عوارض قرص اورژانسی: بهترین زمان + طریقه مصرف آن

عوارض قرص اورژانسی چیست؟ قرص‌های اورژانسی، داروهایی هستند که می‌توانند احتمال بارداری را تا حد زیادی کاهش دهند. استفاده از این قرص‌ها بعد از انجام یک عمل جنسی ناخواسته یا وارد شدن مایع منی می‌تواند اقدامی موثر برای جلوگیری از بارداری باشد. در این مقاله بیشتر با این نوع قرص‌ها و عوارض قرص اورژانسی آشنا خواهیم شد.

عوارض قرص اورژانسی تا چند روز ادامه دارد؟

بانوانی که رابطه جنسی دارند، اگر می‌خواهند از بارداری‌های ناخواسته جلوگیری کنند، لازم است تا از روش‌های پیشگیری آن در صورت بروز و یا خطا ناخواسته آگاه باشند. به طور معمول می‌توان از روش‌هایی مانند استفاده از کاندوم را پیشنهاد داد اما در حالت اورژانسی، زمانی که اشتباها و یا در صورتی که فردی به زور این کار را کرد، بایستی از قرص های اورژانسی استفاده نمود.

قرص‌های اورژانسی نه صد در صد، بلکه تا 75 درصد می‌توانند احتمال بارداری را کاهش داده و روش عملکرد آن هم بدین گونه است که فرآیند تخمک گذاری را به تاخیر می‌اندازند. روش‌های پیشگیری به صورت فوری شامل قرص اورژانسی، آی یو دی و نیز قرص ضد بارداری ترکیبی می‌باشد.

از جمله عوارض قرص اورژانسی می‌توان به سرگیجه، تهوع، تاخیر در قاعدگی، قاعدگی شدید و … اشاره نمود که جلوتر بیشتر به آن می‌پردازیم. اما در مورد این سوال که مدت زمان عوارض قرص اورژانسی تا چند روز است، می‌توان گفت برخی عوارض مثل درد شدید معده بعد از 3 – 5 هفته بعد ظاهر شود که در این حالت بایستی به دکتر مراجعه نمود.

زمان مصرف قرص اورژانسی

اما یکی از مهم‌ترین ابهامات و سوالاتی که ممکن است برای شما وجود داشته باشد، آن است که تا چه زمانی بایستی و یا می‌توانیم این نوع قرص را مصرف کنیم؟ در این رابطه می‌توان گفت شما می‌توانید تا 72 ساعت بعد از رابطه جنسی که ناخواسته یا محافظت نشده است، از این قرص استفاده نمایید. البته بنا به عقیده کارشناسان، بهتر است تا شما این نوع قرص را تا 24 ساعت پس از آن عمل مصرف نمایید تا تاثیرات آن سریع‌تر اعمال شود. البته در برخی دیگر از قرص‌های پیشگیری از بارداری اورژانسی این مدت تا 120 ساعت (پنج روز) است. عوارض قرص اورژانسی می‌تواند بسته به نوع قرص نیز متفاوت باشد.

در رابطه با مقدار آن نیز بایستی به این نکته اشاره کرد که در حالت تک دوز، این قرص می‌تواند 1.5 و در حالت دو قرص به صورت 0.75 مقدار دوز آن در داروخانه‌ها در دسترس است. در حالتی که می‌خواهید به صورت دو قرصه آن را مصرف کنید، یعنی با خوردن دوز 0.75 که دو تای آن 1.5 می‌شود، می‌توانید قرص اول را بعد از اعمال جنسی  و نیز قرص دوم را در 12 ساعت بعد از مصرف قرص اول میل نمایید. (همچنین مجاز به مصرف هر دو قرص به صورت همزمان هستید)

مدت زمان تاثیر قرص اورژانسی

به طور کلی، هرچقدر این قرص در اسرع وقت خورده شود، تاثیر بهتری دارد. توجه کنید که در حالت کلی، استفاده از این روش گزینه خوبی برای کنترل بارداری مداوم نیست. بنابراین حتما بایستی با پزشک خود در مورد گزینه‌های کنترل بارداری که برای شما مناسب است صحبت کنید و عوارض قرص اورژانسی را نیز درنظر بگیرید.

مهم است بدانید قرص‌های اورژانسی دارای بازه‌های زمانی متفاوتی هستند که در طی آن در پیشگیری از بارداری مؤثرتر هستند. قرص‌های Progestin-only (levonorgestrel) معمولاً در 72 ساعت اول (سه روز) پس از مقاربت جنسی محافظت‌نشده در پیشگیری از بارداری مؤثر هستند. قرص Ulipristal acetate یک بازه زمانی کمی طولانی تر دارد که در حدود 120 ساعت (پنج روز) برای مدت زمان تاثیر آن با توجه به عوارض قرص اورژانسی است. زمانی که هر دو دارو را در اسرع وقت بعد از مقاربت مصرف کنید، بهترین نتایج را خواهید داشت.

طریقه مصرف قرص اورژانسی

شما می توانید قرص‌های ضد بارداری اورژانسی را قبل از داشتن رابطه جنسی محافظت نشده دریافت کنید اگر:

• شما نگران از بین رفتن روش پیشگیری از بارداری خود هستید.
• شما به تعطیلات می‌روید.

اما روش مصرف قرص اورژانسی چگونه است و چطور می‌توان آن را مصرف نمود؟ برای این سوال می‌توان گفت:

• قرص لونورژسترل در مقدار 1.5 میلی‌گرم: این قرص را در حالت یکجا مصرف نمایید. این قرص تا 72 ساعت پس از ایجاد رابطه جنسی قابل مصرف خواهد بود.
• قرص لونورژسترل در مقدار 0.75 میلی‌گرم: در این حالت 2 عدد را می‌توانید یکجا مصرف کنید و یا 1 عدد همان اول و دیگری 12 ساعت پس از اولی.
• قرص HD: این نوع قرص را می‌توانید در همان اولین موقعیت به تعداد 2 عدد مصرف کنید و 2 عدد دیگر را در 12 ساعت بعد مصرف کنید.
• قرص LD: این قرص را می‌توانید در اولین موقعیت به تعداد 4 عدد مصرف کرده و پس از گذشت 12 ساعت، 4 عدد دیگر را مصرف نمایید.
• قرص تری فازیک: این مورد را می‌توانید در مانند روش بالا انجام دهید. در این حالت بایستی 4 عدد را در اولین موقعیت و 4 عدد را در 12 ساعت بعد مصرف نمایید.
• قرص الا: این قرص را می‌توان تا 120 ساعت بعد از رابطه جنسی یعنی به مدت 5 روز و یا در اولین موقعیت مصرف کرد.

بهترین قرص اورژانسی

بهتر است با توجه به عوارض قرص اورژانسی، اینگونه به این سوال پاسخ دهیم که بهترین قرص اورژانسی مناسب ما چه قرصی است. در این حالت می‌توان گفت:

بهترین روش پیشگیری از بارداری (EC) برای شما به چند چیز بستگی دارد:

• چه مدت از رابطه جنسی محافظت نشده گذشته است. شما تا پنج روز پس از رابطه جنسی محافظت نشده فرصت دارید تا از داروی پیشگیری اضطراری از بارداری استفاده کنید.
• levonorgestrel هرچه زودتر آن را اجرا کنید بهتر عمل می‌کند. levonorgestrel ممکن است با عنوان نام تجاری طرح B نیز شناخته شود. این دارو پس از سه روز (72 ساعت) می‌تواند موثر باشد.
• بهتر است هر چه زودتر الا را مصرف کنید. در واقع ella نام برند ulipristal acetate است که جالب است بدانید موثرتر از levonorgestrel است، مهم نیست چه زمانی آن را مصرف می کنید.
• آی یو دی های پاراگارد، میرنا و لیلتا (Paragard, Mirena, و Liletta IUDs) در پیشگیری از بارداری بهترین هستند و در روز پنجم نیز مانند روز اول کار می‌کنند و تاثیر گذار هستند.

فاکتور دیگر وزن است که در این حالت می‌توان بهترین این نوع قرص را با توجه به عوارض قرص اورژانسی به صورت زیر بیان کرد:

• اگر 155 پوند یعنی 70.3 کیلوگرم یا بیشتر وزن دارید، قرص levonorgestrel می‌تواند کارساز نباشد.
• در حالتی که در حدود 88.45 کیلوگرم وزن شما باشد، قرص می‌تواند تاثیر کمی را ایجاد کند.
• IUD ها بدون توجه به وزن شما به همان اندازه خوب عمل می‌کنند.

دریافت کدام نوع قرص اورژانسی برای شما راحت تر است:

• levonorgestrel معمولاً ساده‌ترین نوع و موردها هستند. این مورد را می‌توانید در اماکن مختلف مانند داروخانه‌ها و سوپرفروشگاه‌ها بدون نسخه بخرید.
• تهیه و مصرف مدل Ella در قرص اورژانسی می‌تواند سخت‌تر از levonorgestrel باشد؛ زیرا به نسخه نیاز دارید. می‌توانید برای دریافت نسخه با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید، به مرکز بهداشت والدین در محل خود بروید یا آن را به صورت آنلاین خریداری کنید.
• دریافت IUD در عرض پنج روز ممکن است کمی زمان‌بر باشد؛ زیرا برای گذاشتن آن به یک قرار ملاقات برای پرستار یا پزشک نیاز دارید.

البته به این نکته توجه کنید که اگر در وضعیتی بودید که امکان مصرف این قرص را نداشتید، می‌توانید از قرص‌های ضد بارداری مانند اچ دی، ال دی با طریق خاص آن استفاده نمایید. بدین صورت که بایستی 2 قرص ال دی و نیز اچ دی را همزمان پس از انجام عمل جنسی را مصرف نموده و بعد از گذشت 12 ساعت از این زمان، 2 قرص دیگر را مصرف کنید. این کار را می‌توانید حداکثر تا فاصله 72 ساعت (برای خوردن 4 قرص) انجام دهید.

عوارض قرص اورژانسی بر پریود

اگر از این نوع قرص‌ها مصرف می کنید، ممکن است برخی از عوارض قرص اورژانسی به صورت جانبی را تجربه کنید، اما باید بدانید که معمولا کوتاه مدت هستند. علائم قرص‌های پیشگیری از بارداری اورژانسی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد شکم.
• درد سینه.
• سرگیجه.
• خستگی.
• سردرد.
• حالت تهوع.

عوارض قرص اورژانسی نیز ممکن است بر قاعدگی بعدی شما تأثیر بگذارد. ممکن است باعث شود زمان پریودی شما زودتر یا دیرتر شود. همچنین ممکن است مقداری لکه بینی (خونریزی بین قاعدگی) داشته باشید. IUD مسی می‌تواند عوارض جانبی دیگری از جمله درد قاعدگی و خونریزی شدید ایجاد کند. این اثرات بیشتر در چند ماه اول با IUD اتفاق می‌افتد. اگر بیش از یک سال ادامه داشت بایستی با پزشک خود در میان بگذارید.

پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را که در مورد پریود نشدن طولانی هست را نیز بخوانید:

علت پریود نشدن چیست؟

عوارض قرص اورژانسی اووسیز

اووسیز را می‌توان یک داروی ضدبارداری که از لوونورژسترل تشکیل شده است، دانست که در این حالت می‌تواند برای جلوگیری از بارداری تا 72 ساعت بعد مصرف شود. در مصرف این نوع قرص توجه کنید که اگر از زمان نزدیکی 12 ساعت نگذشته باشد، بایستی یک قرص 0.75 میلی گرمی و بعد از 12 ساعت یک قرص دیگر در همین مقدار مصرف کرد. در حالت دیگر اگر بیش از 12 ساعت گذشته باشد، بایستی 2 قرص 0.75 میلی گرمی مصرف نمود.

از جمله عوارض قرص اورژانسی اووسیز می‌توان به موارد زیر اشاره نمود که عبارتند از:

• نامنظم شدن قاعدگی که می‌توان آن را از جمله پرتکرارترین عوارض دارویی دانست.
• درد شکم، حساسیت و درد در قسمت پستان‌ها، پریودی نامنظم، تغییرات و یا ایجاد ورم در بدن، افسردگی، لکه بینی، حالت تهوع
• شما می‌توانید برای جلوگیری از عوارض آن، با مشورت پزشک خود از یک داروی ضد تهوع نیز استفاده کنید.

عوارض قرص اورژانسی لوونورژسترول

از جمله عوارض قرص اورژانسی می‌توان گفت:

در صورت داشتن علائم واکنش آلرژیک، بایستی به کمک‌های فوری پزشکی مراجعه کنید. این علائم عبارتند از: کهیر، تنفس دشوار، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو. اگر درد شدید در ناحیه پایین شکم یا پهلو دارید، با پزشک خود تماس بگیرید یا به دنبال کمک فوری پزشکی باشید. این می‌تواند نشانه حاملگی لوله‌ای (بارداری که به جای رحم در لوله فالوپ کاشته می‌شود) باشد.

عوارض جانبی رایج ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• احساس خستگی یا
• تغییرات در دوره های قاعدگی شما
• تمام علائمی که در بخش اووسیز بیان شد.

توجه کنید که این لیست کاملی از عوارض جانبی نیست و ممکن است موارد دیگری نیز رخ دهد. برای مشاوره پزشکی در مورد عوارض جانبی با پزشک خود تماس بگیرید.

عوارض قرص اورژانسی لونژیل

لونژیل همان قرص لوونورژسترول است که در بالا به آن اشاره کردیم و به عنوان یک قرص ضدبارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از معایب این نوع قرص آن است که می‌تواند زمان پریودی یا قاعدگی را تغییر دهد. همانطور که گفتیم این دارو همانند لورونورژسترول است و بنابراین می‌توان عوارضی مانند آنرا در نظر داشت.

همچنین بهتر است در مورد نحوه عملکرد این نوع قرص هم به این نکته اشاره کرد که لونژیل و دو قرص بخش قبل، دارای هورمون زنانه (شبه هورمون) پروژسترون بوده و می‌تواند هورمون‌های ترشح شده در زنان را غیرفعال کند. این کار می‌تواند به تاخیر زمانی که تخمک گذاری انجام می‌شود منجر شده و یا آن را از کار بیندازد. همچنین تاثیر دیگر آن این است که می‌تواند مخاط دهانه رحم را ضخیم‌تر کند و از این رو اسپرم به راحتی نمی‌تواند ورود نماید.

عوارض قرص اورژانسی تنسی

یکی دیگر از قرص‌هایی که از جنس پروژستین و در دسته قرص‌های اورژانسی است، قرص تنسی است. از جمله عوارض قرص اورژانسی تنسی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• خونریزی‌ها به صورت نامنظم
• حساس شدن در قسمت پستان‌ها
• لکه بینی
• سردرد
• دردها در قسمت معده

همچنین قابل ذکر است که نبایستی همراه با این نوع قرص، داروهای تداخلی مانند آنتی بیوتیک‌ا، ضد تشنج، ضد سل و … را مصرف نمود.

عوارض قرص اورژانسی در دراز مدت

از جمله نگرانی‌هایی که ممکن است برای شما هم مطرح شود، آن است که آیا این نوع از قرص‌ها که با نام قرص صبح روز بعد شناخته می‌شود، آیا عوارض طولانی مدت دارند. در پاسخ در مورد این گونه از عوارض قرص اورژانسی باید گفت خیر، هیچ عارضه جانبی درازمدتی مرتبط با مصرف قرص اورژانسی وجود ندارد. با این حال، عوارض جانبی خفیفی وجود دارد که معمولاً به سرعت از بین می‌روند.

همانطور که در بالا اشاره کردیم، این قرص‌ها می‌توانند بر قاعدگی بعدی شما تأثیر بگذارد. اگر این دوره سبک‌تر، سنگین‌تر، یا چند روز زودتر یا دیرتر از حد معمول باشد، تعجب نکنید. گرفتگی نیز ممکن است کم و بیش دردناک باشد. قاعدگی شما باید تا سیکل ماه بعد به حالت عادی بازگردد. توصیه می‌کنیم در صورتی که قاعدگی شما در عرض 4 هفته پس از مصرف قرص های پیشگیری از بارداری اورژانسی رخ ندهد، آزمایش بارداری انجام دهید.

عوارض قرص اورژانسی بر پوست

توجه کنید که قرص پلن بی، می‌تواند مقدار زیادی از هورمون پروژسترون لوونورژسترل را روی سیستم غدد درون ریز شما کاهش می‌دهد. این تغییرات منجر خواهد شد تا برای هورمون‌های بدن نوساناتی ایجاد شود که در این حالت سطح هورمون‌ها از بین رفته و باعث آکنه شود. این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد خواص آندروژنیک در بدن شود، که به طور بالقوه می‌تواند منجر به شعله ور شدن آکنه پوستی شود که بیش از حد معمول سبوم تولید می‌کند و در نهایت در زیر آن گیر کرده و مسدود می‌شود.

شما باید پس از مصرف قرص اورژانسی، در صورتی که دچار موارد زیر شده‌اید، با پزشک صحبت کنید:

• شما یک واکنش آلرژیک را تجربه می‌کنید (ممکن است باعث بثورات پوستی، تورم صورت و مشکل در تنفس شود)
• پریود بعدی شما بیش از 5 روز تاخیر دارد یا بسیار کم است
• در عرض سه ساعت پس از مصرف قرص استفراغ یا اسهال دارید
• عوارض جانبی آزار دهنده

عوارض قرص اورژانسی بر اعصاب

برای قرص اورژانسی عوارضی در قسمت اعصاب ذکر نشده است اما به طور کلی برای داروهایی که ضد بارداری هستند، در برخی از موارد ذکر شده است که تغییرات در خلق و خو زنان می‌تواند ناشی از تاثیرات بر ترکیبات هورمونی باشد که بر انتقال دهنده‌های عصبی ایجاد شده است.

عوارض قرص اورژانسی در شیردهی

در حالتی که بایستی به وضعیت شیردهی توجه کنید:

• مدل levonorgestrel و IUD روی شیر مادر شما تأثیری نمی‌گذارد.
• اگر از ella استفاده می‌کنید، باید شیر مادر خود را به مدت 36 ساعت پس از مصرف پمپاژ کرده و دور بریزید.
• استفاده از این نوع قرص‌ها در دوران شیردهی بایستی تحت بررسی پزشک انجام شود؛ چراکه در برخی موارد مجاز نیست، به خصوص در 6 ماهه اولی که بعد از تولد نوزاد در نظر گرفته می‌شود.

قرص اورژانسی پروژسترون

به قرص‌هایی که حاوی پروژسترون هستند، قرص‌هایی از نوع قرص پیشگیری گفته می‌شود که معمولا با عنوان برند تجاری لونورژسترل شناخته می‌شوند.

چگونه عوارض قرص اورژانسی را از بین ببریم؟

در رابطه با چگونگی کاهش عوارض قرص اورژانسی می‌توان گفت:

• ابتدا بایستی در نظر داشته باشید که از مصرف این نوع قرص‌ها با شکم خالی جلوگیری کنید.
• شما می‌توانید از آنتی اسیدهای معده، در حدود 30 دقیقه قبل از مصرف قرص‌های ال دی استفاده نمایید.
• شما می‌توانید با توجه به عوارض این نوع قرص‌ها از پزشک خود کمک بگیرید.

اگر در مورد عوارض جانبی نگران هستید یا سابقه عوارض قرص اورژانسی دارید، با داروساز خود صحبت کنید. آنها می‌توانند شما را به داروهای بدون نسخه راهنمایی کنند تا به کاهش سردرد و حالت تهوع کمک کنند. اگرچه برخی از داروهای تهوع OTC ممکن است خستگی را افزایش دهند. شما می‌توانید با استراحت و سهولت در چند روز پس از استفاده از قرص‌ها از خستگی جلوگیری کنید.

اگر پس از مصرف قرص اورژانسی دچار سرگیجه یا حالت تهوع شدید، دراز بکشید. این کار به جلوگیری از استفراغ کمک می‌کند. اگر ظرف یک ساعت پس از مصرف دارو استفراغ کردید، با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی تماس بگیرید. خونریزی خفیف و غیرمنتظره واژینال با استفاده از این نوع قرص‌ها امکان پذیر است. با این حال، برخی از موارد خونریزی غیر معمول می‌تواند جدی باشد. اگر خونریزی غیرمنتظره واژینال همراه با درد شکمی و سرگیجه را تجربه کردید، با پزشک خود تماس بگیرید. همچنین اگر خونریزی شما در عرض سه روز تمام نشد یا اگر شدیدتر شد، با پزشک خود تماس بگیرید.