بیماری لایم چگونه است؟ آیا واگیردار است؟ علائم + درمان
همه چیز درباره بیماری لایم: در کودکان، دوران بارداری و....
بیماری لایم چیست؟ این بیماری چگونه عمل میکند؟ چه علائم و نشانههایی دارد؟ آیا بیماری لایم واگیردار است یا خیر؟ عامل این بیماری چیست؟ چگونه میتوان تشخیص داد؟ پس از تشخیص چگونه میتوان آن را درمان کرد؟ و هر آن چیزی که ممکن است در باره این بیماری بدانید را در این مقاله مطرح خواهیم کرد. پس با این مقاله از سایت جوان ایرانی همراه باشید.
بیماری لایم چیست؟
بیماری لایم عفونتی است که توسط باکتری Borrelia burgdorferi ایجاد میشود. در اکثر موارد، با موفقیت با آنتی بیوتیکهای خوراکی درمان میشود. در برخی از بیماران، علائمی مانند خستگی و درد مفاصل و ماهیچهها دیده میشود. علائمی که ممکن است پس از بیماری نیز ادامه یابند وضعیتی است که «سندروم بیماری لایم پس از درمان یا PTLDS» نامیده میشود.
اصطلاح “بیماری مزمن لایم” (CLD) برای توصیف افراد مبتلا به بیماریهای مختلف استفاده شده است. در حالی که این اصطلاح گاهی اوقات برای توصیف بیماری در بیماران مبتلا به بیماری لایم استفاده میشود، همچنین برای توصیف علائم در افرادی که هیچ شواهد بالینی یا تشخیصی از عفونت فعلی یا گذشته با B. burgdorferi ندارند، استفاده میشود. به دلیل سردرگمی در نحوه به کارگیری اصطلاح CLD و فقدان یک تعریف بالینی مشخص، بسیاری از متخصصان در این زمینه استفاده از آن را تایید نمیکنند.
بیماری لایم چه علائمی دارد؟
بسیاری از افرادی که علائم اولیه بیماری لایم را دارند، در اطراف محل گزش کنه دچار بثورات مدور میشوند. بثورات:
- معمولاً حدود 3 تا 30 روز پس از گاز گرفتن شما ایجاد میشود.
- قرمز خواهد شد و ممکن است لبهها کمی برآمده به نظر برسند.
- ممکن است در طی چند روز یا چند هفته بزرگتر شود.
- معمولاً حدود 15 سانتیمتر عرض دارد، اما میتواند بسیار بزرگتر یا کوچکتر نیز باشد.
- برخی از افراد ممکن است چندین جوش در قسمتهای مختلف بدن خود ایجاد کنند.
- از هر 3 نفر مبتلا به این بیماری، 1 نفر دچار جوش نمیشود.
- بثورات دایرهای یا بیضی شکل در اطراف نیش کنه میتواند یکی از علائم اولیه این بیماری در برخی افراد باشد.
- بثورات ممکن است صاف یا کمی برجسته باشد و زمانی که روی پوست سفید ظاهر میشود صورتی، قرمز یا بنفش به نظر برسد. دیدن بثورات روی پوست قهوهای و سیاه دشوارتر است و ممکن است مانند کبودی به نظر برسد.
برخی از افراد مبتلا به بیماری لایم نیز در مراحل اولیه علائمی شبیه آنفولانزا دارند، مانند؛
- خستگی
- درد عضلانی
- درد مفاصل
- سردرد
- درجه حرارت بالا / تب
- لرز
- گرفتن گردن
اگر بیماری لایم درمان نشود یا به موقع درمان نشود، ممکن است علائم جدیتری را به همراه داشته باشد. این موارد میتواند شامل؛
- درد و تورم در مفاصل
- مشکلات عصبی
- مشکلات حافظه
- مشکل در تمرکز
- مشکلات قلبی
- برخی از این مشکلات با درمان به آرامی بهبود مییابند. اما اگر درمان دیر شروع شود، میتوانند در بدن باقی بمانند.
بیماری لایم چگونه است؟
اگر کنه حیوان حامل باکتریهای عامل بیماری لایم را گاز بگیرد، کنه ممکن است عفونی شود. سپس کنه میتواند با گاز گرفتن باکتریها را به انسان منتقل کند. کنهها را میتوان در هر منطقهای با گیاهان عمیق یا بیش از حد رشد کرده که به حیوانات برای تغذیه دسترسی دارند، یافت. آنها در مناطق جنگلی و مرتعی رایج هستند، اما میتوانند در باغها یا پارکها نیز پیدا شوند.
کنهها نمیپرند و پرواز نمیکنند. آنها از روی لباس یا پوست شما بالا میروند. سپس به پوست گاز میزنند و شروع به تغذیه از خون شما میکنند.
به طور کلی، اگر کنه بیش از 24 ساعت به پوست شما چسبیده باشد، احتمال ابتلای شما بیشتر است. کنهها بسیار کوچک هستند و نیش آن ها دردناک نیست، بنابراین ممکن است متوجه وجود آنها نشوید.
چه کسانی در معرض خطر بیماری لایم هستند؟ و کنه ها کجا پیدا میشوند؟
خطر ابتلا به بیماری لایم در بعضی افراد و شرایط بیشتر است. مانند؛
- افرادی که زمان خود را در مناطق جنگلی یا مرتع سپری میکنند.
- کنه ها در سراسر بریتانیا و سایر نقاط اروپا و آمریکای شمالی یافت میشوند. تعداد زیادی کنه در ارتفاعات اسکاتلند وجود دارد. و در ایران نیز کنهها بیشتر در مناطق جنگلی و گرم و مرطوب بسیار وجود دارند. مانند مناطق جنوب و شمال ایران.
تصور میشود که تنها بخش کوچکی از کنهها حامل باکتریهایی هستند که باعث این بیماری میشوند. گاز گرفته شدن به این معنی نیست که حتماً آلوده خواهید شد. با این حال، مهم است که از خطر آگاه باشید و در صورت شروع احساس ناخوشی با پزشک عمومی صحبت کنید.
بیماری لایم در سگ
بیماری لایم در سگها یکی از شایعترین بیماریهای منتقله از طریق کنه در جهان است، اما فقط در 5 تا 10 درصد از سگهای مبتلا علائم ایجاد میکند. بنابراین برخی از سگها ممکن است آن را داشته باشند، اما هرگز علائمی از خود نشان نمیدهند.
انتقال بیماری لایم در سگها در سرتاسر ایالات متحده و اروپا گزارش شده است، اما بیشتر در ایالتهای غرب میانه بالا، سواحل اقیانوس اطلس و ایالتهای ساحلی اقیانوس آرام شایع است.
برای آشنایی با عنوان نژاد گربهها [سیاه، پرشین، خیابانی، اسکاتیش] مقاله زیر را مطالعه کنید:
تشخیص بیماری لایم در سگها
تشخیص بالینی بیماری لایم معمولاً با یک آزمایش خون مثبت برای لایم همراه با علائم بالینی مرتبط با بیماری تأیید میشود. مهم است که توجه داشته باشید که آزمایشها ممکن است 4 تا 6 هفته طول بکشد تا پس از قرار گرفتن در معرض مثبت نشان داده شوند، به همین دلیل است که دامپزشکان از ترکیبی از تشخیصها برای تشخیص بیماری استفاده میکنند؛
- آزمایشات شیمیایی خون
- شمارش کامل سلولهای خونی
- آزمایش ادرار
- معاینه مدفوع
- اشعه ایکس و آزمایشات مخصوص تشخیص بیماری لایم (به عنوان مثال، سرولوژی)
- مایع از مفاصل آسیب دیده نیز ممکن است برای تجزیه و تحلیل کشیده شود.
درمان بیماری لایم در سگها
اگر دامپزشک بیماری را تایید کند؛ سگ به صورت سرپایی درمان میشود مگر اینکه وضعیت او ناپایدار باشد (مثلاً بیماری شدید کلیوی). داکسی سایکلین رایجترین آنتی بیوتیکی است که برای بیماری لایم تجویز میشود، اما سایر آنتی بیوتیکها نیز موثر هستند.
درمان معمولاً حداقل 4 هفته طول میکشد و ممکن است در برخی موارد دورههای طولانیتری را لازم داشته باشد. اگر سگ بسیار در وضعیت رنجش قرار داشته باشد، ممکن است دامپزشک ضد التهاب تجویز کند.
متأسفانه، درمان آنتی بیوتیکی همیشه عفونت باکتری Borrelia burgdorferi را به طور کامل از بین نمیبرد. علائم ممکن است برطرف شوند، اما بعداً باز میگردند. تجویز صحیح آنتی بیوتیکها به سگها احتمال عواقب مزمن را کاهش میدهد.
بهبود التهاب ناگهانی مفاصل ناشی از بورلیا باید پس از 3-5 روز درمان آنتی بیوتیکی مشاهده شود. اگر در عرض 3-5 روز بهبودی حاصل نشد، دامپزشک میخواهد مجدداً سگ را ارزیابی کند.
بیماری لایم در کودکان
کودکان مبتلا به بیماری لایم مشکلات خاصی دارند. از آنجایی که آنها همیشه نمیتوانند توضیح دهند که چه مشکلی دارند، ممکن است آنها را بداخلاق و تحریکپذیر ببینند. وقتی بدنشان درد میکند، وقتی بیماری خوابشان را در شب مختل میکند، وقتی در مدرسه مشکل دارند، وقتی حتی حوصله بازی کردن ندارند، رنج میبرند. آنها ممکن است احساس بدی داشتند از اینکه معلمان و والدینشان نمیدانند آنها از چه چیزی رنج میبرند.
از آنجایی که علائم بیماری لایم میتواند غیر اختصاصی، مبهم و قابل تغییر باشد، بزرگسالان ممکن است حتی متوجه بیماری این کودکان نشوند. کودکان مبتلا به لایم اغلب در کلاس درس مشکل دارند، زیرا این بیماری میتواند به ناتوانیهای یادگیری و مشکلات رفتاری کمک کند.
کودکان به خصوص در برابر بیماریهای منتقله از طریق کنه آسیبپذیر هستند، زیرا آنها از نظر فیزیکی روی زمین به صورت چهار دسته و پا حرکت میکنند. کودکان اغلب در طبیعت بازی میکنند، روی چمن غلت میزنند، حیوانات خانگی را در آغوش میگیرند. به همین دلیل بیشتر ممکن است در معرض کنهها قرار بگیرند.
علائم بیماری لایم در کودکان
متخصص اطفال لایم، چارلز ری جونز، فهرستی از علائم رایج عفونت لایم در کودکان را منتشر کرد:
- خستگی شدید که با استراحت برطرف نمیشود.
- بیخوابی
- سردرد
- حالت تهوع، درد شکم
- اختلال در تمرکز
- حافظه کوتاه مدت ضعیف
- ناتوانی در حفظ توجه
- مشکل در تفکر و بیان افکار
- مشکل در خواندن و نوشتن
- غرق شدن در تکالیف مدرسه
- مشکل در تصمیمگیری
- گیجی
- رفتار غیر مشخصه
- طغیان و نوسانات خلقی
- تب / لرز
- درد مفاصل
- سرگیجه
- حساسیت به نویز و نور
دکتر جونز همچنین بیماری لایم مادرزادی یا بارداری را در برخی از کودکانی که فکر میکند در رحم یا از طریق شیردهی آلوده شدهاند، ثبت کرده است. در این بیماران سوء ظن او زمانی مطرح میشود که کودک موارد زیر را داشته باشد؛
- تبهای مکرر
- افزایش بروز عفونتهای گوش و گلو
- افزایش بروز پنومونی
- تحریکپذیری
- درد مفاصل و بدن
- تون عضلانی ضعیف
- رفلاکس معده به مری
- آب مروارید و سایر مشکلات چشمی
- تاخیر رشد
- ناتوانیهای یادگیری
بیماری لایم در بارداری
اگر باردار هستید و مشکوک به ابتلا به بیماری لایم هستید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
بیماری لایم درمان نشده در دوران بارداری میتواند منجر به عفونت جفت شود. انتقال از مادر به جنین ممکن است اما نادر است. خوشبختانه، با درمان آنتی بیوتیکی مناسب، خطر افزایش پیامدهای نامطلوب هنگام تولد وجود ندارد.
نکته: هیچ مطالعه منتشر شدهای برای ارزیابی پیامدهای رشدی کودکانی که مادرانشان به این بیماری در دوران بارداری مبتلا شدهاند، وجود ندارد.
برای آشنایی با علائم بارداری پسر و دختر، نوصیه میشود مقاله زیر را مطالعه کنید؛
علائم بارداری پسر و دختر: نشانه های دوقلو یا پوچ
تشخیص بیماری لایم در دوران بارداری
دکتر شما ممکن است بیماری لایمِ شما را بر اساس علائم موجود درمان کند یا ممکن است تصمیم به آزمایش خون بگیرد. هر چه مدت طولانیتری مبتلا شده باشید، آزمایش خون دقیقتر انجام میشود. آزمایش خون برای بیماری لایم ممکن است تا 4-6 هفته پس از بیمار شدن شما مثبت نباشد.
درمان بیماری لایم در دوران بارداری
افرادی که در مراحل اولیه بیماری لایم با آنتی بیوتیک درمان میشوند، معمولاً به سرعت و به طور کامل بهبود مییابند. درمان برای زنان باردار مشابه درمان بزرگسالان غیرباردار است و شامل آموکسی سیلین خوراکی یا سفوروکسیم اکستیل خوراکی به مدت 2-3 هفته است. آنتی بیوتیکهای خاصی مانند داکسی سایکلین معمولاً در دوران بارداری استفاده نمیشوند زیرا میتوانند بر جنین تأثیر بگذارند.
بیماری لایم و شیردهی
هیچ گزارشی مبنی بر انتقال بیماری لایم از طریق شیر مادر وجود ندارد.
آیا بیماری لایم واگیر دارد؟
هرچند بیماری لایم واگیردار نیست اما در صورت درمان نشدن میتواند به مشکلی جدی تبدیل شود. خوشبختانه اقداماتی برای جلوگیری از آن وجود دارد و این بیماری پس از شناسایی، به خوبی قابل درمان است.
عامل بیماری لایم
بیماری لایم توسط باکتری Borrelia burgdorferi ایجاد میشود که از طریق نیش کنه پا سیاه آلوده منتقل میشود. کنهها میتوانند به هر قسمتی از بدن بچسبند و اغلب در مناطقی مانند کشاله ران، زیر بغل و پوست سر دیده میشوند.
برای اینکه باکتری این بیماری به پوست فرد منتقل شود، باید یک کنه به مدت 36 تا 48 ساعت یا بیشتر چسبانده شود. بیشتر مردم توسط نیش کنه نابالغی به نام پوره آلوده میشوند. کنههای پوره پا سیاه ریز هستند – کمتر از 2 میلیمتر طول دارند و با چشم غیرمسلح به سختی قابل مشاهده هستند. آنها در ماههای بهار و تابستان که کودکان و بزرگسالان بیشتر در فضای باز هستند تغذیه میکنند.
کنههای بالغ نیز میتوانند بیماری لایم را منتقل کنند. آنها بزرگتر از پورهها هستند – به اندازه یک دانه کنجد – و راحتتر با چشم غیر مسلح دیده میشوند. کنههای بالغ در ماههای سرد سال بیشترین فعالیت را دارند.
تشخیص بیماری لایم
تشخیص بیماری لایم اغلب دشوار است زیرا بسیاری از علائم آن مشابه سایر بیماریها است. نیش کنه همیشه دردناک نیست. شما ممکن است متوجه وجود کنه نشوید مگر اینکه آن را روی پوست خود ببینید.
آزمایش بیماری لایم
در بیشتر موارد، بیماری لایم بر اساس علائم، معاینه فیزیکی و سابقه قرار گرفتن در معرض کنههای پا سیاه (مانند زندگی یا سفر به مناطقی که کنهها پیدا شدهاند) تشخیص داده میشود.
اگر شما علائم بیماری لایم دارید اما هیچ نشانهای از نیش کنه روی بدنتان وجود ندارد، پزشک ممکن است آزمایش خون را برای تعیین اینکه آیا سیستم ایمنی شما آنتی بادیهای خاصی برای مبارزه با Borrelia burgdorferi تولید میکند یا خیر تجویز کند. آزمایش خون دو تا شش هفته پس از گزش کنه، زمانی که سیستم ایمنی بدن زمان لازم برای واکنش را داشته باشد، مؤثرتر است.
افرادی که در عرض چند روز پس از نیش کنه آزمایش انجام میدهند ممکن است از نظر آنتیبادی «منفی» باشند، با این حال هنوز باکتری در آنها رشد میکند که هنوز در سطوح قابل اندازهگیری نیست. به همین دلیل، تشخیص زودهنگام بیماری لایم اغلب تنها بر اساس مشاهده بثورات است که در 70 تا 80 درصد افراد آلوده ایجاد میشود.
اگر عفونت بیماری لایم به خارج از پوست گسترش یافته باشد، ممکن است آزمایشهای دیگری مورد نیاز باشد، مانند:
- در صورت مشکوک بودن به کاردیت لایم؛ الکتروکاردیوگرافی ECG یا EKF
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) مغز در صورت مشکوک به مننژیت لایم
- در صورت بروز علائم مننژیت لایم، پونکسیون کمvd
درمان بیماری لایم
برای درمان بیماری لایم اولیه، یک دوره کوتاه از آنتی بیوتیکهای خوراکی مانند داکسی سایکلین یا آموکسی سیلین در اکثر موارد درمانی است.
اگر برای شما آنتی بیوتیک تجویز شده است، مهم است که دوره آن را تمام کنید. تداوم مصرف شما کمک میکند تا اطمینان حاصل شود که تمام باکتریها از بین خواهند رفت.
اگر علائم شما شدید باشد، ممکن است به تزریق آنتی بیوتیک (آنتی بیوتیک داخل وریدی) نیاز داشته باشید.
برخی از آنتی بیوتیکهای مورد استفاده برای درمان بیماری لایم میتوانند پوست شما را نسبت به نور خورشید حساستر کنند. شما باید از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید خودداری کنید.
در بیمارانی که پس از درمان بیماری لایم علائم غیراختصاصی دارند و هیچ شواهدی دال بر عفونت فعال ندارند (بیماران مبتلا به PTLDS)، مطالعات نشان داده است که آنتی بیوتیک درمانی مفید نیست و میتواند خطرناک باشد.
پیشگیری از بیماری لایم
در حال حاضر هیچ واکسنی برای پیشگیری از بیماری لایم وجود ندارد. بهترین راه برای جلوگیری از آن، انجام کارها و عادات آسان است. بدین منظور باید مراقبتهایی را انجام دهید. بهترین راه برای پیشگیری از بیماری لایم این است که از مناطقی که کنهها در آن زندگی میکنند، بهویژه مناطق جنگلی و پرپشت با علفهای بلند اجتناب کنید. شما میتوانید خطر ابتلا به بیماری لایم را با برخی اقدامات احتیاطی ساده کاهش دهید؛
پوشیدن لباسهای مناسب!
وقتی در مناطق جنگلی یا چمنزار هستید، کفش بپوشید، شلوار خود را در جورابهایتان فرو کنید، پیراهن آستین بلند، کلاه و دستکش بپوشید. سعی کنید از راه رفتن در میان بوتههای کم ارتفاع و چمنهای بلند خودداری کنید.
از مواد دافع حشرات استفاده کنید!
دافع حشرات را با غلظت 20% یا بیشتر روی پوست خود بمالید. والدین باید از مواد دفع کننده برای کودکان خود استفاده کنند و از دست، چشم و دهان آنها مراقبت کنند.
به خاطر داشته باشید که دافعهای شیمیایی میتوانند سمی باشند، بنابراین دستورالعملها را به دقت دنبال کنید.
محیط زندگی خود را تمیز نگه دارید!
برس و برگهای محل زندگی کنهها را پاک کنید. چمنها را به طور منظم درو کنید. چوب را به طور منظم در مناطق خشک و آفتابی قرار دهید تا از جوندگانی که کنه حمل میکنند جلوگیری کنید.
لباسها را از نظر وجود کنه بررسی کنید!
به خصوص پس از بودن در مناطق جنگلی یا چمن زار مراقب باشید. کنهها اغلب بزرگتر از سر یک سنجاق نیستند، بنابراین ممکن است آنها را کشف نکنید مگر اینکه با دقت جستجو کنید.
دوش گرفتن به محض ورود به داخل خانه مفید است!
کنهها اغلب ساعتها قبل از چسبیدن روی پوست شما باقی میمانند. دوش گرفتن و استفاده از دستمال شستشو ممکن است کنههای چسبیده را از بین ببرد.
تصور نکنید که در امان هستید!
ممکن است بیش از یک بار به بیماری لایم مبتلا شوید.
کنه را در اسرع وقت با موچین بردارید!
به آرامی کنه را نزدیک سر یا دهانش بگیرید. کنه را فشار ندهید یا له نکنید، بلکه با دقت و پیوسته بکشید. هنگامی که تمام کنه را جدا کردید، آن را با قرار دادن در الکل یا شستشوی آن در توالت دور بیندازید و محل گزش را ضد عفونی کنید.
وجود کنه را بررسی کنید!
اگر در منطقهای زندگی میکنید یا در حال بازدید از منطقهای هستید که عفونتهای بیماری لایم در آن گزارش شده است، مهم است که اغلب خانواده خود را از نظر کنه، از جمله حیوانات خانگی خود، بررسی کنید. مکانهایی که باید بررسی شوند عبارتند از:
- مخفیگاههای رایج کنهها مانند؛ ناف، داخل و پشت گوش، روی گردن، خط مو، زیر بغل، کشاله ران و پوست سر.
- قسمتهایی از بدن که خم میشوند و دارای چروک هستند مانند؛ پشت زانو، بین انگشتان دست و پا، زیر بغل و کشاله ران.
- مناطقی از نقاط فشار مانند؛ جایی که کمربندهای الاستیک پوست را لمس میکنند و جایی که لباس روی پوست فشار میآورد.
- تمام نواحی دیگر بدن و مو را بصری بررسی کنید و انگشتان خود را به آرامی روی پوست بکشید.
برای آگاهی از کارهایی که برای درمان شپش سر نباید انجام داد، توصیه میشود مقاله زیر را مطالعه کنید:
اگر کنه را پیدا کردید چه باید کرد؟
در صورت مشاهده کنه، سعی کنید آن را از بدن خود خارج کنید. اگر کنه کمتر از 36 ساعت روی بدن باشد، ممکن است به جلوگیری از عفونت کمک کند.
برای حذف کنه:
- از موچینهایی با نوک ریز استفاده کنید تا کنه را از سر یا دهانش نزدیک به پوست بگیرید.
- کنه را محکم بکشید تا زمانی که پوست آزاد شود. سعی کنید هر قسمتی که در پوست گیر کرده است را از بین ببرید.
- محل گزش را با الکل یا آب و صابون بشویید و از یک لوسیون یا کرم ضدعفونیکننده استفاده کنید.
سخن آخر
بیماری لایم یک عفونت باکتریایی چند مرحلهای و چند سیستمی است که توسط باکتری Borrelia burgdorferi ایجاد میشود. این بیماری از طریق نیش کنه پا سیاه منتقل میشود.
کنههای پا سیاه میتوانند به کوچکی یک دانه خشخاش باشند که تشخیص آنها روی بدن را بسیار دشوار میکند. کنههای پا سیاه در مناطق خاصی در ایالات متحده بسیار رایج هستند از جمله:
- شمال شرقی (نیویورک تا مین)
- ایالتهای اقیانوس اطلس (ویرجینیا تا نیوجرسی)
- ایالتهای مرکزی شمال ویسکانسین و مینه سوتا
- کالیفرنیای شمالی
بیماری لایم اولین بار در ایالات متحده در سال 1977 در Old Lyme، CT گزارش شد و نام این بیماری را به آن داد. کنههای پا سیاه اغلب در مناطق جنگلی و چمن دیده میشوند، اما میتوانند توسط حیوانات به مناطق دیگر منتقل شوند.
با استفاده از مواد دافع حشرات، پوشیدن لباسهایی که قسمتهای در معرض بدن را میپوشانند، و شستن، بازرسی و برداشتن سریع کنهها از پوست، میتوانید از گزش کنه و احتمال ابتلا به بیماری لایم جلوگیری کنید.
اگر سؤال و یا تجربهای از بیماری لایم دارید، میتوانید در بخش نظرات پیام خود را ثبت کنید.