علائم کم کاری تیروئید چیست؟ بررسی علت + تشخیص آن
علائم کمکاری تیروئید در کودکان، نوجوانان، مردان، زنان + انواع آن
کمکاری تیروئید وضعیتی است که در آن غده تیروئید شما بهاندازه کافی برخی از هورمونهای حیاتی را تولید نمیکند. کمکاری تیروئید ممکن است در مراحل اولیه علائم قابلتوجهی ایجاد نکند. با گذشت زمان، کمکاری تیروئید درماننشده میتواند باعث تعدادی از مشکلات سلامتی مانند چاقی، درد مفاصل، ناباروری و بیماری قلبی شود. تستهای دقیق عملکرد تیروئید برای تشخیص کمکاری تیروئید در دسترس هستند. درمان با هورمون تیروئید مصنوعی معمولاً زمانی ساده، ایمن و مؤثر است که شما و پزشکتان دوز مناسب را برای شما پیدا کنید. در این مقاله از مجله جوان ایرانی قصد داریم در ارتباط با علائم کمکاری تیروئید در افراد مختلف و همچنین عوارض آن صحبت کنیم. اگر میخواهید علائم کمکاری تیروئید را در سگها نیز بدانید تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
بیماری کمکاری تیروئید چیست؟
کمکاری تیروئید یک بیماری شایع است که در آن تیروئید بهاندازه کافی هورمون تیروئید را در جریان خون شما ترشح نمیکند. این باعث میشود متابولیسم شما کند شود. کمکاری تیروئید که تیروئید کمکار نیز نامیده میشود میتواند باعث احساس خستگی، افزایش وزن و ناتوانی در تحمل دمای سرد شود. درمان اصلی کمکاری تیروئید درمان جایگزینی هورمونی است.
انواع کمکاری تیروئید
بهطورکلی دو نوع کمکاری تیروئید داریم. نوع اول کمکاری اولیه است که در آن ساخت هورمونهای تیروئید از غده کاهش پیدا میکند. ازجمله عللی که موجب کمکاری اولیه تیروئید میشوند میتوان به جراحی، ید رادیواکتیو، مصرف برخی داروها اشاره کرد. تیروئیدیت هاشیماتو که توسط بیماری خود ایمنی ایجاد میشود نیز موجب این بیماری میشود. شایعترین علت کمکاری تیروئید اولیه نیز کمبود ید است. نوع دوم کمکاری ثانویه تیروئید است که تولید هورمون محرک تیروئید از هیپوفیز کاهش پیدا میکند. درنتیجه آن هیپوفیز کمتر تحریکشده و تولید هورمونهای تیروئیدی کاهش پیدا میکند.
علائم کمکاری تیروئید
علائم و نشانههای کمکاری تیروئید بسته بهشدت کمبود هورمون متفاوت است. مشکلات بهکندی و اغلب در طی چند سال ایجاد میشوند. در ابتدا ممکن است بهسختی متوجه علائم کمکاری تیروئید مانند خستگی و افزایش وزن شوید. یا ممکن است بهسادگی آنها را به افزایش سن نسبت دهید؛ اما همانطور که متابولیسم شما بهکندی ادامه میدهد ممکن است مشکلات آشکارتری ایجاد کنید. علائم و نشانههای کمکاری تیروئید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- افزایش حساسیت به سرما
- یبوست
- پوست خشک
- افزایش وزن
- صورت پفکرده
- گرفتگی صدا
- ضعف عضلانی
- افزایش سطح کلسترول خون
- درد عضلانی، حساسیت و سفتی
- درد، سفتی و تورم در مفاصل شما
- دوره قاعدگی نامنظم
- نازک شدن مو
- کند شدن ضربان قلب
- افسردگی
- حافظه ضعیف
- بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)
علائم کمکاری تیروئید شدید
هنگامیکه سطح تیروئید شما بسیار پایین است به این میکسدم میگویند. یک بیماری بسیار جدی میکسدم میتواند علائم جدی ایجاد کند. ازجمله دمای پایین بدن، کمخونی، نارسایی قلبی، گیجی و کما. این نوع شدید کمکاری تیروئید تهدیدکننده زندگی است.
علت کمکاری تیروئید
هنگامیکه تیروئید شما بهاندازه کافی هورمون تولید نمیکند تعادل واکنشهای شیمیایی در بدن شما میتواند به هم بخورد. دلایل مختلفی میتواند وجود داشته باشد ازجمله بیماری خود ایمنی، درمان پرکاری تیروئید، پرتودرمانی، جراحی تیروئید و برخی داروها. تیروئید شما یک غده پروانهای شکل کوچک است که در قسمت جلوی گردن درست زیر سیب آدم قرار دارد. هورمونهای ت توسط غده تیروئید (تری یدوتیرونین T3 و تیروکسین T4) تأثیر زیادی بر سلامت شما دارند و بر تمام جنبههای متابولیسم شما تأثیر میگذارند. این هورمونها همچنین بر کنترل عملکردهای حیاتی مانند دمای بدن و ضربان قلب تأثیر میگذارند. کمکاری تیروئید زمانی رخ میدهد که غده تیروئید نتواند بهاندازه کافی هورمون تولید کند. کمکاری تیروئید ممکن است به دلیل تعدادی از عوامل ازجمله موارد زیر باشد.
- بیماری خود ایمنی: شایعترین علت کمکاری تیروئید یک اختلال خود ایمنی است که به نام تیروئیدیت هاشیموتو شناخته میشود. اختلالات خود ایمنی زمانی اتفاق میافتد که سیستم ایمنی بدن آنتیبادیهایی تولید میکند که به بافتهای شما حمله میکنند. گاهی اوقات این فرایند غده تیروئید شما را درگیر میکند. دانشمندان مطمئن نیستند که چرا این اتفاق میافتد اما احتمالاً ترکیبی از عوامل مانند ژنهای شما و یک محرک محیطی است. بااینحال این آنتیبادیها بر توانایی تیروئید برای تولید هورمون تأثیر میگذارند.
- پاسخ بیشازحد به درمان پرکاری تیروئید: افرادی که بیشازحد هورمون تیروئید تولید میکنند (پرکاری تیروئید) اغلب با ید رادیواکتیو یا داروهای ضد تیروئید درمان میشوند. هدف از این درمانها بازگرداندن عملکرد تیروئید به حالت عادی است؛ اما گاهی اوقات اصلاح پرکاری تیروئید میتواند منجر به کاهش بیشازحد تولید هورمون تیروئید شود و درنتیجه کمکاری تیروئید دائمی ایجاد شود.
- جراحی تیروئید: برداشتن تمام یا بخش بزرگی از غده تیروئید میتواند تولید هورمون را کاهش دهد یا متوقف کند. در این صورت شما باید تا آخر عمر هورمون تیروئید مصرف کنید.
- پرتودرمانی: پرتوهای مورداستفاده برای درمان سرطانهای سر و گردن میتواند غده تیروئید شما را تحت تأثیر قرار دهد و ممکن است منجر به کمکاری تیروئید شود.
- داروها: تعدادی از داروها میتوانند به کمکاری تیروئید کمک کنند. یکی از این داروها لیتیوم است که برای درمان برخی اختلالات روانپزشکی استفاده میشود. اگر دارو مصرف میکنید از پزشک خود در مورد تأثیر آن بر غده تیروئید خود سؤال کنید.
در موارد کمتر کمکاری تیروئید ممکن است ناشی از یکی از موارد زیر باشد:
- بیماری مادرزادی: برخی از نوزادان با غده تیروئید معیوب یا بدون غده تیروئید متولد میشوند. در بیشتر موارد غده تیروئید به دلایل نامعلومی بهطور طبیعی رشد نکرده است اما برخی از کودکان یک نوع ارثی از این اختلال را دارند. اغلب نوزادان مبتلا به کمکاری مادرزادی تیروئید در بدو تولد طبیعی به نظر میرسند. این یکی از دلایلی است که اکثر ایالات اکنون به غربالگری تیروئید نوزاد نیاز دارند.
- اختلال هیپوفیز: یک علت نسبتاً نادر کمکاری تیروئید نارسایی غده هیپوفیز در تولید کافی هورمون محرک تیروئید (TSH) است.
- بارداری: برخی از زنان در طول بارداری یا بعدازآن دچار کمکاری تیروئید میشوند (کمکاری تیروئید پس از زایمان) اغلب به این دلیل که آنتیبادیهایی برای غده تیروئید خود تولید میکنند. کمکاری تیروئید در صورت عدم درمان خطر سقطجنین زایمان زودرس و پره اکلامپسی را افزایش میدهد. وضعیتی که باعث افزایش قابلتوجه فشارخون زنان در سه ماه آخر بارداری میشود. همچنین میتواند بهطورجدی روی جنین در حال رشد تأثیر بگذارد.
- کمبود ید: ید معدنی کمیاب که عمدتاً در غذاهای دریایی، جلبک دریایی، گیاهان رشد یافته در خاک غنی از ید و نمک یددار یافت میشود، برای تولید هورمونهای تیروئید ضروری است. ید بسیار کم میتواند منجر به کمکاری تیروئید شود و ید بیشازحد میتواند کمکاری تیروئید را در افرادی که قبلاً این بیماری را دارند بدتر کند. در برخی از نقاط جهان، کمبود ید رایج است اما افزودن ید به نمک خوراکی عملاً این مشکل را در ایالاتمتحده از بین برده است.
تشخیص کمکاری تیروئید
درواقع تشخیص کمکاری تیروئید میتواند دشوار باشد زیرا علائم را میتوان بهراحتی با سایر بیماریها اشتباه گرفت. اگر هر یک از علائم کمکاری تیروئید را دارید با ارائهدهنده مراقبتهای بهداشتی خود صحبت کنید. راه اصلی برای تشخیص کمکاری تیروئید آزمایش خون به نام آزمایش هورمون محرک تیروئید (TSH) است. ارائهدهنده مراقبتهای بهداشتی شما همچنین ممکن است آزمایش خون را برای شرایطی مانند بیماری هاشیموتو تجویز کند. اگر تیروئید بزرگشده باشد پزشک شما ممکن است بتواند آن را در طول معاینه فیزیکی در طی یک قرار احساس کند.
علائم کمکاری تیروئید در مردان
اگرچه کمکاری تیروئید در زنان شایعتر است اما مردان نیز به آن مبتلا میشوند. این بیماری در مردان حدود 8 تا 10 برابر کمتر است و این به این دلیل است که 80 درصد کمکاری تیروئید ناشی از بیماری خود ایمنی است و بیماریهای خود ایمنی در زنان شایعتر هستند. علائم، تشخیص و درمان کمکاری تیروئید در مردان تقریباً مشابه زنان است. کمکاری تیروئید کل متابولیسم شما را کند میکند بنابراین علائم میتوانند بر هر سیستم اندامی تأثیر بگذارند. شایعترین علائم عبارتاند از:
- احساس سرما
- خستگی بیدلیل
- پوست خشک و ناخنهای شکننده
- یبوست
- افسردگی
- مشکل در تمرکز
- درد عضلات
- افزایش وزن
- تورم غده تیروئید (گواتر)
از دست دادن علاقه به رابطه جنسی و مشکل داشتن نعوظ علائمی است که ممکن است برخی از مردان داشته باشند. اگر خسته و کم انرژی هستید جای تعجب نیست که علاقهتان به رابطه جنسی را از دست بدهید.
علائم کمکاری تیروئید در زنان
همانطور که گفته شد بیماری کمکاری تیروئید در زنان شایعتر از مردان است. علائم این بیماری در زنان میتواند بهصورت زیر باشد.
- خستگی
- افزایش وزن
- عدم تحمل سرما
- موهای خشک و شکننده
- اختلال حافظه
- تحریکپذیری، زودرنجی و افسردگی
- افزایش کلسترول خون
- ضربان قلب کند
- یبوست
زنانی که دچار کمکاری تیروئید میشوند ممکن است قاعدگی سنگین و نامنظم نیز داشته باشند.
علائم کمکاری تیروئید در کودکان و نوجوانان
کمکاری تیروئید ازجمله اختلالات تیروئید است که ممکن است کودکان و نوجوانان را نیز در معرض خود قرار دهد. بهطورکلی، کودکان و نوجوانانی که به کمکاری تیروئید مبتلا میشوند علائم و نشانههای مشابه بزرگسالان را دارند اما ممکن است این موارد را نیز تجربه کنند:
- رشد ضعیف و درنتیجه کوتاهی قد
- تأخیر در رشد دندانهای دائمی
- بلوغ تأخیری
- رشد ذهنی
- اختلالات بینایی
- عدم تحمل سرما
- زردی طولانیمدت
کمکاری تیروئید در نوزادان
اگرچه کمکاری تیروئید اغلب زنان میانسال و مسن را تحت تأثیر قرار میدهد اما هرکسی ازجمله نوزادان میتواند به این بیماری مبتلا شود. در ابتدا، نوزادانی که بدون غده تیروئید یا با غدهای که بهدرستی کار نمیکند متولد میشوند ممکن است علائم و نشانههای کمی داشته باشند. هنگامیکه نوزادان دچار مشکلات کمکاری تیروئید هستند. این مشکلات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم (یرقان) در بیشتر موارد این زمانی اتفاق میافتد که کبد نوزاد نمیتواند مادهای به نام بیلیروبین را متابولیزه کند. این ماده معمولاً زمانی تشکیل میشود که بدن گلبولهای قرمز قدیمی یا آسیبدیده را بازیافت میکند.
- یک زبان بزرگ و بیرون زده
- دشواری در تنفس
- گریه خشن
- فتق نافی
با پیشرفت بیماری، شیرخواران در تغذیه مشکل دارند و ممکن است رشد و تکامل طبیعی نداشته باشند. آنها همچنین ممکن است داشته باشند:
- یبوست
- تون عضلانی ضعیف
- خوابآلودگی بیشازحد
هنگامیکه کمکاری تیروئید در نوزادان درمان نمیشود. حتی موارد خفیف میتواند منجر به عقبماندگی شدید جسمی و ذهنی شود.
علائم کمکاری تیروئید در بارداری
در دوران بارداری نیز کمکاری تیروئید علائم خود را میتواند داشته باشد. این علائم بسته بهشدت بیماری ظاهر میشوند و ممکن است تمامی آنها در مادران باردار مبتلا به کمکاری تیروئید مشاهده نشود. این علائم عبارتاند از:
- خشن شدن صدای مادر
- افزایش وزن غیرطبیعی
- خستگی مفرط
- ورم صورت و افتادگی پلک
- کند شدن ضربان قلب و نبض
- منقبض شدن عضلات بدن
- از دست دادن قدرت تمرکز
- بروز مشکلات خواب
- درد مفاصل و ضعف عضلات
- ایجاد یبوست
- خشک شدن پوست
زنانی که کمکاری تیروئید دارند و میخواهند باردار شوند با مجموعهای از چالشها روبهرو هستند. عملکرد کم تیروئید یا کمکاری تیروئید کنترل نشده در دوران بارداری میتواند باعث موارد زیر شود:
- کمخونی
- سقطجنین
- پره اکلامپسی
- مرده زایی
- وزن کم هنگام تولد
- مشکلات رشد مغز
- نقایص هنگام تولد
اگر کمکاری تیروئید دارید و باردار هستید مهم است که اقدامات زیر را در مدتزمانی که انتظار دارید انجام دهید.
- بهطور مرتب سطح تیروئید را در دوران بارداری توسط پزشک بررسی کنید.
- مصرف داروها را طبق دستور ادامه دهید. انجام آزمایشهای مکرر امری عادی است تا پزشک بتواند در حین پیشرفت بارداری تغییرات لازم را در داروهای تیروئید شما انجام دهد.
- بدن شما در دوران بارداری به مواد مغذی، ویتامینها و مواد معدنی بیشتری نیاز دارد. داشتن یک رژیم غذایی متعادل میتواند به شما کمک بسیاری کند.
درمان اختلالات اضطرابی و نشانه های ابتلا به آن را در این مقاله بخوانید:
علائم کمکاری تیروئید در سگ
سگها نیز ممکن است دچار کمکاری تیروئید شوند. ما در این بخش علائم ظاهری این بیماری در سگها را با شما به اشتراک میگذاریم تا بتوانید بهموقع آن را تشخیص داده و درمان کنید. این نشانهها از هر سگ به سگ دیگر ممکن است متفاوت باشند اما همه آنها در انتها موجب کاهش متابولیسم میشوند.
- بیحالی و رخوت
- کندی روانی
- ناتوانی در ورزش کردن
- اختلالات تولیدمثل
- ضخیم شدن پوست
- چاقی مفرط
- افزایش وزن بدون تغییر در اشتها
- عدم تحمل سرما
- افزایش ریزش مو
سگهایی که جثه متوسط تا بزرگ دارند معمولاً بیشتر از سگهای عروسکی و مینیاتوری دچار کمکاری تیروئید میشوند. میتوان گفت که برخی نژادها بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
عوارض کمکاری تیروئید
کمکاری تیروئید درماننشده میتواند منجر به تعدادی از مشکلات سلامتی شود:
- گواتر: تحریک مداوم تیروئید برای ترشح هورمونهای بیشتر ممکن است باعث بزرگتر شدن غده شود، وضعیتی که به نام گواتر شناخته میشود. اگرچه بهطورکلی ناراحتکننده نیست. گواتر بزرگ میتواند ظاهر شما را تحت تأثیر قرار دهد و ممکن است در بلع یا تنفس اختلال ایجاد کند.
- مشکلات قلبی: کمکاری تیروئید همچنین ممکن است با افزایش خطر بیماری قلبی و نارسایی قلبی همراه باشد. در درجه اول به این دلیل که سطوح بالای کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL)، کلسترول ید، میتواند در افراد مبتلا به تیروئید کمکار رخ دهد.
- مشکلات مربوط به سلامت روان: افسردگی ممکن است در اوایل کمکاری تیروئید رخ دهد و باگذشت زمان شدیدتر شود. کمکاری تیروئید همچنین میتواند باعث کندی عملکرد ذهنی شود.
- نوروپاتی محیطی: کمکاری تیروئید کنترل نشده طولانیمدت میتواند به اعصاب محیطی شما آسیب برساند. اینها عصبی هستند که اطلاعات را از مغز و نخاع به بقیه بدن شما بهعنوانمثال بازوها و پاها منتقل میکنند نوروپاتی محیطی ممکن است باعث درد، بیحسی و گزگز در نواحی آسیبدیده شود.
- میکسدم: این وضعیت نادر و تهدیدکننده زندگی نتیجه کمکاری تیروئید طولانیمدت و تشخیص داده نشده است. علائم و نشانههای آن عبارتاند از عدم تحمل شدید سرما و خوابآلودگی و به دنبال آن بیحالی و بیهوشی عمیق.
- ناباروری: سطوح پایین هورمون تیروئید میتواند در تخمکگذاری اختلال ایجاد کند که باروری را مختل میکند. علاوه بر این برخی از علل کمکاری تیروئید مانند اختلال خود ایمنی نیز میتواند باروری را مختل کند.
- نقایص هنگام تولد: نوزادان متولدشده از زنان مبتلا به بیماری تیروئید درماننشده ممکن است در مقایسه با نوزادانی که از مادران سالم به دنیا میآیند در معرض خطر بیشتری برای نقایص مادرزادی باشند. این کودکان همچنین بیشتر در معرض مشکلات جدی فکری و رشدی هستند. نوزادان مبتلا به کمکاری تیروئید درماننشده در بدو تولد در معرض خطر مشکلات جدی رشد جسمی و ذهنی هستند؛ اما اگر این وضعیت در چند ماه اول زندگی تشخیص داده شود شانس رشد طبیعی بسیار عالی است.
آیا تیروئید باعث چاقی میشود؟
تیروئید شما مسئول بسیاری از عملکردهای روزانه بدن شما ازجمله متابولیسم عملکرد اندامها و کنترل دما است. وقتی بدن شما هورمون تیروئید کافی تولید نمیکند همه این عملکردها میتواند کند شوند. اگر غده تیروئید شما بهدرستی کار نکند ممکن است میزان متابولیسم پایه شما پایین باشد. به همین دلیل کمکاری تیروئید معمولاً با افزایش وزن همراه است. هر چه این وضعیت شدیدتر باشد احتمال افزایش وزن شما بیشتر است. اگرچه مقدار معمول افزایش وزن خیلی زیاد نیست. درمان مناسب این عارضه میتواند به شما کمک کند وزنی را که در زمانی که سطح تیروئیدتان کنترل نشده بود به دست آورید. بااینحال به خاطر داشته باشید که همیشه اینطور نیست. علائم کمکاری تیروئید ازجمله افزایش وزن در یک دوره زمانی طولانی ایجاد میشود. این غیرمعمول نیست که افرادی که سطح هورمون تیروئید پایینی دارند پس از درمان این عارضه وزن کم نمیکنند. این بدان معنا نیست که این بیماری بهدرستی درمان نمیشود. در عوض ممکن است نشان دهد که افزایش وزن شما نتیجه انتخاب سبک زندگی بوده است تا سطوح پایین هورمون.
درمان کمکاری تیروئید
در بیشتر موارد کمکاری تیروئید با جایگزین کردن مقدار هورمونی که تیروئید شما دیگر تولید نمیکند درمان میشود. این موضوع معمولاً با دارو انجام میشود. یکی از داروهایی که معمولاً استفاده میشود لووتیروکسین نام دارد. مصرف خوراکی این دارو میزان هورمون تیروئیدی را که بدن شما تولید میکند افزایش میدهد و سطح شما را متعادل میکند. کمکاری تیروئید یک بیماری قابلکنترل است. بااینحال شما باید بهطور مداوم دارو مصرف کنید تا میزان هورمونها در بدن خود را تا پایان عمر عادی کنید. با مدیریت دقیق و قرار ملاقاتهای بعدی با ارائهدهنده مراقبتهای بهداشتی خود برای اطمینان از اینکه درمان شما بهدرستی کار میکند میتوانید یک زندگی عادی و سالم داشته باشید. ما در مقالهای جداگانه از مجله جوان ایرانی بهطور دقیقتری در مورد این موضوع صحبت کردهایم و آن را به درمان کمکاری تیروئید تخصیص دادهایم.
کلام آخر
بهعنوان حرف آخر از این مقاله مجله جوان ایرانی میخواهیم به شما بگوییم اگر بدون دلیل احساس خستگی میکنید یا سایر علائم و نشانههای کمکاری تیروئید مانند پوست خشک، رنگپریده، پفکرده، یبوست یا صدای خشن را دارید به پزشک مراجعه کنید. در ابتدا مهم است که مطمئن شوید که دوز صحیح دارو را دریافت میکنید و باگذشت زمان دوز موردنیاز شما ممکن است تغییر کند. خواندن این مقاله و آگاهی از علائم هر بیماری مانند کمکاری تیروئید میتواند به شما کمک کند تا بهموقع بیماری را تشخیص دهید و بتوانید درمان را هر چه بهتر و سریعتر شروع کنید. درنتیجه عوارض ناشی از بیماری را کاهش دهید.
