببرید.
افزودن پروتئین و چربی‌های سالم
یکی دیگر از تغییراتی که می‌توانید برای مقابله با هورمون چاقی در زندگی خودتان داشته باشید این است که پروتئین‌های گیاهی مانند عدس، لوبیا و حبوبات را مصرف کنید. عنوان مثال اگر همیشه غذای خودتان را با کره گرم می‌کردید، بهتر است که از روغن نارگیل یا روغن زیتون و کنجد استفاده کنید. کربوهیدرات‌هایی مثل برنج را کاهش دهید و از پروتئین‌های سالم و گیاهی بهره ببرید تا بتوانید مدت بیشتری سیر باقی بمانید. اگر شما در طی روز کربوهیدرات زیادی مصرف می‌کنید، باید بدانید که هر آنچه که برای لاغر شدن زحمت کشیده‌اید از بین می‌رود.
کاهش دادن استرس و اضطراب
یکی دیگر از راهکارهای مقابله با هورمون چاقی این است که استرس و اضطراب خودتان را کاهش دهید. همان‌طور که می‌دانید هنگام استرس، معده شما اسید بیشتری ترشح می‌کند. در نتیجه زودتر گرسنه شده و حتی هنگام غذا خوردن نیز پرخوری می‌کنید. بنابراین اگر شما در زندگی دچار استرس و اضطراب باشید، به پرخوری عصبی نیز دچار می‌شوید. افراد مضطرب معمولاً بدون احساس گرسنگی غذا می‌خورند. شما باید بدانید که اضطراب باعث ترشح هورمون کورتیزول شده و ترشح این هورمون نیز باعث ذخیره‌شدن چربی در اطراف شکم و پهلو می‌شود. در این صورت سوخت‌وساز بدن شما کاهش می‌یابد. حتی ممکن است مقاومت انسولین شما افزایش یابد و دچار دیابت شوید
داشتن خواب کافی و باکیفیت
یکی دیگر از موارد لازم، خواب کافی و باکیفیت است که باعث می‌شود بتوانید با هورمون چاقی مقابله کنید. در واقع به هم ریختن خواب، باعث ایجاد استرس و اضطراب می‌شود، در این صورت شما مطمئن باشید که به مرور زمان چاق خواهید شد.
دقت کنید کمبود خواب می‌تواند سطح لپتین (هورمون سیری) را کاهش دهد و سطح گرلین (هورمون اشتها) را افزایش دهد. به همین دلیل، افراد کم خواب بیشتر در معرض پرخوری و افزایش وزن هستند. هدف 7 تا 8 ساعت خواب باکیفیت در شب است.
رژیم غذایی سالم داشته باشید
مصرف غذاهای کامل و فراوری نشده؛ مانند میوه‌ها، سبزی‌ها، غلات کامل و پروتئین‌های بدون چربی می‌تواند به تعادل هورمون‌های شما کمک کند. از مصرف غذاهای فراوری شده، پرچرب و پرشکر که می‌توانند سطح انسولین و کورتیزول را افزایش دهند، خودداری کنید.
گنجاندن فعالیت ورزشی در برنامه روزانه
تمرینات قدرتی، استقامتی و ورزش‌های هوازی می‌تواند به شما کمک می‌کند تا بتوانید هورمون چاقی را کنترل کنید. در واقع ترکیبی از تمرین‌های هوازی و قدرتی بسیار مفید است. این‌گونه تمرینات ورزشی به همراه پیاده‌روی می‌تواند خطر بیماری را کاهش داده و هورمون چاقی را کنترل کند. بهتر است یک روز در میان حداقل به مدت ۳۰ دقیقه ورزش کنید. البته فراموش نکنید که یک برنامه ورزشی منظم و اصولی برای شما مفید است. حرکت یوگا را برای تعادل هورمون‌های بدن خود انجام دهید. با انجام‌دادن فعالیت‌های ورزشی نه تنها لاغر می‌شوید، بلکه به تناسب اندام رسیده و پوست صورت بدن شما سفت می‌شود. همچنین به مرور زمان عضله‌سازی صورت می‌گیرد.
فعالیت بدنی می‌تواند به افزایش سطح لپتین، کاهش سطح گرلین و افزایش حساسیت به انسولین کمک کند. هدف 30 دقیقه ورزش متوسط در بیشتر روزهای هفته است.
نحوه مراجعه به پزشک
برخی از افراد هر چقدر تلاش می‌کنند و راهکارهای که در این مطلب ذکر شد را رعایت می‌کنند، اما باز هم روز به روز چاق‌تر می‌شوند. در این صورت باید بدانید که مشکل شما ممکن است بسیار ریشه‌ای باشد. شما نیاز است که در این‌جور مواقع حتماً به پزشک مراجعه کنید تا هورمون‌های بدنتان تنظیم شود. در نتیجه به مرور زمان چربی‌سوزی صورت‌گرفته و لاغر می‌شوید.
در چنین شرایطی ممکن است یک بیماری زمینه‌ای مانند کم کاری تیروئید یا سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) وجود داشته باشد که بر هورمون‌ها و وزن شما تأثیر می‌گذارد.
فراموش نکنید که کاهش وزن و تعادل هورمون‌ها یک فرایند طولانی‌مدت است. صبور باشید و به ایجاد تغییرات سالم و پایدار در سبک زندگی خود ادامه دهید. باگذشت زمان، می‌توانید سطح هورمون‌های خود را متعادل کر ن، وزن خود را کاهش دهید و سلامتی خود را به طور کلی بهبود بخشید.
دلایل شایع چاقی پس از ازدواج چیست؟ بهترین راهکارهای مقابله با آن را در این مطلب بخوانید:
علت چاق شدن بعد از ازدواج چیست؟
آشنایی مختصر با هورمون چاقی
در همین ابتدا ذکر کنیم که هورمون چاقی وجود ندارد، اما هورمون‌های مختلفی در بدن انسان‌ها مرتبط با وزن هستند که اگر در هر کدام از آنها عدم تعادل ایجاد شود، باعث ایجاد چاقی هورمونی می‌شود. در واقع این چاقی هورمونی یک اصطلاح است که به دلیل عدم تعادل هورمون در بدنِ این‌گونه افراد، ایجاد می‌شود. چاقی ممکن است به دلایلی مانند استرس زیاد یا ترشح هورمون کورتیزول در بدن افزایش یابد. افرادی که سطح کورتیزول آنها بسیار بالاست و دچار استرس هستند، سلول‌های چربی زیادی در بدنشان ایجاد می‌شود. در نتیجه متابولیسم و ذخیره مواد غذایی کاهش می‌یابد.
برخی از زنان در طول زندگی خودشان در اطراف باسن و ران افزایش وزن را مشاهده می‌کنند که ناشی از همان هورمون چاقی است.
نشانه‌های چاقی هورمونی چیست؟
افرادی که چاقی هورمونی دارند، معمولاً دچار سردرد، خستگی، رنگ‌پریدگی چهره و اختلالات بینایی هستند.
سایر نشانه‌های آن را به صورت مختصر در ادامه مطلب با هم بررسی می‌کنیم.
- انباشت چربی زیاد روی صورت و بدن
- چاقی در میان تنه
- ترشح بی‌اختیار شیر از پستان
- هیرسوتیسم یا رشد بی‌رویه مو
- ضعف عضلانی پروگزیمال
- آمنوره و ناتوانی جنسی
- ترک پوستی بنفش
عوامل خطر چاقی هورمونی چیست؟
عوامل خطر در واقع به آن دسته از مواردی گفته می‌شود که خودش باعث ایجاد چاقی هورمونی نمی‌شود، ولی اگر شما دچار این شرایط باشید، احتمال ایجاد چاقی را تشدید می‌کند. عوامل خطر هورمون چاقی شامل ژنتیک، افزایش وزن، داشتن شیوه زندگی کم‌تحرک، همچنین وجود تومور در هیپوتالاموس یا هیپوفیز است.
بنابراین، اگر مدت زیادی است که هر روشی را امتحان می‌کنید اما همچنان لاغر نمی‌شوید، نیاز است که وضعیت هورمون‌های خودتان را بررسی کنید.
به طور کلی عوامل خطر متعددی برای عدم تعادل هورمونی که می‌تواند منجر به افزایش وزن شود وجود دارند، از جمله:
ژنتیک
برخی افراد به طور ژنتیکی مستعد عدم تعادل هورمونی هستند که می‌تواند منجر به چاقی شود. به عنوان مثال، داشتن سابقه خانوادگی چاقی یا اختلالات هورمونی خاص می‌تواند خطر ابتلا به این مشکلات را افزایش دهد.
سن
با افزایش سن، سطح برخی از هورمون‌ها مانند استروژن و تستوسترون کاهش می‌یابد. این تغییرات هورمونی می‌تواند منجر به افزایش چربی بدن، به خصوص در اطراف شکم شود.
جنسیت
زنان بیشتر در معرض چاقی ناشی از عدم تعادل هورمونی هستند، به خصوص در دوران یائسگی، زمانی که سطح استروژن به طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
شرایط سلامتی
برخی از شرایط سلامتی، مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) و کمکاری تیروئید، می‌تواند منجر به عدم تعادل هورمونی شود که می‌تواند منجر به افزایش وزن شود.
مصرف برخی از داروها
برخی از داروها، مانند کورتیکواستروئیدها و داروهای ضدافسردگی، می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند که منجر به افزایش وزن می‌شوند.
استرس
استرس مزمن می‌تواند منجر به افزایش سطح کورتیزول، هورمونی شود که اشتها را افزایش می‌دهد و ذخیره چربی را تحریک می‌کند.
کمبود خواب
کمبود خواب می‌تواند منجر به کاهش سطح لپتین، هورمونی که سیری را تنظیم می‌کند، و افزایش سطح گرلین، هورمونی که اشتها را تحریک می‌کند، شود.
رژیم غذایی ناسالم
رژیم غذایی ناسالم که سرشار از قند و غذاهای فراوری شده باشد، می‌تواند منجر به عدم تعادل هورمونی شود که این مورد نیز می‌تواند منجر به افزایش وزن شود.
عدم فعالیت بدنی
عدم فعالیت بدنی می‌تواند منجر به کاهش سطح لپتین و افزایش سطح گرلین شود و همچنین می‌تواند به مقاومت به انسولین منجر شود که می‌تواند افزایش وزن را دشوارتر کند.
در ادامه این مطلب به بررسی هورمون‌هایی می‌پردازیم که عدم تعادل در آن باعث ایجاد چاقی در بدن می‌شود.
با بهترین زمان مصرف امگا 3 در این مطلب آشنا شوید. ارتباط آن با لاغری و چاقی چیست؟
انواع هورمون‌های چاقی چیست؟
برخی از هورمون‌ها وجود دارند که اگر به صورت نامنظم ترشح شوند و سطحشان در بدن نامتعادل باشد، باعث ایجاد افزایش وزن می‌شود. در ادامه به بررسی انواع هورمون چاقی می‌پردازیم.
- هورمون تیروئید
- هورمون انسولین
- هورمون لیپتین
- هورمون گرالین
- هورمون کورتیزول
- هورمون ملاتونین
- هورمون استروژن
- هورمون پروژسترون
- هورمون تستوسترون
- هورمون گلوکوکورتیکوئید
در ادامه این بخش به بررسی مختصر هورمون‌هایی که عدم تعادل آنها باعث ایجاد چاقی می‌شوند می‌پردازیم.
البته همان‌طور که شرح دادیم اصطلاح “هورمون چاقی” درست نیست، چون چاقی علت‌های پیچیده‌ای دارد و تحت‌تأثیر عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، رژیم غذایی، فعالیت بدنی، محیط و هورمون‌ها قرار می‌گیرد.
با این حال، هورمون‌های متعددی در بدن وجود دارند که می‌توانند بر اشتها، سیری، متابولیسم و ذخیره‌سازی چربی تأثیر بگذارند و عدم تعادل در برخی از این هورمون‌ها می‌تواند افزایش وزن را به همراه داشته باشد.
در اینجا چند نمونه از هورمون‌هایی که می‌توانند در چاقی نقش داشته باشند را ذکر می‌کنیم:
هورمون گرلین: به عنوان “هورمون گرسنگی” شناخته می‌شود، توسط معده ترشح می‌شود و اشتها را تحریک می‌کند.
لپتین: به عنوان “هورمون سیری” شناخته می‌شود، توسط سلول‌های چربی ترشح می‌شود و به مغز سیگنال می‌دهد که فرد سیر است.
انسولین: هورمونی که توسط لوزالمعده ترشح می‌شود و به سلول‌ها کمک می‌کند تا قند خون را از جریان خون جذب کنند. سطوح بالای انسولین می‌توانند ذخیره‌سازی چربی را افزایش دهند.
کورتیزول: هورمون استرس که توسط غدد فوق‌کلیوی ترشح می‌شود. کورتیزول بالا می‌تواند اشتها را افزایش داده و ذخیره‌سازی چربی را به خصوص در ناحیه شکم افزایش دهد.
تیروئید: غده تیروئید هورمون‌هایی را ترشح می‌کند که متابولیسم را کنترل می‌کنند. کمکاری تیروئید می‌تواند منجر به کاهش متابولیسم و افزایش وزن شود. البته این مورد در افراد مختلف بسیار متفاوت هست. ممکن است فرد درعین‌حال که دچار کمکاری تیروئید است اما لاغر شود.
تستوسترون: هورمون جنسی مردانه که در مردان ترشح می‌شود و به حفظ توده عضلانی کمک می‌کند. سطوح پایین تستوسترون می‌تواند منجر به افزایش چربی بدن شود.
استروژن: هورمون جنسی زنانه که در زنان ترشح می‌شود و بر توزیع چربی در بدن تأثیر می‌گذارد. تغییرات در سطح استروژن، مانند یائسگی، می‌تواند منجر به افزایش چربی در ناحیه شکم شود.
البته دقت کنید عدم تعادل هورمونی فقط یکی از عوامل متعددی است که می‌تواند در چاقی نقش داشته باشد. اگر نگران وزن خود هستید، باید با پزشک خود صحبت کنید تا در مورد علل احتمالی افزایش وزن خود و بهترین راهکار برای کاهش وزن و حفظ سلامتی خود صحبت کنید.
علاوه بر موارد فوق، برخی از شرایط پزشکی خاص نیز می‌توانند منجر به عدم تعادل هورمونی و افزایش وزن شوند، مانند:
سندرم کوشینگ: وضعیتی که در آن غدد فوق‌کلیوی کورتیزول بیش از حد تولید می‌کنند.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): وضعیتی که در آن زنان سطوح بالایی از هورمون‌های مردانه و دوره‌های قاعدگی نامنظم دارند.
اگر مشکوک به هر یک از این شرایط هستید، باید با پزشک خود صحبت کنید تا آزمایش و درمان مناسب برای شما آغاز شود.
به طور کلی برای اینکه متوجه شوید که کدام یک از این هورمون‌ها باعث چاقی شما شده است باید آزمایش خون بدهید. البته در این بخش از مجله جوان ایرانی به طور کامل شرح می‌دهیم از کجا باید بفهمید که کدام هورمون باعث ایجاد چاقی شما شده است.
اگر از لحاظ روحی به هم ریخته‌اید و سبک زندگی شما بسیار ناسالم است، احتمال اینکه هورمون کورتیزول شما بالا باشد بسیار زیاد است.
اگر مدام دچار گرسنگی می‌شوید، هورمون گرلینت شما بالا است.
اگر هر چقدر غذا می‌خورید باز هم سیر نمی‌شوید و همچنان تمایل به غذاخوردن دارید، هورمون لیپتین دچار اختلال شده است.
تاثیر پیاده روی در لاغری چیست؟ با نحوه فرم دهی باسن و کاهش وزن در این مطلب آشنا شوید:
سؤالات متداول در مورد کنترل هورمون چاقی
در این بخش به بررسی برخی از سؤالات که ممکن است به ذهن افراد برسد را با هم بررسی می‌کنیم.
خطرات مصرف داروی کاهش وزن چیست؟
شما عزیزان باید بدانید که داروهای کاهش وزن هورمونی در موارد نادر ممکن است باعث ایجاد سرطان تیروئید شود. در برخی از موارد نیز باعث آسیب کلیه و پانکراتیت شده است. بنابراین بهتر است با پزشک خود در مورد خطرات ناشی از آن صحبت کنید.
آیا داروهای کاهش وزن عوارض دارد؟
بله مانند بسیاری از داروها این‌گونه داروهای کاهش وزن نیز ممکن است عوارضی را به همراه داشته باشد. حداقل عوارض آنها حالت تهوع است، بنابراین برای اینکه این نوع عارضه‌های جانبی را کاهش دهید بهتر است که با دوز کم و آهسته دارو را شروع کنید. سایر عوارض داروهای کاهش وزن شامل خستگی یبوست و اسهال است.
آیا داروهای کاهش وسعت پوشش بیمه است؟
با توجه به اینکه بیمه این نوع داروها را به هیچ وجه پوشش نمی‌دهد، درنتیجه باعث گرانی هزینه‌ها داروها می‌شود. بنابراین قبل از شروع هر دارویی با پزشک مشورت کنید. همچنین می‌توانید با بیمه خودتان نیز مشورت کنید تا متوجه شوید هزینه‌های دارو را پوشش می‌دهد یا خیر.
آیا برای کاهش وزن هورمونی نیاز به رژیم است؟
خیر هنگام کاهش وزن هورمونی و مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک، هیچ رژیم غذایی توصیه نمی‌شود. بلکه توصیه می‌کنیم اگر گرسنه هستید غذا بخورید و تا سیر نشده دست از غذا بکشید. البته این رویکرد نیاز به تمرین بسیار زیادی دارد، اما بدانید که اگر تغذیه شما سالم باشد تأثیر بسیار زیادی بر کاهش وزن می‌گذارد.
تأثیر داروها بر کاهش وزن چیست؟
همان‌طور که می‌دانید برای کاهش وزن باید میزان غذاخوردن خودتان را بسیار محدود کنید، اما شما باید بدانید که اگر این غذاخوردن محدود شود مغز شما به سرعت متوجه شده که در حال کم‌خوری هستید، بنابراین سعی دارد با آن مبارزه کند. در نتیجه متابولیسم بدن شما کاهش‌یافته و هورمون گرسنگی افزایش می‌یابد، همچنین باعث کاهش هورمون سیری می‌شود. شما عزیزان باید بدانید که هورمون گرسنگی همیشه پیروز است. با داروهای کاهش وزن مغز شما فریب‌خورده و در نتیجه احساس می‌کنید که مقدار زیادی غذا خورده‌اید. زیرا هورمون سیری شما را افزایش می‌دهد، در این صورت شما می‌توانید کمتر غذا بخورید اما به دلیل افزایش هورمون سیری، بدن به مقابله با آن نمی‌پردازد.
سخن پایانی
هورمون‌های متعددی در بدن نقش دارند که می‌توانند بر وزن شما تأثیر بگذارند. برخی از این هورمون‌ها اشتها، سیری و میزان کالری سوزانده شده توسط بدنتان را کنترل می‌کنند. در حالی که برخی از عوامل مانند ژنتیک و سن بر سطح هورمون‌های شما تأثیر می‌گذارند. کارهایی وجود دارد که می‌توانید برای کمک به تعادل هورمون‌ها و کاهش وزن انجام دهید.
در برخی از مواقع حتی با اینکه افراد ورزش‌های سنگین انجام می‌دهند و رژیم‌های لاغری دارند وزن آنها کاهش پیدا نمی‌کند. این‌گونه افراد حتی ممکن است مقدار کمی غذا بخورند اما به نتیجه دلخواه و تناسب‌اندامشان نرسند. در این مطلب از مجله جوان ایرانی به طور کامل به این مورد پرداختیم که چگونه هورمون چاقی را کنترل کنید. اگر شما نیز تجربه در مورد دارید، می‌توانید در انتهای مقاله بخش نظرات پیام خود را با ما و سایر مخاطبان جوان ایرانی در میان بگذارید.
