کیست دندان چیست؟ (نحوه مقابله + پیشگیری از آن)

سلامت دندان نقش اساسی در حفظ سلامت کلی هر شخصی ایفا می‌کند. درحالی‌که مراقبت‌های معمول دندان ضروری است، اما مواردی وجود دارد که شرایطی مانند کیست دندان ایجاد می‌شود و باعث ناراحتی و مشکلات بالقوه سلامت دهان شود.

کیست‌های دندانی پدیده‌های نسبتاً رایجی هستند، بااین‌حال اغلب اشتباه درک می‌شوند. هدف این مقاله ارائه یک مرور کلی از کیست‌های دندانی شامل علل، علائم، روش‌های درمانی و اقدامات پیشگیرانه است.

کیست دندانی چیست؟

یک کیسه پر از مایع است که در داخل یا اطراف دندان‌ها یا فک‌ها ایجاد می‌شود. معمولاً در نتیجه عفونت‌ها، زباله‌های به دام افتاده یا ناهنجاری‌های رشدی به وجود می‌آید.

کیست‌های دندانی به‌عنوان کیست‌های ادنتوژنیک دسته‌بندی می‌شوند، به این معنی که از بافت‌های دندانی منشأ می‌گیرند. اندازه آن‌ها می‌تواند از کوچک و بدون علامت تا بزرگ و دردناک متغیر باشد و در صورت عدم درمان به طور بالقوه باعث عوارض جدی دندانی می‌شوند.

انواع کیست‌های دندانی

در واقع انواع مختلفی از کیست‌های دندانی وجود دارند که هر کدام دارای ویژگی‌ها و منشأ متمایز خود هستند که در این قسمت به بررسی تک‌تک آن‌ها می‌پردازیم.

کیست‌های رادیکولار (کیست آپیکال)

این کیست‌ها در نوک ریشه دندان، اغلب در نتیجه عفونت یا التهاب پالپ ایجاد می‌شوند. آن‌ها شایع‌ترین نوع کیست دندانی هستند و معمولاً پس از گسترش عفونت پالپ دندان در بافت‌های اطراف به وجود می‌آیند.

کیست‌های دنتیژروس

این کیست‌ها در اطراف تاج دندانی که رویش نیافته، اغلب در دندان‌عقل ایجاد می‌شود. آن‌ها به دلیل تجمع مایع بین تاج دندان و بافت اطراف ایجاد می‌شوند، معمولاً به این دلیل که دندان به‌درستی رویش نمی‌کند.

کراتوسیست‌های ادنتوژنیک

این مدل کیست‌ها کمتر شایع هستند؛ اما میزان عود بیشتری دارند. آن‌ها اغلب در استخوان فک تشکیل می‌شوند و با دندان‌های نهفته همراه هستند. کراتوسیست‌های ادنتوژنیک پوشش منحصربه‌فردی دارند که از سلول‌های اپیتلیال کراتینه کننده تشکیل شده است.

کیست‌های رویشی

این کیست‌های کوچک روی بافت لثه ظاهر می‌شوند، معمولاً زمانی که دندان در حال رویش است. آن‌ها معمولاً پس از بیرون آمدن دندان خود به خود برطرف می‌شوند.

کیست لثه

این کیست‌ها در بافت لثه ایجاد شده و اغلب در نوزادان دیده می‌شوند. آن‌ها خوش‌خیم هستند و معمولاً بدون درمان ناپدید می‌شوند.

علل ایجاد کیست دندان

کیست‌های دندانی معمولاً به دلیل ترکیبی از عوامل ایجاد می‌شوند، از جمله:

• عفونت: شایع‌ترین علت کیست‌های دندانی، دندان عفونی است. هنگامی که باکتری‌ها به پالپ دندان نفوذ می‌کنند، التهاب و عفونت می‌تواند منجر به تشکیل کیست شود.
• دندان‌های نهفته: دندان‌هایی که به‌درستی از بافت لثه بیرون نمی‌آیند می‌توانند منجر به ایجاد کیست شوند. این مورد اغلب در دندان‌عقل دیده می‌شود که به طور جزئی یا کامل نهفته باقی می‌ماند.
• ناهنجاری‌های رشدی: برخی از کیست‌های دندانی ناشی از ناهنجاری‌های رشدی در بافت‌های دندانی در طول تشکیل دندان هستند. این ناهنجاری‌ها می‌توانند باعث رشد ساختارهای کیستیک شوند.
• تروما: ضربه یا آسیب به دندان می‌تواند پاسخ التهابی را ایجاد کند که ممکن است به‌مرورزمان منجر به تشکیل کیست شود.

علائم کیست دندان

آیا می‌دانستید علائم کیست دندان بسته به‌اندازه، محل و علت اصلی آن می‌تواند متفاوت باشد؟ این علائم رایج عبارت‌اند از:

• درد یا ناراحتی: درد موضعی و مداوم در اطراف دندان یا فک آسیب‌دیده می‌تواند نشان‌دهنده وجود کیست دندان باشد.
• تورم: تورم در بافت لثه یا ناحیه فک یک علامت شایع است، به‌خصوص اگر همراه با حساسیت باشد.
• تغییرات در تراز دندان: کیست‌های دندانی می‌توانند باعث جابه‌جایی یا نامرتبی دندان‌های مجاور شوند.
• عفونت: در برخی موارد، کیست دندان عفونی می‌تواند منجر به تب، تخلیه چرک و طعم بد در دهان شود.

تشخیص کیست دندان

می‌توان گفت تشخیص کیست دندان شامل یک معاینه دندانپزشکی جامع از جمله اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن و احتمالاً بیوپسی از بافت کیستیک است. یک متخصص دندانپزشکی اندازه، محل و ویژگی‌های کیست را ارزیابی می‌کند تا مسیر عمل مناسب را تعیین کند.

گزینه‌های درمانی

• درمان کیست دندان به عواملی مانند نوع کیست، اندازه آن و تأثیر بالقوه آن بر سلامت دهان بستگی دارد. گزینه‌های درمانی رایج عبارت‌اند از:
• مانیتورینگ: کیست‌های کوچک و بدون علامت که تهدیدی فوری برای سلامت دهان و دندان محسوب نمی‌شوند، ممکن است در طول زمان با معاینات منظم و تصویربرداری کنترل شوند.
• درناژ: در موارد عفونت یا ناراحتی، کیست ممکن است تخلیه شود و بافت عفونی برداشته شود. بااین‌حال، تخلیه به‌تنهایی ممکن است از عود کیست جلوگیری نکند.
• کانال ریشه: اگر کیست از یک دندان عفونی سرچشمه می‌گیرد، ممکن است یک روش کانال ریشه برای برداشتن پالپ عفونی و مهروموم کردن دندان برای جلوگیری از عفونت بیشتر انجام شود.
• برداشتن با جراحی: کیست‌های بزرگ‌تر یا آن‌هایی که باعث ناراحتی قابل‌توجهی می‌شوند ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. این روش که به‌عنوان سیستکتومی شناخته می‌شود، شامل برداشتن بافت کیستیک و در برخی موارد، بخشی از استخوان اطراف است.
• کشیدن دندان: در مواردی که کیست به شدت به دندان آسیب رسانده است، کشیدن دندان ممکن است ضروری باشد. سپس کیست همراه با دندان برداشته می‌شود.
• دارو: ممکن است آنتی بیوتیک ها برای مدیریت یا پیشگیری از عفونت های مرتبط با کیست‌های دندانی تجویز شوند.

اقدامات پیشگیرانه

• درحالی‌که نمی‌توان از همه کیست‌های دندانی پیشگیری کرد، اقداماتی وجود دارد که افراد می‌توانند برای به حداقل رساندن خطر آن‌ها انجام دهند. این اقدامات عبارت‌اند از:
• بهداشت دهان و دندان: حفظ بهداشت دهان و دندان از طریق مسواک زدن منظم، نخ دندان کشیدن و معاینات دندانی می‌تواند به پیشگیری از عفونت‌هایی که ممکن است منجر به کیست دندان شود، کمک کند.
• درمان به موقع: رسیدگی سریع به مسائل دندانی، مانند پوسیدگی یا عفونت، می‌تواند از تبدیل شدن آن‌ها به کیست جلوگیری کند.
• ویزیت منظم دندانپزشکی: معاینات معمول دندانپزشکی و عکس‌برداری با اشعه ایکس می‌تواند به شناسایی علائم اولیه ایجاد کیست یا سایر نگرانی‌های مربوط به سلامت دهان کمک کند.
• ارزیابی دندان‌عقل: ارزیابی زودهنگام دندان‌عقل می‌تواند تعیین کند که آیا برای جلوگیری از تشکیل کیست بالقوه باید برداشته شوند یا خیر.
• اجتناب از تروما: انجام اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از ضربه به دندان‌ها و فک‌ها می‌تواند خطر تشکیل کیست‌های ناشی از آسیب را کاهش دهد.

سخن نهایی

متوجه شدیم که کیست‌های دندانی یک جنبه مهم اما قابل کنترل در سلامت دهان و دندان هستند. درک علل، علائم و گزینه‌های درمانی آن‌ها، افراد را قادر می‌سازد تا اقدامات پیشگیرانه‌ای را برای محافظت از سلامت دندان خود انجام دهند.
معاینات منظم دندانپزشکی، درمان سریع مشکلات دندانی و رعایت بهداشت دهان و دندان، همه به جلوگیری از ایجاد کیست‌های دندانی و تضمین لبخند سالم برای سال‌های آینده شما کمک می‌کند.
اگر به وجود کیست دندان مشکوک هستید یا علائمی را تجربه می‌کنید، مشورت با متخصص دندانپزشکی برای تشخیص دقیق و درمان مناسب ضروری است.